Ur. 25 III w Krzesku-Królowa Niwa, pow. siedlecki, w rodzinie chłopskiej. M. była Franciszka Pasiak z d. Jagielak, o. Michał Pasiak. Uczęszczał do Szk. Powsz. w Krzesku-Królwa Niwa. Nast. uk. z wyróżnieniem Państw. Sem. Nauczycielskie Męskie w S. w 1934. W l. 30. XX w. odbył zasadniczą służbę wojskową w SPR przy 22. pp w S., uzyskując stopień sierż. pchor. Po uk. Państw. Sem. Nauczycielskiego, mimo usilnych starań znalezienia pracy w X-XI 1935, pozostawał bezrobotny.
Od XII 1935 do VIII 1936 odbywał staż jako praktykant w Kasie Stefczyka w S. W l. 1936-1939 naucz. w Szk. Ćwiczeń w Państ. Sem. Nauczycielskim Męskim w S., nast. w Publicznej Szk. Powsz. w Warszawicach, pow. garwoliński i Publicznej Szk. Powsz. w Żyrzynie, pow. puławski. W VI 1928 został wytypowany jako delegat na IX Walny Zjazd Delegatów ZMW „Wici” w W., nast. działacz Koła Młodzieży Wiejskiej w Krzesku. Od X 1935 do IX 1936 współorganizator i prezes Związku Bezrobotnych Nauczycieli przy Oddz. ZNP w S.; jednocześnie kierownik organizacyjny ZP ZMW „Wici” RP w S. i organizator KMW w pow. garwolińskim i puławskim. W 1938 został wybrany jako czł. ZP ZMW RP w Puławach i kier. jego sekcji kult.-oświat. Od 1936 czł. SL. W l. 1937-1939 skarbnik Ogniska ZNP w Żyrzynie. W 1937 współorganizował na terenie pow. puławskiego strajk chłopski.
Wybuch II woj. świat. zastał go na terenie pow. puławskiego. W okresie okupacji od X 1939 do IX 1943 pełnił funkcję kierownika Szk. Powsz. w Bałtowie pow. puławski. Współpracował z kołem ZMW „Wici” w Bałtowie. W pierwszych dniach X 1939 nawiązał kontakt z wiceprezesem ZW SL Stanisławem Wójcikiem. Współorganizator Komitetu Organizacyjnego Spółdzielni Ogrodniczej, nast. od III 1940 czł. Rady Nadzorczej Spółdz. Owocarskiej „Ogrodnik” w Nałęczowie. Od I 1940 organizator pow. i gm. kierownictw SL „Roch”, od 1941 komendant obwodu BCh Puławy. W V 1940 wszedł do trójki politycznej, pełniąc funkcję instruktora na rejon środkowy Lubelszczyzny. W 1941 została powołana piątka polityczna „Rocha” jako organ kierowniczy ruchu ludowego na Lubelszczyźnie, do którego wszedł P. jako czł. Współorganizator pow. Delegatury Rządu na Kraj z ramienia SL „Roch”. Współpracownik konspiracyjnych pism: „Świt Wolności”, nast. „Orle Ciosy”.
Od 1 IX 1943 (nominacja od 18 IX) do wejścia ACz na teren Lubelszczyzny komdt Obwodu IV BCh L., a od 20 VII 1944 z-ca Szefa I Oddziału Komendy Okr. AK L., prawdopodobnie (funkcji tej jednak nie pełnił). W okresie okupacji niemieckiej, do lata 1943. P. jako aktywny żołnierz BCh, zamieszkiwał w Bałtowie u braci Jana i Dionizego Rułków. 11 XI 1943 Gestapo postanowiło dokonać aresztowania P. (pełnił funkcję komendanta okręgu lubelskiego BCh). Wobec nieobecności „Wiatra”, który już (latem 1943) wyprowadził się z Bałtowa, Niemcy zamordowali obydwu braci. Uczestniczył w tworzeniu Ludowego Związku Kobiet, m.in. brał udział w kursach ideologicznych. W konferencji, która odbyła się w V 1944 w Niezabitowie wygłosił referat. Jako komendant okręgu podkreślał, żeby rozszerzyć działalność propagandową i ideologiczną wśród członków „Rocha” na Lubelszczyźnie. W raporcie z 15 XI 1943 meldował o potrzebie wydania dla terenu broszury, która by w sposób prosty i przystępny formułowała pro-gram i podstawy ruchu ludowego.
