Ur. 17 XI 1878 w B.Podl., był s. Antoniego (1848-1912), inż. komunikacji (budowy dróg kolei żelaznych), absolwenta Wydz. Matematyczno-Fizycznego Cesarskiego UW i Instytutu Inżynierów Komunikacji w Petersburgu, przyjaciela Henryka Sienkiewicza i Aleksandry z Odrowąż-Waligórskich (1852-1927).
Gim. klasyczne uk. w 1900 w mieście gminnym Jełatmie nad rzeką Oką w gub. tambowskiej. Studia na Wydz. Prawniczym UW uk. w 1904. Już na ostatnim r. studiów na Wydz. Prawniczym został przew. Zarz. Oddz. Zakopiańskiego Towarzystwa „Eleuteria” z siedzibą w wilii „Litwinka” przy ul. Jagiellońskiej w Zakopanem (nowopowstały oddz. włączył w struktury organizacyjne Stowarzyszenia „Elueteria” we Lw.). W VII 1904 odbył praktykę w Tarnawatce k. Tomaszowa w dobrach hr. Elżbiety Tyszkiewiczowej i stamtąd korespondował z poznanym wcześniej Stanisławem Witkiewiczem w sprawie zaprojektowania i wybudowania w tamtejszych dobrach nowego dworu oraz czworaków dla służby folwarcznej.
Po uk. studiów prawniczych studiował jeszcze przez kilka semestrów (w l. 1904 i 1905) w Akad. Leśnej w mieście Tharandt k. Drezna, a po powrocie do kraju do 1909 był pomocnikiem adwokata. W 1908-1909 był też referentem Wydz. Lasów Ordynacji Zamojskiej w Zwierzyńcu. W l. 1909-1911 był adwokatem przysięgłym i jednocześnie Naczelnikiem OSP w Zwierzyńcu (oprócz ćwiczeń sprawnościowych i dokształcania strażaków zorganizował m.in. dochodową orkiestrę składającą się z 26 strażaków, którą kierował Wojciech Wojciechowski).
Po przeprowadzeniu się w 1911 do Grajewa pracował jako adwokat przysięgły, a społecznie realizował się jako tamtejszy Naczelnik Drużyny Strażackiej (tu także zorganizował szkolenia podnoszące ogólny poziom strażaków, ćwiczył drużynę w sprawności i wpajał w druhów pojęcia zadań drużyny).
Mając 34 l. ożenił się 9 XI 1912 w Piotrkowie Trybunalskim z 21-letnią Anną Dobrzańską, studentką Wydz. Literackiego Wyższych Kursów dla Kobiet im. Adriana Baranieckiego w Krakowie, c. Mirosława, prawnika, poety, redaktora naczelnego, właściciela drukarni i właściciela czasopisma „Tydzień” oraz Emilii z Karczewskich (przełożonej pensji dla dziewcząt i znanej tłumaczki z jęz. ang., franc. i niem. ponad 20-tu wolumenów).
Zaraz po ślubie M. przeniósł się do Zawiercia by być bliżej ż. i otworzył tam swoją kancelarię adwokacką. Po wybuchu wojny w 1914 przeniósł się do Piotrkowa Trybunalskiego, gdzie jego ż. była nauczycielką jęz pol. w 8 klasie gim. żeńskiego Henryki Domańskiej, a on adwokatem przy tamtejszym Sądzie Okr. W III 1915 Komitet Obywatelski m. Piotrkowa utworzył Komisję Uprawy Ogrodowizn, której przewodniczenie powierzył M. Zadaniem komisji było wykorzystanie wszystkich wolnych placów miejskich i podmiejskich w celu uprawy na nich warzyw i zatrudnienia ludzi pozostających bez pracy i środków do życia. 4 VI 1915 M. został czł. Komitetu Ratunkowego m. Piotrkowa.
W l. 1915-1916 był sędzią pokoju w Opocznie oraz pełnomocnikiem Opoczyńskiego Tow. Wzajemnego Kredytu. Od 1 IX 1917 był etatowym sędzią Sądu Okr. w Piotrkowie Trybunalskim, a od 1 XI 1918 adwokatem przysięgłym w tymże mieście.
19 II 1919 powrócił do rodzinnej miejscowości i jako adwokat i obrońca przysięgły przy Sądach Wojskowych w B.Podl. zamieszkał przy ul. Brzeskiej 34 w parterowym domku z ogródkiem. 27 VII 1920 zgłosił się jako ochotnik do PKU w B.Podl. i został wcielony do 34 pp, a 15 XI 1920 rozkazem ministra Spraw Wojskowych przydzielony został do Prokuratury Wojskowej Okr. Generalnego Pomorze w Grudziądzu, gdzie pełnił funkcję podprokuratora.
