Ur. 16 V w S., jako najstarszy s. Krystiana Lodwicha i Natalii Leopoldyny z Zelentów Pawłowskich. Naukę pobierał w siedleckim gim. klas., zarabiając korepetycjami i pomagając o., zatrudnionemu w biurze mierniczym, kreśleniem planów. Już od 1. wczesnej młodości był czynny w wydarzeniach 1905-1907: kolportował prasę i broń dla PPS-Fr. Rew., jako powiernik Erasta Chejły, brał udział w manifestacjach młodzieżowych. Późn. imał się różnej pracy na własne utrzymanie, prowadząc rozległą działalność społ.
W 1. 1908-1918 studiował teol. ewangelicką na uniw. w Dorpacie (ob. Tartu, Estonia). Biegle opanował jęz. ros., niem. i franc. Był czynny w zarz. organizacji studenckich: Wydz. Akad. Pol. Tow. Pomocy Ofiarom Wojny, jednoczącego całą pol. młodzież akad. dorpackiego uniw. i Instytutu Weterynaryjnego oraz wszystkich Polaków tego m. i okolicy; Pol. Kasy Studenckiej Wzajemnej Pomocy; Pol. Klubu Demokr.; działał także w Zarz. Koła Teol. Pol. W 1. 1916-1918 pracował zarobkowo w Petersburgu, kilka razy wyjeżdżał do Finlandii, gdzie utrzymywał kontakty z mieszkającymi tam Polakami. W Petersburgu prowadził konspiracyjne prace łącznościowe w rewolucyjnej organizacji młodzieżowej, nawiązał kontakt z konspiracyjną organ. Socjaldemokr. Obszczestwo Russkich Studientow oraz społ. korporacją „Vigoria". W końcu 1916 powołany został do wojska carskiego (kancelaria 174 zapasowego pp). Był uczestnikiem rewolucji lutowej 1917, po przewrocie w Borowiczach wybrany został na sekr. Komitetu Pułkowego. Po powrocie do Dorpatu kontynuował studia, pracując jednocześnie w zarz. Pol. Tow. Pomocy Ofiarom Wojny i Pol. Klubu Demokr. Po zunifikowaniu organizacji wspomagających wychodźstwo został wybrany jako przedstawiciel Polaków do komitetu miejscowego. W Dorpacie zadebiutował tomikiem liryk pt. Młode Rano pod ps. „Adam Kaszubski" (ps. literacki, jakim podpisywał swe poezje, artykuły i przekłady - to odniesienie do Pojezierza Kaszubskiego). Latem 1918 uk. studia uwieńczone dyplomem i powrócił do kraju. 13 II 1919 ożenił się z Estonką Elżbietą Hallap, poznaną na dorpackim uniw.
Pierwsza placówka kandydata teologii nie miała nic wspólnego ze stanem duchownym. W 1. 1918-1921 pracował najpierw w Min. Sprawiedliwości, a nast. przeniósł się wraz z żoną do nowo utworzonej Dyr. Kolei w Radomiu. Tutaj jako referent Wydz. Elektrotechnicznego został czł. Zw. Zaw. Kolejarzy, a jednocześnie wykładał jęz. pol. i historię Polski dla drogowców i zawiadowców stacji kolejowych.
W II 1920 Mazurski Komitet Plebiscytowy powołał L. do akcji kult.-oświat. na Mazurach. Młody pastor został czł. Centrali Plebiscytowej w Olsztynie i nacz. wydz. relelig.-kult., mającego swą siedzibę w Szczytnie. Tam wspólnie z ż. propagował pol. sztukę i organizował pełne patriotyzmu imprezy artystyczne. Utrzymywał ożywione kontakty z mazurskim duchowieństwem ewangelickim, prowadząc jednocześnie intensywną działalność oświat. Był w ciągłym kontakcie z pol. działaczami plebiscytowymi, m.in.: H. Bahrke, K. Jaroszykiem, A Świderską, S. Zielińskim. Nie zważając na terror, ataki i napady niem. bojówek, budził i krzewił ducha polskości na Mazurach, czym narażał się na niebezpieczeństwo ze strony niem. tzw. „Służby Ojczyźnianej". Bojówki tej organizacji usiłowały go zastrzelić w czasie jazdy pociągiem na spotkanie do Kobutt, a w końcowej fazie plebiscytu pobiły do utraty przytomności podczas napadu w m. Faryny. Dzięki przytomności umysłu L. udaremniony jednak został napad na siedzibę Komitetu Plebiscytowego w Szczytnie.