Pełniąc funkcję komendanta okręgu IV BCh podkreślał potrzebę opracowania instrukcji działalności Oddziałów Specjalnych. P. pełniąc funkcję komendanta okręgu lubelskiego BCh w momencie, gdy wybuchło po-wstanie w W., podjął próbę udzielenia pomocy walczącej stolicy, udając się do sztabu dowództwa radzieckiego z prośbą o udzielenie zgody na dojście oddziałów BCh do W. W IV 1944 w Żukowie aktywnie uczestniczył w naradzie BCh SL „Roch”, której głównym przedmiotem dyskusji było stanowisko, jakie ludowcy powinni zająć wobec ACz. Dowództwo ACz odmówiło „Jaworowi”, nakazując wydanie rozkazu wstępowania w szeregi WP. Organizator narady przedstawicieli komend pow. BCh 6 IX 1944 w celu powołania zastępczego wojewódzkiego politycznego kierownictwa ruchu ludowego, wybrany w skład tego kierownictwa. Sprzeciwił się wchodzeniu oddziałów BCh w struktury oddziałów partyzantki radzieckiej i komunistycznej, m.in. negatywnie odniósł się do wejścia oddziału Edwarda Dudy do zgrupowania „Jeszcze Polska nie zginęła” pod dowództwem Roberta Satanowskiego. W momencie podjęcia rozmów scaleniowych z AK P. opowiadał się za włączeniem oddziałów BCh na zasadzie „równi z równymi”.
We IX 1943, po objęciu funkcji komendanta okręgu lubelskiego przez P., nastąpiła zmiana w strukturze organizacyjnej BCh. Z oddziałów terytorialnych wyodrębniony został Państwowy Korpus Bezpieczeństwa i Straż Samorządowa, które zostały zorganizowane w załogi gminne i obwodowe, aby pełnić zadania typowo policyjne w ramach administracji poziemnej. Nast. został we IX 1944 aresztowany przez UBP i uwięziony na Zamku w L. W trakcie przesłuchania funkcjonariusze UBP wymogli na P. wydanie rozkazu o zerwaniu scalenia BCh z AK. Po zwolnieniu z aresztu w X 1944 przebywał w Łańcucie. Od I 1945 ponownie przybył do L. Po rozmowach z przedstawicielami PKWN działacz ZMW RP „Wici”, P. został skierowany jako pełnomocnik ZG ZMW RP „Wici” do kontroli spisów członków BCh oraz ich sprzętu i broni w woj. lubelskim. Rozmowy P. z PKWN stały się powodem negatywnej oceny decyzji „Jawora” przez komendę okręgu lubelskiego AK: „W tej sytuacji komendant IV Okręgu BCh Jan Pasiak „Jawor” za cenę wypuszczenia na wolność zgłosił akces do PKWN Żymierskiego z podporządkowaniem terenowych oddziałów BCh. W opinii obserwatorów robił wrażenie kompletnie załamanego, bezwolnego, działającego pod przymusem. Stwierdzono także: nie należy dopuścić do jakiejkolwiek dywersji ze strony ob. »Jawora« w stosunku do żołnierzy BCh. Do jego rozkazów należy ustosunkowywać się negatywnie”. O tym, że „Jawor” obrał drogę kompromisu z rządem lubelskim może świadczyć rozkaz komendanta Okr. AK Franciszka Żaka „Roga”, który 13 II 1945 pisał: „Doszło do mojej wiadomości, że ob. Jawor, były oficer łącznikowy BCh przy KO usiłuje prowadzić dywersje w Batalionach Chłopskich, wydając rozkazy nawołujące do współpracy z pseudorządem lubelskim. Należy powiadomić władze BCh i społeczeństwo, ze Stronnictwo Ludowe stoi przy prawowitym rządzie londyńskim, a »Jawor« czyni próby dywersji na własną rękę”. Został aresztowany przez NKWD.
