SYLWESTROWICZ Jzef


Ur. 26 III 1893 w Zdunach pod Łowiczem, s. kowala. Uk. SN w Siennicy (1912-1915). Był tam czł. tajnej uczniowskiej organizacji, która prowadziła koleżeńskie samokształcenie i bibliotekę. Kierował nauką historii literatury pol. W 1914/1915 kmdt nielegalnej drużyny skautingu.

W l. 1915-1918 naucz. w pow. łowickim - w r. szk. początkowej w Popowie, potem w szk. ćwiczeń przy SN w Łowiczu. W tym okresie uk. w W. dwa kursy wakacyjne i roczny Kurs Pedagogiczny dla nauczycieli szk. elementarnych (jęz. pol. i literatura). Pod wpływem warszawskich pedagogów w 1916 zapoczątkował tworzenie oddz. organizacji zaw. nauczycieli w pow. łowickim (późniejszy ZNP). Jako czł. pierwszego jej zarz. bronił polskości szkoły przed germanizacją. Od 1916 w POW (ps. „Mirski” i „Janicz”); w 1918 z-ca kmdta Obwodu Łowickiego. Jeden z przywódców rozbrajania Niemców w Łowiczu 11/12 XI 1918.

W l. 1918-1924 w czynnej służbie w WP. Pocz. sierżant sztabowy i szef 1 komp. 30 pp (nazwanego później Pułkiem Strzelców Kaniowskich). W 1919, po uk. Szk. Podchor. w W., ppor. i kier. Ekspozytury Oddz. II Informacyjnego Okr. Generalnego Łódź w Łowiczu. Od II 1920 referent w II Oddz. Naczelnego Dowództwie WP w W., od IV tr. w Mińsku Litewskim jako por. i szef sekcji kult.-oświat. w Dowództwie 4 Armii. W VII 1920 na froncie jako d-ca plut. w 201 ochotniczym pp (złożonym w 80% z harcerzy), który walczył m.in. pod W. i Wilnem. Po zakończeniu działań wojennych odbył pięciomiesięczny kurs pedagogiczny jako przygotowanie do pracy oświatowej w wojsku (1921). W 1921/1922 w Korpusie Kadetów Nr 1 we Lw. jako d-ca plut. (potem komp.), wychowawca, wykładowca przedmiotów wojskowych i geografii; prowadził też kurs dla półanalfabetów. W l. 1922-1924 w 30 Pułku Strzelców Kaniowskich w W., m.in. jako kier. żołnierskiej szk. powsz. w Cytadeli. Mieszkał wtedy z rodziną w X Pawilonie Cytadeli. 13 X 1923 podczas wybuchu sąsiadującej z X Pawilonem prochowni został ranny i poniósł znaczne straty materialne.

W l. 1924-1939 naucz. i działacz społ. Do 1930 kier. 7-klasowej szk. powsz. w Mrozach; do 1933 nauczyciel jęz. pol., historii, rysunku i robót ręcznych w tej szk. W l. 1933-1939 naucz. w szk. powsz. im. M. Kopernika w Mińsku Maz. Uczestniczył w niemal wszystkich lokalnych akcjach społ.-polit. Działacz ZNP - prezes Ogniska w Mińsku Maz., czł. Zarz. Pow., przew. Komisji Rejonowej, prezes Sądu Organizacyjnego przy Zarz. Pow. Ponadto czł. Związku Peowiaków, ZOR i Federacji Pol. Związków Obrońców Ojczyzny (prezes zarz. pow.), z-ca kmdta i prezes Zarz. Pow. Oddz. ZS w Mińsku Maz. Czł. Rady Pow. BBWR, LOPP, OSP, LMiK, Tow. Przyjaciół m. Mińska Maz., Pow. Komitetu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojsk., Zarz. i Rady Nadzorczej Spółdz. Spoż., Kasy Stefczyka, Rady Ko-munalnej Kasy Oszczędności pow. mińskiego, Komitetu Budowy Kaplicy w Mrozach, Tow. Popierania Budowy Szk., Tow. Przyjaciół Harcerstwa, Komitetu ds. Bezrobocia. Komisarz spisowy w 1931. W znaczącym stopniu zasilił swoimi eksponatami muzeum szk. w Siennicy, którego zbiory zostały podczas okupacji spalone przez Niemców.