W okresie międzywojennym pracował społecznie na rzecz harcerstwa polskiego, nie opuszczał żadnej sposobności do spotkania z druhami i wygłoszenia im prelekcji na tematy społeczne i patriotyczne.
1 II 1921 został zatwierdzony na stanowisku kpt. Korpusu Sądowego WP w B.Podl. na podstawie dekretu z 26 III 1921 (funkcję tą pełnił do 1939).
W X 1921 został prezesem Tow. Gimnastycznego „Sokół” w B.Podl., którego delegacja pod jego kierunkiem uczestniczyła w pierwszym powojennym ogólnopolskim zlocie w W. W 1922 jako zasłużony działacz ZLN w B.Podl., został jednym z zastępców senatorów RP w okr. lubelskim, z tzw. „ósemki” (ZLN).
10 II 1923 obydwoje z ż. na Zjeździe Delegatów Rady IV Okr. Lubelskiego Tow. Gimnastycznego „Sokół” zostali wybrani na trzyletnią kadencję do Sądu Honorowego Tow., a na statutowym walnym zebraniu w 15 IV 1923 weszli do władz miejscowego gniazda wybrani do Sądu Honorowego (siedziba Tow. Gimnastycznego „Sokół” mieściła się w „Domu Kijowskiego” przy ul. Narutowicza).
Aplikacje adwokackie pod jego kierunkiem odbywali w B.Podl. m.in. znani później białczanie - Władysław Rutkowski (1923) i Leopold Chmielowiec.
W 1929 po gwałtownym pogorszeniu wzroku zrezygnował z adwokatury i otworzył własną kancelarię notarialną i działał przy Wydz. Hipo-tecznym Sądu Grodzkiego w B.Podl. W kancelarii notarialnej jego ż. zajmowała się wszystkimi sprawami administracyjnymi. Wkrótce ufundował ołtarz boczny w kościele pw. św. Anny w B.Podl.
M. był zdecydowanym przeciwnikiem sanacji, jako aktywny i wpływowy czł. OWP i SN na terenie B.Podl. przez długi czas udzielał pomocy materialnej i osobistej organizacjom pozostającym pod wpływami SN, mimo że pod względem materialnym nie był zbyt zasobny.
Z powodu swych przekonań i podejmowanych działań społeczno-politycznych nieaprobujących zamachu stanu i naruszeń prawa znajdował się stale w kręgu zainteresowań Wydz. Społ.-Polit. Urzędu Woj. Lubelskiego, którego funkcjonariusze wystawiali mu coroczne urzędowe charakterystyki, w których m.in. odnotowywano, że był aktywnym i wpływowym czł. OWP i SN na terenie B.Podl. oraz czł. zarz. Bialskiego Koła Zw. Oficerów Rezerwy i czł. Komisji Rewizyjnej Okr. Zw. OSP w B.Podl. W każdej z tych opinii przyznawano jednak, że: „W stosunku do stron i w życiu prywatnym zachowuje się poprawnie”, „Strona moralna bez zarzutu”. „W stosunku do miejscowych władz administracyjnych lojalny”.
Miejscowi działacze sanacyjni i sympatycy „Strzelca” z kom. Abramowiczem na czele nie byli bezczynni czego dali dowód 20 III 1930 składając oskarżenie przeciwko Stanisławowi i Hannie Moździńskim oraz 18 innym przedstawicielom miejscowej elity inteligenckiej (E. Brzezińskiej, J. Maciejowskiej, J. Nowotarskiemu, M. Wiśniewskiej, Al. Rybskiej, Nat. Krukowej, R. Rosińskiemu, Wł. Leoniukowi, K. Besińskiemu, St. Biernackiemu, M. Kondrackiemu, T. Pomiankowskiemu, M. Nieściorkowi, P. Krasuckiemu, J. Czerwińskiej, K. Kłosowskiemu i F. Sucharzewskiemu) o to, że gromkimi kilkuminutowymi oklaskami nie dopuścili do wygłoszenia w sali kina „Lux” zalecanego przez władze odczytu przez Juliusza Kaden-Bandrowskiego, który w trakcie swej prelekcji obrażał uczucia narodowe i religijne osób zebranych na sali. Sąd Pow. w B.Podl. 24 V 1930 uniewinnił wszystkich oskarżonych.