Po plebiscycie pastor zgłosił się ochotniczo do WP w W. Służbę odbył w stolicy, gdzie odkomenderowano go do Komisji Gospod. Szpit. Mokotowskiego oraz pracy wych.-oświat. W IV 1921został wyświęcony na kapelana wojsk. dla Dowództwa Okr. Gen. w Grudziądzu.
Okres 1921-1925 spędził w Działdowie, gdzie założył Sem. Naucz ., które było pierwszą pol. szk. średnią na terenach dawnego Mazowsza Pruskiego, przypadłego po plebiscycie Polsce. Poza sem. utworzył dwa tow.: ogólne - Tow. Przyjaciół Mazur i Pol.-Mazurskie Tow. Ewangelickie, a w r. 1925 pol. parafię ewangelicką, której był duszpasterzem przy jednoczesnym administrowaniu parafiami ewangelickimi w Mławie i Przasnyszu. L. był również organizatorem i zał. oddz. Pol. Zw. Naucz. Szk. Powsz., przemianowanego późn. w oddz. ZNP w Działdowie. Razem z naucz. seminaryjnymi założył przy seminarium pierwsze na Pomorzu drużyny harcerskie: męską im. H. Dąbrowskiego i żeńską im. M. Konopnickiej. W pracy pedagogicznej i społ. wiernie towarzyszyła mu ż. Elżbieta (zob.), naucz. jęz. obcych, muzyki i śpiewu.
Nie mogąc pogodzić się z narodową polityką władz pol. na Działdowszczyźnie, pastor L. przekazał sem. naucz. J. Bierdawie i wiosną 1925 opuścił Działdowo obejmując prob. wśród swoich rodaków pochodzenia kaszubskiego w nadbużańskiej wsi Mościce Górne i Dolne. Jednocześnie był kapelanem wojsk. w DOK IX. Na Polesiu L. również przystąpił do pracy społ.-kult. Brał udział w tworzeniu pol. organizacji roln. i oświat., a przede wszystkim spółdz.: kredyt., mleczarskich i handl. W Brześciu piastował stanowisko prezesa Okr. Zw. Kółek Roln. i czł. zarz. ich zw. woj. Był opiekunem ZMW i dwóch szk. roln.: męskiej w Kołpinie i żeńskiej w Dubicy. Wśród parafian założył kółko roln. „Łan" i Koło Przyjaciół Zw. Pol. w Gdańsku. Należał również do Partii Pracy, jako rzecznik Polesia i Wołynia. Rozczarowany jednak klerykalną polityką ówczesnych władz, działając w osamotnieniu, opuścił w 1938 służbę w kościele i powrócił do rodzinnych S., gdzie czas wolny poświęcił pracy literackiej - tak w dziedzinie religijnej jak i ogólnonarodowej. Pisywał m.in. do „Kur. Pol.", „Ziemi Siedl." i tyg. „Czarno na Białem".
W S. rodzinę Lodwichów zastał wybuch wojny. Po wejściu Niemców do miasta objął najpierw stanowisko gł. tłumacza miejskiego, a p6źn. był już kierownikiem biura tłumaczy, gdzie' oddawał duże usługi AK. Od końca 1939 brał bowiem czynny w podziemiu niepodległościo wym, najpierw w SZP-ZWZ, a potem 9 DP AK, gdzie pełnił obowiązki kapelana oraz refrenta polit.-prasowego, pośrednicząc m.in. w kolportażu prasy wśród żołnierzy i oficerów niem. Zwolniwszy się z miejskiego urzędu tłumacza został tłumaczem w miejscowym nadleśnictwie i oddz. „Społem", a wkrótce także w Urzędzie Ziemskim. Zaraz potem został tłumaczem zał. przez siedleckie nauczycielstwo spółdz. materiałów piśmiennych „Świt". Pod ps. „Adam Kaszubski" zamieszczał swoje artykuły w prasie podziemnej - pismach „Znak" i młodzieżowym - „Zew". W jego prywatnym mieszkaniu odbywały się konspiracyjne spotkania oraz komplety tajnego nauczania, w których czynny udział brała również jego ż. H; c. Wiesława prowadziła natomiast oddz. Szarych Szeregów, a s. Bogdan był ich członkiem (zg. w Oświęcimiu) . W 1. okupacji kilkakrotnie gościł pod swoim dachem działaczy mazurskich (F. Leyka, W. Chylińskiego, J. Szczecha i in.), współpracując z nimi nieprzerwanie. W pracy podziemnej brał także udział w oprac. nowego planu rozbudowy swego rodzinnego m. po zniesieniu okupacji.