W l. 1939-1945 uczestnik kampanii wrześniowej i więzień oflagu VIIA w Murnau. Tam uczestniczył w kursach - m.in. rysunku i malarstwa, historii, kierowania szkołą, administracji szkolnej dla nauczycieli i kierowników szkół. Odbył częściowe studia wyższe w Obozowym Instytucie Pedagogicznym. Malował i rysował.

W 1945/1946 z-ca dyr. i naucz. w pol. gim. i lic. przy Obozie Polskich Oficerów w Murnau. W 1946 wrócił do Mińska Maz.

W l. 1946-1972 skupiony na odbudowie strat w edukacji humanistycznej i artystycznej wywołanych wojną, kształceniu przyszłych nauczycieli i utrwalaniu tradycji kultury i sztuki regionu Mińska Maz. W 1946 jako kier. uruchomił, wyposażył i wyremontował w Mińsku Maz. nową Szk. Po-wsz. nr 3. W XII 1948 z powodu oplucia przez uczniów portretów Bieruta i Stalina zwolniony ze stanowiska i przeniesiony do Szk. Powsz. nr 1. Odpowiadając na lokalne potrzeby, uczył nie tylko jęz. pol., historii i plastyki w ramach etatu - dodatkowo także reklamy w Państw. Lic. Spółdz. (Administracyjno-Handl.) w Mińsku Maz. (1948-1950) i rysunku w Lic. Pedagogicznym w Siennicy (1946-1949). W l. 1946-1950, oprócz intensywnej pracy nauczycielskiej, uk. studia wyższe w Instytucie Pedagogicznym ZNP w W. Odtąd z wyboru pracował w lic. pedagogicznych. Pisał: ,,Przekonałem się, że w szkołach tego typu dobrze jest mieć dwie lub trzy specjalności, że przy prowadzeniu jakiegoś przedmiotu trzeba mieć dużo wiadomości z przedmiotów pokrewnych'”. Jego specjalności to przedmioty pedagogiczne, jęz. pol., historia i plastyka. W 1949/1950 naucz. przedmiotów pedagogicznych, rysunku i prac ręcznych w Lic. Pedagogicznym w Siennicy. Po przeniesieniu lic. do Gostynina uczył jęz. pol., historii, przedmiotów pedagogicznych i rysunku w Państw. Lic. Pedagogicznych w Mogielnicy Grójeckiej (1950-1953) i Rembertowie (1953-1958). Pracował w Rejonowych Komisjach Kształcenia Nauczycieli i w zespole pedagogicznym przy LO w Mińsku Maz. Po likwidacji Lic. Pedagogicznego w Rembertowie, bibliotekarz w tamtejszej szk. podst. i LO nr 51 (1958-1961). Od 1961 nauczyciel wychowania plastycznego z metodyką w Lic. Pedagogicznym w Siennicy, a po jego likwidacji nauczyciel w Szk. Mechanizacji Rolnictwa w Siennicy (1969-1972). Uk. liczne kursy dla nauczycieli. Działał w ZNP (prezes Ogniska, czł. komisji kult.-ośw. przy Zarz. Pow., przew. Referatu Pedagogicznego Ogniska, przew. Konferencji Rej.). Czł. Rady PSS. Czł. Koła Sienniczan, wiceprezes Zarz. Koła, współorganizator zjazdów wychowanków, jeden z inicjatorów powojennej siennickiej ,,Izby Pamiątek’’. Czł., prezes (1967-1968) i z-ca pre-zesa TPMM.

