BIAOBRZESKI Jakub


Ur. w 1756 w Białobrzegach na ziemi łomżyńskiej. Uk. sem. w Pułtusku. W 1800 został skierowany do pracy duszpasterskiej w Węgrowie obejmując funkcję regensa oraz prof. sem. księży komunistów, a także rektora podwydziałowej szkoły KEN, która w 1783 została przekwalifikowana ze szkoły powiatowej. Rektorem szkoły pozostał do swojej śmierci w 1831. Był nauczycielem matematyki, religii i nauki moralnej. W 1803 wybrany Prezesem Zgromadzenia Księży Komunistów w Polsce i był nim do 1831. Pracę duszpastersko-dydaktyczną prowadził już do końca życia w Węgrowie, gdzie dokonał licznych dzieł ocharakterze administracyjno-duchowym.

W 1804 ks. B. wybudował w Starej Wsi nowe budynki plebańskie, w miejsce poprzednich, które spłonęły w pożarze. W 1818 został notariuszem kurii diec. w Janowie Podl., natomiast w 1822 czł. kapituły katedralnej. W 1819 dekretem bp. Feliksa Lewińskiego w Węgrowie powstał oficjalat okręgowy, w którego skład początkowo wchodziły dwa dekanaty: węgrowski oraz liwski, z czasem dołączył trzeci - garwoliński. Na jego czele stanął ks. B., który też brał czynny udział w organizacji konsystorzy foralnych. W 1823 próbował wyjednać u abp. warszawskiego Szczepana Hołowczyca zwiększenie dotacji rządowych na szkołę, gdyż otrzymywana kwota 6000 zł okazała się zbyt mała. Niestety, istnieje brak potwierdzenia powodzenia jego starań. Pomimo tego ciągle dążył do podniesienia poziomu naukowego kierowanego przez siebie zgromadzenia. W okresie zaboru austriackiego zabiegał o bezpłatne studia dla księży komunistów w Wiedniu, prosząc wielokrotnie bp. podl. o pomoc w zdobyciu stypendiów dla kolejnych członków zgromadzenia, przeznaczonych na studia wyższe. Umieszczał ich w Sem. Głównym i Akad. Duch., co było podyktowane troską, o to, aby w seminariach księży komunistów wykłady prowadzili księża po wyższych studiach filozoficznych, teologicznych, a w miarę możliwości także po studiach uniwersyteckich, którzy swoim fachowym przygotowaniem będą mogli skuteczniej prowadzić proces kształtowania sfery intelektualnej przyszłych księży. Jego wytrwała praca sprawiła, że prowadzone przez Instytut Księży Komunistów seminaria duchowne w Węgrowie, Warszawie oraz Kielcach po okresie upadku pod panowaniem austriackim i w latach Księstwa Warszawskiego, na krótko przezwyciężyły kryzys. Dotyczyło to szczególnie seminarium księży komunistów w Węgrowie, które poniosło na przełomie stuleci znaczne straty materialne i borykało się z poważnymi trudnościami. Dzięki ks. B. sem. posiadało nowoczesny, jak na owe czasy, program studiów teologicznych i dobrą kadrę profesorską. Śmierć ks. B. rezydującego w Węgrowie, podobnie jak odejście większości jego poprzedników, pozbawiła seminarium niestrudzonego opiekuna i promotora.

Ks. B. zm. 6 II 1831 i został pochowany w W. Zachowany wizerunek znajduje się w zakrystii Bazyliki Mniejszej w W.

 

Aleksandrowicz P., Diecezja Siedlecka czyli Podlaska, S. 1971, s. 79. 131, 134, 140, 187-188; Brudzisz M., Nauczanie teologii w Instytucie Księży Komunistów, [w:] Dzieje teologii katolickiej w Polsce, t. II, cz. 2, L. 1975, s. 176-177, 187-188; Diecezja drohiczyńska, red. Z. Rostkowski, Drohiczyn 2004, s. 518-521; Kosiński S., Swat T., Rozwój i upadek, [w:] Węgrów dzieje miasta i okolic w latach 1441-1944, red. A. Kołodziejczyk, T. Swat, Węgrów 1991, s. 44-73; Kołodziejczyk A., W latach Królestwa Kongresowego, [w:] Węgrów dzieje miasta i okolic w latach 1441-1944, red. A. Kołodziejczyk, T. Swat, Węgrów 1991., s. 85-125; Kołodziejczyk A., Z dziejów węgrowskiej szkoły księży komunistów 1711-1833, „Szkice Podlaskie” [z. 5], 1996, s. 28-44; Postek R., Kolekcja portretu sarmackiego w zakrystii Bazyliki Mniejszej w Węgrowie, [b.r.im.w.]; Rostkowski Z., Z kroniki parafii i kościoła w Starej Wsi (cz. I), „Niedziela. Edycja Podlaska” 21 (2011), s. 3-4; Jabłońska-Deptuła E., Przystosowanie i opór: zakony męskie w Królestwie Kongresowym, W. 1983, s. 185; Mrozowska K., Raporty Szkoły Głównej Koronnej o generalnych wizytach szkół Komisji Edukacji Narodowej, 1787-1793, Ossolineum, 1981, s. 63; Gliński W. R., Komisja Rządowa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego wobec wspólnot religijnych w Królestwie Polskim w latach 1815-1820, W. 2002, s. 47, 48, 203; Brudzisz M., Źródła do dziejów Instytutu Księży Komunistów w Polsce znajdujące się w archiwum parafialnym w Węgrowie, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” t. 21, 1970; „Rocznik Instytutów Religijnych i Edukacyjnych w Królestwie Polskim” 1824, s. 67; „Rocznik Instytutów Religijnych i Edukacyjnych w Królestwie Polskim” 1826/1827, s. 310-311.

(autor Marek SOBISZ, Mariusz SZCZUPAK)