W 1944 nastąpiło wyzwolenie S. Z tłumacza niem. L. przeobraził się w tłumacza ros. Na początku 1945, w siedzibie spółdz. „Świt" został wraz z kolegami z AK i c. Wiesławą areszt. przez NKWD. W siedleckim więzieniu trzymano go 10 tyg. (II-IV), a po zwolnieniu - w V 1945 został mianowany pełnomocnikiem Pol. Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w dawnych Prusach Wsch. W 1. 1946-1950 był naucz. jęz. pol., ros. i łaciny w szk. średniej w Działdowie, a nawet uczył jęz. ros. pracowników UB! Tutaj wydał też zbiór przekładów liryk poetów ros. pt.: Przyjacielu mój Bracie!., pieśni ros. i zeszyt bajek Kryłowa. Całą swą energię skupił na interwencji w sprawach internowanych rodzin mazurskich, na załatwianiu formalności w procesach rehabilitacyjnych, obronie i konserwacji mienia kościelnego zniszczonego działaniami woj. lub grabionego.
Wobec braku przychylności władz pol. i chęci współpracy z „duchownym ewangelikiem" zrezygnował ze stanowiska pełnomocnika Kościoła ewangelickiego na okr. mazurski oraz z pracy w szkole. W 1956 został kierownikiem Referatu Inspekcji Etatów i Płac w PRN w Działdowie. Po zwolnieniu z tego stanowiska przeszedł na emeryturę z tytułu pracy naucz. i powrócił do S. Był czł. ZBOWiD (1946-1959), gdzie przewodn. Komisji Historycznej; czł. Tow. Kultury Moralnej i TPPR, z których to organizacji późn. wystąpił lub został wykluczony.
Prof. L. oprócz działalności społ. z całą pasją zajmował się twórczością literacką i public. Poza publikacjami swych artykułów w pismach „Mazur", „Kur. Pol.", „Ziemi Siedl." i tyg. „Czarno na Białem", zajmował się prozą, poezją oraz tłumaczeniem poetów ros.: Puszkina, Lermontowa, Kryłowa. Jego pierwsze dzieła powstały jeszcze w 1. 30-tych podczas pobytu na Polesiu. Już na emeryturze w S., napisał szereg prac wspomnieniowych m.in.: Zuchu czuwaj!; Oto Polacy!; Mazurze, gdzie jest brat twćj Mazur?, Podajmy rękę Kozakowi; Obchód miasta, który swych obywateli obszedł, Pókiśmy żyli; Pozdrowienie Towarzysza we wspomnieniach i zadumie, Jak Czarniecki przez Podlasie, Protestant Piłsudski.
L. „Adam Kaszubski" zm. w S. 13 IX 1973. Po pracowitym i niełatwym życiu spoczął na tamtejszym cm. 21 I 1987 został pośmiertnie odznaczony przez Radę Państwa na wniosek Stowarzyszenie „Wisła-Odra" Medalem „Rodła" za utrwalanie polskości ziem zach. i płn. Był również odznaczony Medalem za Wojnę 1918-1920 oraz Srebrnym Krzyżem Zasługi (przyznanym przez Prezydenta RP Ignacego Mościckiego w 1928).
Ks. prof. Ewald Lodwich-Ledwa (Adam Kaszubski), Życiorys, mps niepublik. w zb. Działu Informacji i Wiedzy o Regionie MBP w B.Podl.; Komplet materiałów dotyczących rodziny L., Zbiory Działu Informacji i Wiedzy o Regionie MBP w B.Podl., materiały nieuporządkowane, sygn. MN-321; Podlasie w walce. Biogramy, J. Pawlak, Nie walczyli dla sławy i krzyży, S. 1999; A. Cesarz, Ks. Ewald Lodwich-Ledwa (Adam Kszubski) jako tlumacz Niekrasowa, „P. Hum.", 1973 nr 4; J. Sroka, 75-lecie pastora Lodwicha. „Adam Kaszubski', „Panorama Północy", 1971 nr 43; tenże, Konspiracyjna prasa Podlasia, „ZWiL", 1964 nr 12; H. Syska. Z gałązką rodzinnego bluszczu, „Tyg. Kult.", 1970 nr 47; „Zwiastun", 1987 nr 1.
(autor Paweł BOREK)