Zm. 14 VI 1980, pochowany na cm. w Mińsku Maz. Ż. Janina Żurowska, nauczycielka (ślub 1919), s. Jerzy, anglista (1920-1998), c. Irena później Ekiel, lekarz (ur. 1925). Pedagog, z pasją oddany wychowaniu i uczeniu dzieci, młodzieży oraz nauczycieli. Bezustannie rozwijał swoje umiejętności pedagogiczne i zdobywał wiedzę w zakresie nauk humanistycznych i sztuki, współtworząc środowisko wspomagające pracę nauczycieli, ich rozwój intelektualny, samokształcenie i działania na rzecz lokalnej społeczności. Oprócz pracy zawodowej przez całe życie z pasją malował i rysował. W 1923 przygotowywał się do studiów w Szk. Sztuk Pięknych w W. Choć życie pokrzyżowało te plany, swój warsztat malarski doskonalił od lat 20. po 60., zarówno we własnym zakresie jak i na kursach, korzystając z doświadczeń najlepszych artystów, włącznie z profesorami warszawskiej Szk. Sztuk Pięknych. Zgłębione tajniki sztuki przekazywał uczniom podczas lekcji szkolnych. Jego prace znalazły się i były wyróżniane na wielu wystawach, m.in. ZNP i TPMM. Natomiast prace uczniów zaprezentował w 1928 na wystawie VI Międzynarodowego Kongresu Wychowania Artystycznego, Rysunku i Sztuki Stosowanej w Pradze. Oprócz swoich obrazów, rysunków i szkiców pozostawił dokumenty dotyczące działalności społecznej i pedagogicznej, a także kompletne wyposażenie własnego przedwojennego mieszkania, które można zobaczyć w Muzeum Ziemi Mińskiej w Mińsku Maz.

Przedwojenne odznaczenia: Krzyż Walecznych (1923), Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości (1929), Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918/1921 (1929), Medal Niepodległości (1931), Srebrny Krzyż Zasługi (1935) i Brązowy Medal za ,,Długoletnią Służbę’’ (1938). Po wojnie pod obserwacją UB.

 

Ekiel-Jeżewska M., Józef Sylwestrowicz, [w:] Górska M., Ocalić od zapomnienia. Słownik biograficzny nauczycieli zasłużonych dla oświaty i ZNP w pow. Mińsk Maz., [z. 2], Mińsk Maz. 2006, s. 288-291; Łossowski P., Stawecki P. [wybór, wstęp, oprac.], Listopad 1918 we wspomnieniach i relacjach, W. 1988; Bartoszczak S., Czajka S., Laskowska M., Sianecki B. i Smoliński J., Zbiory Muzeum Siennickich Szkół, Siennica 2009, s. 6; Ekiel-Jeżewska M. L., W Muzeum Ziemi Mińskiej ożyją przedwojenne tradycje polskich nauczycieli, ,,R. Mińskomazowiecki” [z. 18], 2010, s. 190-196, 261-262; Szczęsna B., Towarzystwo Przyjaciół Mińska Maz. - historia i teraźniejszość, ,,R. Mińskomazowiecki” [z. 9], 2002, s. 122, 125; Szczepański J., Harcerstwo polskie w walce z najazdem bolszewickim 1920 r., [w:], Z dziejów ruchu harcerskiego. Studia, szkice, materiały 1911-2006, [red.] E. Czop, Rzeszów 2006, s. 143-149; Muszkowski J., Radlińska H. [red.] i Skarżyńska J. [oprac.], Bibljografja oświaty pozaszkolnej, dodatek za lata 192-1931, W. 1932, s. 35; fot. pochodzi z lat 1921-1923 (Arch. ASP w W.); CAW; Arch. ASP w W.; Arch. rodzinne.

(autor Maria L. EKIEL-JEŻEWSKA)