W l. 1931-1933 M. dodatkowo pracował jako leśniczy kontraktowy w Dyrekcji Lasów Państwowych w Białowieży. W 1932 zakupił dobra ziemskie we wsi Woskrzenice nad rzeką Krzną w pow. bialskim, gdzie zamierzał osiąść z rodziną, ale nie było go stać na wybudowanie domu, gdyż nieustannie pomagał in., wg niego bardziej potrzebującym (m.in. wspomagał finansowo Bialską OSP).
Zaraz po wejściu Niemców do B.Podl. rodzina została wysiedlona z dużego i pięknego mieszkania na I piętrze przy ul. Warszawskiej 6 do malutkiego pokoiku w parterowym drewnianym domku przy ul. Kraszewskiego 7 z wejściem od strony podwórza. Nie było tam ani kuchni, ani toalety, a rodzina liczyła 5 osób. Został bez mieszkania i bez środków do życia. W tej sytuacji Hanna Moździńska, zorganizowała w pośpiechu jadłodajnię, której nadała nazwę „Gospoda”. Lokal znajdował się w parterowym budynku przy skrzyżowaniu ul. Warszawskiej i Kraszewskiego (obecnie Kraszewskiego 2) i w krótkim czasie stał się bardzo popularnym miejscem spotkań miejscowej ludności, w tym też młodzieży z kilku organizacji konspiracyjnych (AK, BCh, Konfederacja Narodu, PPS). Uzyskiwane dochody z jadłodajni pozwalały na utrzymanie rodziny i na pomoc innym potrzebującym wsparcia (małżonkowie wysyłali paczki żywnościowe np. do obozu jenieckiego, w którym przebywał Adam Rapacki, brat cioteczny Hanny).
24 VI 1940 (poniedziałek) M. wraz z ż. i 40 in. inteligentami bialskimi został aresztowany przez miejscowe Gestapo i po 3 d. przewieziony do twierdzy „Na Zamku” w L., a stamtąd do obozu w Sachsenhausen, skąd 29 VIII 1940 przetransportowano go do obozu koncentracyjnego KL Dachau 3K k. Monachium (numer obozowy więźnia 16425, blok 23, izba 2 w pierwszym okresie, a nieco później blok 22, izba 1).
18 XII 1940 został bestialsko zamordowany, był biczowany i bity kijem, a następnie „turlany” po nasypie z żużla węglowego do czasu aż wyzionął ducha. 21 I 1941 z Dachau Niemcy wysłali na adres rodziny jego akt zgonu nr 1583/1940 i urnę z prochami. Początkowo urnę pochowała wdowa w grobie jego matki na cm. w B.Podl. ale po odnalezieniu w VII 1945 zwłok s. Jerzego (ps. „Boruta”), który poległ 29 IX 1944 w Powstaniu Warszawskim, urna z prochami M. została przeniesiona na ostatnie miejsce spoczynku, do grobu s. Cm. Wojskowym na Powązkach.
W trzy d. po zamordowaniu M. Niemcy zwolnili jego żonę z więzienia na Zamku w L., jako ostatnią spośród aresztowanych w d. 24 VI 1940 kobiet.
Już po wojnie dwaj współwięźniowie z obozu w Dachau (jednym z nich był Wacław Nartowski, były dyr. Gim. Męskiego w B.Podl. im. I. Kraszewskiego) odnaleźli wdowę i po zrelacjonowaniu przeżyć z obozu powiedzieli jej m.in., że ma w rodzinie świętego - taka wg nich była tam jego postawa.
