Ur 16 X w B.Podl., s. Stefana i Aleksandry z d. Kahl. O. jego był architektem pow. Najpierw uczył się w szk. elementarnej w B.Podl., nast. w Płocku uk. 7 klas gim. z kolei przez 4 l. studiował na Wydz. Budownictwa w Warsz. Szk. Sztuk Pięknych. Młodego K. aresztowano (23 IV 1846) za rzekomy udział w organizacjach polit.; w Cytadeli warsz. zachorował na tyfus, zwolniony z więzienia dzięki staraniom m. 27 III 1847. Do zakonu kapucynów prowincji pol. wstąpił 21XII 1848 w Lubartowie. Studia filoz. odbył w klasztorze lubelskim a teol. w warszawskim, świecenia kapłańskie przyjął 27 XII 1852. Wykładał teologię moralną klerykom zakonnym, uczył religii w kilku pensjonatach żeńskich, wygłaszał kazania, pełnił obowiązki sekr. prowincjalnego za prownicjałatu Beniamina Szymańskiego i Aniceta Sierakowskiego. W 1855 przyczynił się do zał. Zgrom. ss. Felicjanek, które miały się poświecić akcji charytatywnej. W 1. 1859-1862 pełnił obowiązki gwardiana klasztoru warsz. Po kasacie klasztoru przez rząd carski w 1864 zamieszkał w Zakroczymiu k. Modlina, a w 1. 1892-1916 w Nowym Mieście n. Pilicą.
W zaborze ros. władze zakazały działalności zgrom. zakonnych. K. w 1. 1872-1898 założył ok. 26 zakonów skrytych, gł. żeńskich, z których 16 istnieje do dziś w Polsce i w różnych krajach na świecie. Struktura organizacyjna tych instytucji jest oparta na regule Trzeciego Zakonu św. Franciszka z Asyżu. Celem egzystencji zgrom., wytyczonym przez K. było uświęcenie osobiste oraz działalność charytatywna i akcja apostolska w rodzinach, fabrykach, szpitalach, wychowanie młodzieży itd. Zgrom. honorackie były prekursorskie w stosunku do dzisiejszych Instytutów Świeckich, ich rolę ocenili kardynał Stefan Wyszyński, sam tercjarz franciszkański i papież Jan Paweł Il, który założenie wielu żeńskich zgrom. bezhabitowych przez K. uważał za owoc jego gorliwej pracy w konfesjonale i że „pod tym względem to był geniusz" (Wstańcie, chodźmy!, Kr. 2004, s. 96). Prezentację pełną honorackich zgromadzeń znajdujemy w pr. zb. Zakony św. Franciszka w Polsce w latach 1772-1970., (Cz. I: Zgromadzenia męskie i żeńskie oraz klasztory klauzurowe, red. J. R. Bar, W., 1978, s. 162-247).
Był cenionym spowiednikiem i pierwszym kierownikiem duchowym wielu osób, m.in. bł. Angeli Truszkowskiej, bł. Bolesławy Lament, filozofa Wincentego Lutosławskiego. Za pośrednictwem trzeciego zakonu, Żywego Różańca, jawnych i skrytych zgrom. zakonnych oraz kolportażu książek i czasopism relig., K. rozwinął w całym Król. Pol. na wielką skalę akcję religijną i społ.-charytatywną w środowiskach miejskich i wiejskich, robot. i chłopskich. Brał czynny udział w wielkich misjach, zorganizowanych przez bpa Beniamina Szymańskiego na Podl. Propagował częstą Komunię Św., nabożeństwa maryjne i zainicjował pielgrzymki do sanktuariów maryjnych. W 1895, po śmierci o. Prokopa Leszczyńskiego, został nieoficjalnie mianowany komisarzem gen. zakonu kapucynów w prowincji pol., który to obowiązek spełniał aż do śmierci. Ogłosił drukiem liczne prace z zakresu ascetyki, hagiografii i prawodawstwa zakonnego, dorobek pisarski K. zamyka się w ilości 128 pozycji drukowanych i 37 pozycji niedrukowanych. Do tej spuścizny trzeba dołączyć szereg Konstytucji i Ustaw opracowanych dla swoich zgrom. i 28 tomów kazań. Ponadto zachował się bogaty zbiór jego listów. Dysponował na śmierć Ludwika Jaroszyńskiego, zamachowca na życie wlk. ks. Konstantego oraz kapucyna Agrypina Konarskiego i Józefa Toczyskiego, powstańców (6 VIII 1864). Zm. 16 XII 1916 w Nowym Mieście n. Pilicą w opinii świętości, do której dążył wytrwale w heroiczny sposób; w 10 I. po jego zgonie podjęto myśl wszczęcia kanonicznego procesu beatyfikacyjnego. Diecezjalny proces dla beatyfikacji K. otwarto w 1949, aktu beatyfikacji dokonał papież Jan Paweł II w Rzymie 16 X 1988. Wicepostulatura Sprawy Kanonizacji Bł. K. mieści się w klasztorze kapucynów w W., ul. Kapucyńska 4, tutaj również funkcjonuje Instytut Bł. K. OFMCap., zasłużony dla studiów nad jego dziełami, duchowością i działalnością.