Współdziałał z ZG ZMW RP „Wici” w tworzeniu grup ZMW do organizowania życia społ.-gosp. na terenach opanowanych przez ACz. 2 XII 1945 odbył się Zjazd Woj. ZMW „Wici” w budynku KUL-u, w L., w którym uczestniczył P. jako kierownik organizacyjny. Od V 1945 do X 1946 czł. ZG ZMW RP „Wici”. Z inicjatywy P. 28 IV 1946 na terenie pow. biłgorajskiego zostało zwołane zebranie organizacyjne PSL. Uczestniczył jako prelegent na kursach przybliżających młodzieży ludowej dotychczasową pracę ZMW „Wici” i ruchu ludowego. Brał udział jako zaproszony do przedstawienia referatu poświeconego działalności ruchu ludowego w czasie II wojny światowej w kursie, który odbywał się w dniach 19 V - 18 VI 1946 w Nałęczowie. Jego działalność na rzecz ruchu ludowego została zauważona przez władze centralne PSL, P. został przez ZW PSL wybrany jako delegat na konferencję ruchu ludowego do W. W XI 1946 P. wszedł do zarz. władz wojewódzkich PSL. Jego aktywna działalność w strukturach PSL Mikołajczykowskiego nie uszła uwadze funkcjonariuszy komunistycznego aparatu bezpieczeństwa. Na P. WUBP w L. założył sprawę rozpracowania niego pod krypt. „Fozer”.
Od IX 1945 pełnomocnik KG BCh w Komisji Rejestracyjnej przy Dowództwie Okr. Wojskowego L. Od VIII 1945 w PSL, od II 1947 czł. Rady Naczelnej PSL. Od VII - do XI 1945 inspektor techniczny w Dyrekcji Naczelnej Lasów Państwowych w Łodzi skierowany przez ZG ZMW RP „Wici”. Nast. ponownie w L. Od I do III 1946 kierownik organizacyjny ZW ZMW „Wici” RP. Od III 1946 do XI 1947 kierownik organizacyjny odrodzonego ZW PSL w L. Tuż przed wyborami do Sejmu Ustawodawczego 18 I 1947 nieznani sprawcy w ubraniach cywilnych dokonali napadu na lokal ZW PSL w L., terroryzując P. Sprawcy napadu zabrali z lokalu protokoły i 10 tys. numerków („czwórek”) PSL. Po tym wydarzeniu P. nie zaprzestał działalności politycznej, nadal aktywnie uczestniczył w zjazdach i spotkaniach PSL, m.in. wziął udział w zjeździe pow. PSL w Krasnymstawie, który odbył się 15 III 1947. Został aresztowany jako pełniący funkcję kierownika organizacyjnego ZW PSL razem z prezesem przez funkcjonariuszy UB 3/4 XI 1947. Aresztowanie prezesa i kierownika organizacyjnego miało na celu podporządkowanie władzy komunistycznej całego ZW PSL. W areszcie przebywał do II 1948. Aby ukrócić działalność polityczną P., komunistyczna prokuratura nadała mu sankcje prokuratorskie, które wiązały się z pozbawieniem możliwości dalszej pracy, a tym samym ewentualnego wyboru do nowych zarządów w powiatach woj. lubelskiego.
Po zwolnieniu z aresztu zamieszkał na stałe w W. Jako czł. oraz osoba pełniąca wysokie funkcje w strukturach PSL nadal był przez komunistyczny aparat bezpieczeństwa inwigilowany. Jako osoba niewygodna dla władzy komunistycznej miał trudności ze zatrudnieniem. Pracował w administracji „Gazety Ludowej”. Od V 1949 do XII 1951 pełnił funkcję kierownika Działu Inwestycji ZG Towarzystwa Burs i Stypendiów. Od I do VIII 1952 kierownik Baz Materiałowych Przedsiębiorstwa Zaopatrzenia Budownictwa Miejskiego. Od IX 1952 do II 1953 inspektor organizacyjny Zakładów Betoniarskich Zjednoczenia Budownictwa Miejskiego. Nast. od III 1953 inspektor gospodarki materiałowej ZBM nr 6 (Mokotowska Dzielnica Mieszkaniowa), a od IX 1954 do X 1955 inspektor gospodarki materiałowej w Zjednoczeniu Instalacji Sanitarnych. Od XI 1955 do II 1956 P. pracował jako inspektor w Centrali Rolniczych Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”, potem od II 1956 do III 1957 na stanowisku ekonomisty w Pracowni Konserwacji Zabytków. Nast. jako instruktor Wydziału Organizacyjnego Wojewódzkiego Komitetu ZSL w W. Od XI 1959 pełnił funkcję z-cy dyr. ds. administracyjno-finansowych Zakładu Geofizyki PAN. W 1949 czł. ZSL. W II 1954 został P. wykluczony z ZSL. Dopiero tuż przed „odwilżą” październikową został w 1955 przywrócony jako czł. Jego aktywna postawa i działalność w ruchu ludowym została zauważana przez władze państwowe i ZSL po odwilży październikowej. W d. 10-11 XI 1956 w W. odbył się IV Zjazd Wojewódzki ZSL, na który został poproszony P. w roli otwierającego zjazd, witając władze państwowe, władze ZSL, kombatantów z AL, nie zapomniał o byłych żołnierzach BCh i AK. Jego przemówcie powitalne do przybyłych gości na zjazd zostało przyjęte dużymi brawami. W l. 1956-1960 czł. WK ZSL w L. Nast. w l. 1957-1961 poseł na Sejm PRL II kadencji, czł. Komisji Wymiaru Sprawiedliwości.