M. miał troje dzieci: córki: Hannę Marię (1919-1992) i Irenę Teresę (1921-2003) oraz s. Jerzego Mirosława (zob.).
Doroszuk J., Zbrodnie hitlerowskie w regionie bialskopodlaskim 1939-1944, L. 1977, s. 52, 280; Krzyżanowski J. i Bokszczanin M., Sienkiewicz Henryk, Listy, t. I, cz. 1, W. 1977, s. 233, 252, 257, 261-262, 269, 273, 275, 298, 303, 314; Witkiewicz S., Jagiełło M., Listy o stylu zakopiańskim 1892-1912, wokół Stanisława Witkiewicza (Listy Stanisława Witkiewicza i jego korespondentów, cz. I, Kraków 1979, s. 366-367; Hitlerowskie więzienie na zamku w Lublinie 1939-1944, pr. zbior., L. 1988, s. 431; Starzyńska M., Pani w kamiennym portrecie, W. 1989, s. 113; Brzozowski S., Polacy na studiach gospodarstwa wiejskiego w Niemczech w XIX i XX wieku, Wr. 1989, s. 201; Maj E., Narodowa Demokracja w województwie lubelskim w latach 1918-1928, L. 2002, s. 143, 181; Sprawozdanie Towarzystwa Dla Popierania Nauki Polskiej za Rok 1903, Lw 1904, s. 32; Ze szkół, „Kurier Warszawski” nr 181, 2 VII 1904; „Gazeta Sądowa Warszawska” nr 35 14 VIII/27 VIII 1904; Rkps listu przewodniczącego Zakopiańskiego Stowarzyszenia „Eleuteria” S. Moździńskiego do Stowarzyszenia „Eleuteria” we Lwowie, Zakopane, 3 II 1904 (BJ w Krakowie - B-Fot 321/123/70.2010); Spisok Studentov Imperatorskago Varsawskago Universiteta, W. 1904, s. 68, 95, 109, 129; Członkowie Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w dniu 31 XII 1913 r., „Ziemia. Tygodnik Krajoznawczy Ilustrowany” nr 15, 11 IV 1914, s. 8; Pamiatnaja Kniżka Petrokowskoj Guberni na 1914 god., Piotrków 1914, s. 139; Z Piotrkowa, „Goniec Częstochowski” nr 300, 14 XII 1915, s. 2; Z Piotrkowa, „Gazeta Łódzka” nr 72, 26 III 1915, s. 2; Dar 3 maja, „Życie” nr 15, 9 V 1915, s. 3; Komitet Ratunkowy m. Piotrkowa „Życie” nr 19, 13 VI 1915, s. 1, 2; „Gazeta Sądowa Warszawska” nr 39, 1917; nr 7, 1918; „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Sprawiedliwości” nr 13, 1918, s. 412; „Rocznik Oficerski za rok 1923”, s. 1081; „Rocznik Oficerski za rok 1924”, s. 976; „Rocznik Oficerski Rezerw” z 1934 r.; Skorowidz Rzeczypospolitej Polskiej i Księga Adresowa Miasta Krakowa 1926, Kr. 1926, s. 63; Sąd nad odczytami p. Kaden Bandrowskiego, „Słowo” nr 130 7 VI 1930, s. 2; Obwieszczenie, „Nowa Gazeta Podlaska” nr 43, 23 X 1932, s. 10; Paulin A., Powrót cudownego obrazu Matki Bożej do Leśnej na Podlasiu, Częstochowa 1933, s. 52; „Almanach Leśny” Rocznik personalny administracji Lasów Państwowych wg stanu na dzień 1 lipca 1933, 1933, s. 19; 60-ciolecie Bialskiej Ochotniczej Straży Pożarnej, B.Podl. 1934, s. 12; XXX jubileusz Ochotniczej Straży Pożarnej Zakładów Przemysłowych Ordynacji Zamoyskiej w Zwierzyńcu nad Wieprzem, W. 1936; Wykaz notariuszów Rzeczypospolitej Polskiej według stanu na dzień 1 października 1938 r., W. po 1938; Pawluczuk Z., Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” Okręgu Lubelskiego w latach 1905-1939, „Kultura Fizyczna” z. VI, 2005, s. 29-30, 32; 100 lat Ochotniczych Straży Pożarnych w Zwierzyńcu, „Wiadomości Zwierzynieckie” nr 64, 2006, s. 4; Rondo K., Jego droga z Białej do Dachau, „Tygodnik Podlaski” nr 20/70, 15 V 2009, s. 22; Mroczek M., Telefony w Ordynacji Zamojskiej 1905-1914, L. 2011, s. 25; Magier D., Powstanie i rozwój Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Grajewie, „Radzyński Rocznik Humanistyczny” t. 9, 2011, s. 75; www.grajewo. straz.bialystok.pl 2011; CAW, Akta personalne kpt. Stanisława Moździńskiego; AP w Radomiu, Akta Sądu w Opocznie, sygn. 58/1257/0/650; APL, Wydziału Społeczno-Politycznego Urzędu Woj. Lubelskiego z września 1931 i czerwca 1933, sygn. 38 i 44; APL O/Radzymin Podlaski, nr arch. 38, nr zesp. 455/0, akta notariusza S. Moździńskiego z lat 1929-1940; Akt zgonu Nr 1583/1940 Stanisława Moździńskiego - Dachau, 21 I 1941; Muzeum WP, Pierwsza lista oficerów rezerwy z 1921; „Dziennik Personalny” z 1921.
(autor Krzysztof RONDO)