JAWORSKI Marian


Ur. 3 VIII w Borowie w pow. lipnowskim. W 1926 wstąpił do Państw. Sem. Naucz. im. Romualda Traugutta w Świsłoczy, które uk. 12 VI 1930. Z d. 1 IX t.r. przybył na teren pow. garwolińskiego i rozp. pracę jako naucz. w szk. powsz. w Jaźwinach, skąd 1II 1931 przeniesiono go do 5-kl. Szk. Powsz. w Podolu Starym.

W 1931 założył tam ok. 24-osobową drużynę harcerską. 1932 przeniósł się do Garwolina, gdzie podjął pracę w miejscowej 7-kl. Szk. Powsz. Męskiej nr 1 im. ks. Stanisława Konarskiego. 1 IX objął kierownictwo 83 Męskiej Drużyny Harcerzy im. ks. Józefa Poniatowskiego działającej w szk. Niedługo późn., 1XI 1932 objął Komendę Hufca Garwolin. Rozkazem Naczelnika ZHP L.16 z 1 II 1933 został mianowany podharcmistrzem. Do IX 1939 pracował z dużym zaangażowaniem jako wychowawca młodzieży, wyjeżdżał na obozy harcerskie w kraju i na wycieczki za granicę, m.in. do Danii. Po klęsce państwa w wojnie z Niemcami jesienią 1939 wznowił w konspiracji działalność Hufca Garwolin występującego pod nazwą „Orłów". Jako „Mariański" kierował nim aż do „wsypy" w Chorągwi Maz. (Ul „Puszcza") w X 1942, kiedy zagrożony aresztowaniem musiał się ukrywać.

Obok pracy w konspiracyjnym harcerstwie (Szare Szeregi Hufiec „Orłów") J. związany był z rodzącą się konspiracją niepodległościową w m. i pow. garwolińskim. W 1940 był pod ps. „Lipa" szefem referatu organizacyjno-personalnego w Kom. Obwodu „Gołąb" - Garwolin ZWZ. Nast. aż do 1943 kierował referatem VII - administracji zastępczej, zmilitaryzowanej - przygotowywanej przez wojsko do przejęcia władzy administracyjnej w momencie załamania się okupacji niem. Ważnym polem jego działalności była tajna oświata umożliwiająca młodzieży zdobycie wiedzy w zakresie przedmiotów zakazanych przez okupanta. Byl organizatorem i przewodn. TON w pow. garwolińskim, przewodn. utworzonej w 1942 Pow. Komisji Oświat. i Kult. oraz jej ekspozytury w Garwolinie. 1 II 1944 z tajnego naucz. w zakresie szk. średniej korzystało 805 uczniów; na kompletach tych wykładało 124 naucz., 16 uczniów pod kierunkiem 4 naucz. pracowało na kompletach pedagogicznych dla kandydatów na naucz. szk. powsz. Ponadto na 133 kompletach obejmujących 3 442 uczniów pod kier. 192 naucz. przerabiano pełny przedwojenny program szk. powsz. Od 1942 „Mariański" pracował także jako kurier - łącznik w Departamencie Oświat. Delegatury Rządu na Kraj. W IV 1943 został z-cą Bronisława Warownego ps. „Wiśniewski", delegata na pow. garwoliński.

W 1. 1945-1946 należał do ścisłego kierownictwa garwolińskiego ROAK zajmującego się gł. legalizacją zagrożonych aresztowaniem żołnierzy podziemia niepodległościowego, akcją propagandową i wywiadem. W poł. 1946 brał udział w pracach związanych z organizacją WiN w Garwolinie. Jednocześnie pracował jako naucz., od 25 VIII 1948 do 31VIII 1969 jako kierowmk szk. podst. W 1. 1945-1950 był przewodn. Oddz. Pow. ZNP, od 1953 przewodn. Pow. Komitetu Frontu Jedności Narodu w Garwolinie oraz w 1. 1957-1961 posłem na Sejm PRL. W 1989 należał do organizatorów ZHR (Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej) w Garwolinie i do I 1991pełnił obowiązki z-cy k-nta miejscowego hufca. 16 VI 1998 RM w Garwolinie nadała J. tytuł Honorowego Obywatela Miasta Garwolina. Zm. 2 II 2001 w Garwolinie i został pochowany na miejscowym cm.


AAN, ZHP, sygn. 1216, 1217, 1219, 1221; Arch. Starostwa w Garwolinie, akta oso­bowe J.; - Z. Gnat-Wieteska, Dzieje harcerstwa; tenże, AK Obwód „Gołąb" s. 25, 31, 32, 76, 77, 85, 91-94, 96-99, 193, 195; fot. [https://garwolin.pl/marian-jaworski-honorowy-obywatel-miasta-garwolina/; dostęp 30.04.2021].

(autor Zbigniew GNAT-WIETESKA)