Zm. 22 V 1962 w W. na zawał serca. Pochowany w W. na Powązkach w alei wojskowej, w kwaterze 29A-8-28. Pozostawił ż. Mariannę z d. Jakimiak i s. Jana oraz c. Dorotę. Od VI 1944 płk (zweryfikowany w II 1960). Odznaczony Złotym Krzyżem Orderu VM, Krzyżem Grunwaldu III kl., Krzyżem Partyzanckim i Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami.
PSB, (Nowak J.); Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu ludowego, W. 1989, s. 311-312; Słownik biograficzny żołnierzy Batalionów Chłopskich IV Okręg Lublin, pod red. M. Wojtasa, L. 1998, s. 440-441; Słownik biograficzny Żołnierzy Batalionów Chłopskich, oprac. i red. M. Wojtasa, t. V, L. 2009, s. 727-729; Bataliony Chłopskie na Lubelszczyźnie (1940-1944). Źródła, wstęp i oprac. Z. Mańkowski, J. Markiewicz, J. Naumiuk, L. 1962; Materiały źródłowe do historii polskiego ruchu ludowego, t. IV: 1939-1945, oprac. Z. Mańkowski i J. Nowak, W. 1966; AKD 1939-1945, t. III, Londyn 1976, s. 577; Rodak S., Maszerują Chłopskie Bataliony, W., 1960, s. 34; Gmitruk J., Matusak P., Nowak J., Kalendarium działalności bojowej Batalionów Chłopskich 1940-1945, W. 1983; Doroszuk T., Konspiracyjny ruch ludowy na Podlasiu 1940-1944, S. 2004; Doroszuk T., Bastiony Podlasia. Konspiracyjny ruch ludowy na Podlasiu 1939-1944, W. 2005; Miciński H. Cz., Ludowe twierdze. Działalność Batalionów Chłopskich na środkowej Lubelszczyźnie 1940-1944, W. 2009; Korneć G., Tajna oświata na południowym Podlasiu i wschodnim Mazowszu 1939-1944, S. 2006, s. 196, 201, 204; Podziemie zbrojne na Lubelszczyźnie wobec dwóch totalitaryzmów 1939-1945, red. nauk. S. Poleszak i A. Puławski, W. 2003, s. 54-55; Rodak-Rola S., Maszerują Chłopskie Bataliony. Z dziejów podziemnego ruchu ludowego w obwodzie puławskim 1939-1944, W. 1960; Kasperek J., Konspiracyjny Ruch Ludowy na Lubelszczyźnie 1939-1944, W. 1989; Szczechura T., Ruch ludowy w Siedleckiem, W. 1984, s. 199; Szaflik J. R., Początki konspiracyjnego ruchu ludowego. Studium o taktyce politycznej Centralnego Kierownictwa Ruchu Ludowego 1939-1943, W. 1973; Szaflik J. R., Konspiracyjny ruch ludowy 1939-1942, [w:] Studia z dziejów ruchu ludowego, W. 1971; Romanek J., Ruch ludowy w województwie lubelskim w latach 1944-1949, L. 2013, s. 16; Stanisław Mikołajczyk w dokumentach aparatu bezpieczeństwa, t. 1, oprac. zbior., W. 2010, s. 330; Represje wobec wsi i ruchu ludowego (1944/1945-1989), t. 5, red. A. Indraszczyk, M. Krzysztofiński, W.-Rzeszów 2014, s. 123; APL, Akta Komendy Okręgu IV BCh (zbiór Jana P.); AIPN, sygn. 00231/45, t. 56, Protokół przesłuchania P., b.d., k. 74; AIPN Lu, sygn. 055/12, Spis prowadzonych rozpracowań Sekcji 1 Wydziału V WUBP w L., b.d., k. 27; Zakład Historii Najnowszej UMCS, Akta Komendy Okr. IV BCh; Kronika Krzeska, spisana przez Cz. Zbuckiego, b.p; zb. pryw. J. Aleksandrowicza; Relacja S. Rodaka „Rola” zb. pryw. W. Charczuka.
(autor Wiesław CHARCZUK)