PSB, t. XV, s. 67-68 (K. Gadacz); Słownik polskich kapucynów, t. I: A-L, Wr. 1985, s. 613-615 (J. L. Gadacz). Obszerne omówienia piśmiennictwa K. są zamieszczone we wstępach pierwszych tomów zbiorowych, wydań jego dzieł: Wybór pism o. Honorata Koźmińskiego. cz. 1: Przemówienia o życiu zakonnym. Środki do leczema chorób duszy, przygotował do wyd. J. R. Bar i G. Bartoszewski; Cz. 2: Rady i wskazówki duchowne w korespondencji, przygotował do wyd. J. R. Bar i G. Bartoszewski; cz. 3: Św. Franciszek z Asyżu i jego duch, przygotował do wyd. G. Bartoszewski; cz. 4: Nauki o św. Franciszku z Asyżu, przygotował do wyd. G. Bartoszewski; cz. 5: Pisma o zakonnym życiu ukrytym, przygotował do wyd. G. Bartoszewski. (Polskie Teksty Ascetyczne, t. IV, V, IX, X, XI. W. 1981, 1983, 1987, 1988, 1988, s. 316, 399, 295, 243, 220). Korespondencja K. została wydana w 13 tomach, z których pierwszy zawiera listy do hierarchii kościelnej, nast. zaś listy do poszczególnych zgromadzeń honorackich, tom 12 listy okólne do tych zgromadzeń, tom 13 listy do różnych osób, t. 9 w przygotowaniu w kilku częściach ma zawierać listy do Zgrom. ss. Fabrycznych (Honoratek), wszystkie tomy pod redakcją H. I. Szumił przy współpracy innych: H. Koźmiński, Pisma, t. 1; 2; 3: cz. 1-3; 4; S; 6; 7: cz. 1-2; 8; 10; 11; 12; 13. W. Inst. Bł. Honorata Koźmińskiego OFMCap., 1997/1997/1999/1999/1999/1998/1997/1997/1999/1999/1997/1997/2000/1998/2001, s. 224; 574; 541+587+492; 255; 351; 200; 487 +439; 229; 289; 503; 472; 366. Istnieją wydania fragmentów jego dzieł, książkowe i w czasopismach, szczególne znaczenie dla poznania duchowości K. ma edycja jego przez pół wieku czynionych zapisków: K., Notatnik duchowy, przygotował do wyd. zespół pod kier. G. Bartoszewskiego, W. 1991, ss. 524. o K. jest przeobfita, tutaj możemy przytoczyć tylko podstawowe pozycje. Koźmiński Florentyn Waclaw, PSB, t. 15, J. L.; K. Gadacz, Słownik polskich kapucynów, t. 1, Wr. 1985, s. 611-615; J. Bartoszewski, Honorat Koźmiński, Honorat z Białej, Encyklopedia Katolicka, t. 6, L. 1993, s. 1206-1209; H. Koźmiński, Wybór pism, wyd., wstępem i przypisami opatrzyli F. Duchniewski i G. Bartoszewski, Nasza Przeszlość, Kr., t. 28: 1968, ss. 296, il. 15, na s. 24-33 zamieszczona informacja: M. Mazurek, Bibliografia prac o. Honorata Koźmińskiego, kapucyna (1829-1916); M. H. Mazurek, Honorat Wacław Koźmiński (1829-1916J założyciel 17 zgromadzeń zakonnych blogoslawiony, Nasi święci. Polski Słownik Hagiograficzny, pod red. A. Witkowskiej, P. 1999, s. 186-210. M. Werner, O. Honorat Koźmiński kapucyn 1829-1916, przy współpracy G. Bartoszewskiego i F. Duchniewskiego, P.-W. 1972; E. Jabłońska Deptuła. Trwanie i budowa. Honorat Koźmiński Kapucyn 1829-1916, W. 1986; Błogoslawiony Honorat Koźmiński Pokłosie beatyfikacji, pr. zb. pod red. G. Bartoszewskiego i R. Prejsa, W. 1993; Dziedzictwo bł Honorata Koźmińskiego. Jego zgromadzeniapo stu latach od założenia, pod red. H. I. Szurnił i G. Bartoszewskiego, W.-Sandomierz 1998; Człowiek wielkiej mądrości i świętości. Błogosła wiony Honorat Koźmiński kapucyn, pod red. G. Bartoszewskiego, H. I. Szumił i M. Chmielewskiego, L. 1999; Boży architekt. Bł. Honorat Koźmiński kapucyn, pod red. G. Bartoszewskiego, W. 2003; Nadzieja wbrew nadziei. Ewangeliczne ślady w Notatniku duchowym błogoslawionego Honorata Koźmińskiego, oprac. J. Barancewicz, W. 2003. Informacje o wydaniach pism K. i o publikacjach na temat jego poglądów i działalności są systematycznie podawane w przeglądach: międzynarodowym Bibliographia Franciscana, Instytut Historyczny Zakonu Kapucynów w Rzymie i ogólnopolskim Polska Bibliografia Franciszkańska, Franciszkanie, P.; ot. [https://www.gosc.pl/doc/6570435.Bl-Honorat-Kozminski-Patron-w-odosobnieniu; dostęp 30.04.2021].
(autor Jerzy Marian CYGAN OFMCap.) [†]