NALECZ


Był prawdopodobnie bliskim kuzynem Andrzeja (zob.) i podobnie jak ten pochodził z podl. rodu Dybowskich Dyszów, a jego przodkowie byli dziedzicami na Dybowie i Wrotnowie w z. drohickiej. Jak bliskie było pokrewieństwo, z braku zachowanych ksiąg metrykalnych odnoszących się do tego okresu ustalić nie sposób. Wszystko na to wskazuje, że obaj byli rówieśnikami i zapewne obaj wspierali się wzajemnie wykorzystując swoje znajomości i wpływy na dworze królewskim.

Ówczesne źródła podają, że w XII 1548 królowa Bona wysłała D. z rozkazami do Krzemieńca, gdzie prowadził rozmowy gospod. ze starostą Iwanem Bohuszewiczem. Na miejscu zawarł umowy z mieszczaninem krzemienieckim Michałem Skubejdą, m.in. dotyczące rocznych kontraktów dzierżawnych na myta i młyny krzemienieckie. Dzięki jego interwencji doszło wtedy do zastąpienia dotychczasowego landwójta krzemienieckiego Wacława Osieckiego przez Andrzeja Poniatowskiego.

W 1549 D. ponownie wyruszył z polecenia Bony, tym razem z misją do namiestnika starostwa grodzieńskiego, gdzie przejął na rzecz skarbu królewskiego pieniądze pochodzące ze sprzedaży maj. Benedykta Młyńskiego; w 1551 wraz z rewizorem Bartłomiejem Brodnickim prowadził inspekcję włości rohaczewskiej. Królowa mianowała go też sprawcą dworów starostwa grodzieńskiego, co wiązało się z dużym zaufaniem, gdyż taki urzędnik posiadał szerokie uprawnienia finansowe i gospod. W imieniu królowej Bony założył 9 X 1551 szpit. - przytułek dla ubogich w Grodnie. Po wyjeździe starej królowej z Polski, D. nadal pozostawał w łaskach u jej s., króla Zygmunta Augusta, piastując dawne urzędy i trzymając nadane wcześniej maj. Dzierżawił m.in. dobra: Nowy Dwór, Molawicę i Jeziora oraz Ostryń. Prowadził intensywną kolonizację na zarządzanych przez siebie terenach, dzięki niemu powstało wiele nowych wsi. Starał się też o rozbudowanie gospodarki folwarcznej i założył nowe dwory w Horodnicy pod Grodnem i Wiercieliszkach. W 1558 D. wraz z Wawrzyńcem Wojną, podskarbim i pisarzem Wlk. Ks. Lit. stał na czele komisji zajmującej się pomiarem włócznym na Litwie. Pomiarami objęto wówczas miasto Grodno, a także inne miasteczka i ponad 200 włości należących do wielkoksiążęcego dworu. Jego prace zostały opisane w tzw. „Regestrze pomiary włók i miast".

D. pod koniec życia osiadł na stałe w nabytym w 1557 od Onufrego Bychowca maj. Ostrowie pod Kleckiem, posiadając również rozległe dobra w z. nowogródzkiej. W 1561 D. stawił się ze swoim pocztem zbrojnym do Trikaczu, gdzie pod rozkazami hetm. wlk. lit. wyruszył na wyprawę inflancką. Jeszcze w 1563 wysłał ze swoich dzierżaw i dóbr pieniądze, ludzi i żywność na wojnę z Moskwą. Zm. ok. 1565, gdyż źródła po tym czasie o nim milczą.


PSB, t. VI (W. Pociecha); A. Boniecki, Herbarz Polski (hasło: Dybowscy h. Nałęcz), t. V, s. 127; D. Kosieradzki, W Dybowie Dybowskich już nie ma. Dybowscy herbu Nałęcz, „Życie Sokołowa", z 28 XI 2003; fot. [https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:POL_COA_Na%C5%82%C4%99cz.svg; dostęp 30.04.2021].

(autor Dariusz KOSIERADZKI)