NASFETER


Ur. się w Pułtusku w 1879, był jednym z sześciorga dzieci Ferdynanda Michała - najstarszego zidentyfikowanego przedstawiciela rodu Nasfeterów. Wśród jego potomków znalazły się m.in. tak znane osoby jak wnuk Janusz Nasfeter - reżyser filmowy, sławny dzięki realizacji przejmujących filmów o świecie dzieci.

N. w l. dwudziestolecia międzywojennego odgrywał istotną rolę w życiu publicznym Wołomina k. W. Natomiast w powszechnej, narodowej świadomości utrwalil się jako producent wysoko ocenianych przez krytykę i publiczność przedwojennych filmów fabularnych.

O pierwszym, młodzieńczym rozdziale biografii N. dzisiaj wiadomo niewiele. W l. 1896-1897 pomagał bratu Julianowi - naucz. w Opinogórze; od 1897 uczył się w szk. telegraficznej w W., po czym podjął pracę w charakterze urzędnika. W dokumentach biograficznych znajdujemy także drobne informacje dotyczące jego konspiracyjnej współpracy z PPS prowadzonej przeciwko zaborcy na pocz. XX w.

Na tereny okolic Wołomina sprowadził się dzięki małż. z Heleną Reniewiecką, właścicielką maj. Klucz Ręczajski pod Wołominem. Nie znane są losy wojenne N. Ze względu na działalność społ. Stefan Nasfeter i jego ż. cieszyli się dużym szacunkiem w Wołominie. Proszeni byli - iz reguły przyjmowali - hon. oraz społ. funkcje w formalnych i nieformalnych organizacjach iinicjatywach lokalnych. Najbardziej znany jest ich udział w budowie kościoła pw. M.B. Częstochowskiej w Wołominie. Nafeterowie byli m.in. fundatorami jednego z bocznych ołtarzy, w którym umieszczono figury ich patronów - św. Stefana i św. Heleny. Dla par. przekazali również część swoich gruntów pod planowany cm.

Aktywność na rzecz lokalnego kościoła nie była jedyną działalnością społ. Heleny i Stefana. Zaangażowani byli oni także w wiele inicjatyw świeckich. W 1929 Stefan został prezesem Rady Nadzorczej Kasy Spóldz., r. późn . Małżonkowie byli chrzestnymi rodzicami sztandaru cechu rzeźnicko­wędliniarskiego. W VII 1930 N. wybrano prezesem komitetu budowy Pomnika Obrońców Ojczyzny 1920, którego był jednym z gł. sponsorów. W r. nast. został prezesem Stow. Właścicieli Nieruchomości w Wołominie. Nasfeterowie patronowali także wołomińskiemu kołu PMS.

W życiu prywatnym N. postrzegany był jako człowiek niezwykle pogodny, energiczny, przyjacielski. Dom N. tętnił życiem: często organizowane były tam przedsięwzięcia społ., towarzyskie itp. Stąd zapewne niezwykła popularność rodziny N. w Wołominie i tak wielkie zaufanie, jakim obdarzali go współobywatele.

Dzięki N. w 1930 w Wołominie pojawiło się nowoczesne kino „Oaza". Budynek ten istnieje do czasów obecnych, mieści się tam obecnie bibl. publ. Powstanie kina w Wołominie było dla lokalnej społeczności epizodem ważnym, ale w historii działalności filmowej N. raczej drugorzędnym. N. był bowiem właścicielem i dyr. warszawskiej wytwórni filmowej pod nazwą „Biuro Filmowe Stefan Nasfeter".

Pod koniec l. 30-tych w wytwórni tej zrealizowano dwa filmy pełnometrażowe. Pierwszym był, wyprodukowany w 1937, dramat sensacyjno-relig. pt. Ty co w Ostrej świecisz bramie... w reżyserii Jana Nowiny­Przybylskiego, ze znaczącymi rolami: Kazimierza Junoszy-Stępowskiego, Marii Bogdy i Mieczysława Cybulskiego. Nie ma wątpliwości co do owacyjnego przyjęcia tego filmu przez widzów. Nagłówki prasy filmowej z 1937, kiedy film wszedł do rozpowszechniania tętniły wiele znaczącymi tytułami: Ten film to rewelacja („X Muza"), Triumfalny pochód wielkiego filmu religijnego („Film"), Film, który tworzy przełom w naszej kinematografii („X Muza").

Zachęcony tymi sukcesem N. zdecydował się nakręcić kolejny film, tym razem remake filmu pt. Szlakiem hańby z 1929 wyprodukowanego w wytwórni Star-film. Do przygotowania scenariusza opartego na powieści Antoniego Marczyńskiego zaprosił scenarzystę pierwowzoru - Anatola Sterna. Na produkcję - ze względu na ważny społ. temat, jakim był tragiczny los kobiet opuszczających ojczyznę w poszukiwaniu pracy - pozyskał patronat Polskiego Komitetu Walki z Handlem Kobietami i Dziećmi. Film Kobiety na sprzedaż wszedł do rozpowszechniania w 1938. W filmie wyreżyserowanym przez Michała Waszyńskiego oraz Emila Chaberskiego, zagrały m.in. Maria Bogda i Nora Ney.

Produkcję trzeciego filmu pt. Inżynier Szeruda wg powieści Gustawa Morcinka przerwał wybuch II woj. świat. Okres okupacji niem. przeżył w Wołominie, po wojnie mieszkał wraz z ż. w W. Zm. w 1952 i został pochowany na Cm. Powązkowskim.


J. Boguszewska, G. P. Dudzik, Nasfeterowie, Wołomin-Ząbki 2005; K. Leczyński, Ty, co w ostrej świecisz bramie… „X Muza", 1937 nr 6; K. W-icz, Ty, co w ostrej świecisz bramie, „Film", 1937 nr 8; P. Reszka, Spadkobiercy, „Rzeczpospolita", z 28 I 1997; fot. [https://amp.pl.google-info.cn/2374205/1/stefan-nasfeter.html; dostęp 2021].

(autor Grzegorz P. DUDZIK)