Bereza nowy


Ur. 9 III 1888 w S., s. Stanisława, siedleckiego adwokata, i Walentyny z Boguckich, wnuk Wincentego Berezy, prokuratora Trybunału Cywilnego w S. Miał siostrę Halinę, naucz. jęz. franc., oraz braci: Witolda, absolwenta Akad. Rolniczej w Dublanach, dr. chemii, pracownika Państw. Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach, i Jerzego, inż., absolwenta Wydz. Technicznego Uniw. w Liѐge (Belgia) oraz czł. Polskiego Stow. Inżynierów i Techników Woj. Śląskiego. Po ukończeniu gim. w S., w którym pobierał naukę w l. 1899-1907, rozpoczął studia w Moskwie. Ukończył tam wydz. prawa, a także konserwatorium muzyczne w 1913 r. w klasie fortepianu. W l. 1915-7 był prof. konserwatorium muzycznego w Charkowie.

Po powrocie do Polski, w l. 1919-22 pełnił funkcję naczelnika wydz. w Komisariacie Rządu w W. z przerwą w 1920 r., gdy na ochotnika wstąpił do wojska i brał udział w wojnie pol.-bolszewickiej. Po uzyskaniu wpisu na listę adwokatów rozpoczął praktykę w W. Jego kancelaria mieściła się przy ul. Mazowieckiej 4. Działał społ., był: sekr. Komitetu Warszawskiego Tow. Muzycznego, które w okresie międzywojennym prowadziło w W. Wyższą Szk. Muzyczną im. F. Chopina, założycielem, czł. zarz., skarbnikiem Koła Siedlczan; czł. Międzynarodowego Tow. Ochrony Żubra oraz ZG PCK.

W 1936 r. został notariuszem w Gdyni, pocz. mieszkał przy ul. Świętojańskiej 42/2, a później przy ul. Eugeniusza Kwiatkowskiego 32/33. Tu włączył się w prace miejscowego Tow. Muzycznego. Skomponował operę „Grażyna”, nagrodzoną medalem w Moskwie, pieśń „Ave Maria”, etiudy na fortepian, cykl mazurków, ballady i szkice muzyczne. Jest też autorem marsza przeznaczonego dla 7 Pułku Ułanów Lubelskich, będącego wyrazem wdzięczności za uratowanie życia w 1919 r., kiedy to kompozytor wraz z grupą Polaków usiłował uciec z Rosji Sowieckiej do ojczyzny. Uciekinierzy zostali złapani w rejonie Puszczy Nalibockiej przez oddz. bolszewików. Wówczas 1 szwadron 7 Pułku Ułanów rozbroił ten oddz. i uwolnił pojmanych.

B. został zamordowany przez Niemców 11 XI 1939 podczas egzekucji grupy gdyńskiej inteligencji w lasach piaśnickich k. Wejherowa. Jego symboliczny grób znajduje się na cm. ewangelicko-augsburskim w W.

Był dwukrotnie żonaty. Z pierwszego małż. z Lidią Bolin (1897-1963) miał s. Andrzeja (ur. 31 III 1918 w Moskwie). Drugą żoną była Natalia Ludwika Bobrowska (ślub 26 II 1922), prawdopodobnie była lekarzem. Po śmierci B. jego s. Andrzej został przysposobiony przez drugiego męża matki i nosił podwójne nazwisko Bereza-Jarociński, był pol. dyplomatą w Norwegii, autorem książek pt. Królestwo Norwegii i Zarys dziejów Norwegii.


Łoza S
., Czy wiesz kto to jest?, W. 1938, s. 36; Krassowski J., Stefan Henryk Bereza [w:] Kompozytorzy polscy 1918-2000. Pod red. M. Podhajskiego, t. II., Gd.-W. 2005, s. 89-90; Więch-Tchórzewska W., Biogramy wybitnych siedlczan Bereza Stefan Henryk, [w:] S. 1448-2007. Pod red. E. Kospath-Pawłowskiego, S. 2007, s. 735; Księga pamiątkowa Siedlczan 1844-1905, W. 1927 s. 16, 27, 496; Spis adwokatów na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej sporządzony wg stanu z dnia 1 lipca 1933 r., „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Sprawiedliwości” 1933, nr 16, s.343, 1937, nr 1. s. 10; Szczypiorski K., Zarys dziejów 7 Pułku Ułanów Lubelskich im. gen. Kazimierza Sosnkowskiego, „Rocznik Mińsko-Mazowiecki” 1994, nr 2, s. 54; APS, Akta Stanu Cywilnego par. rzymsko-kat. w S., sygn. 95, Akt urodzenia Stefana Henryka Berezy 1888, nr 138, s. 69; Wybitni Obywatele Gdyni pozbawieni życia w wyniku działań wojennych i polityki eksterminacyjnej okupantów w okresie II Wojny Światowej. Nasze Matki, Nasi Ojcowie. Gdynia, wrzesień 2014 - www.2wojna.gdynia.pl; Informacje wnuka Bogdana Berezy w posiadaniu autora; fot. [https://archiwarodzinne.gov.pl/kolekcje/kolekcja-haliny-berezy-; dostęp 30.04.2021].

(autor Witold OKNIŃSKI)