SZCZERBA Lesaw


Ur. 6 VII 1938 we Lw. w rodzinie Adama, geodety, i Salomei Kaiser. Tuż przed wybuchem II woj. świat. przenieśli się do wioski w Bieszczadach, gdzie po wojnie ojciec Sz. jako geodeta pracował przy podziale ziemi. Wykształcenie średnie zdobył w Ogólnokształcącej Szk. Jedenastoletniej Tow. Przyjaciół Dzieci w Pruszkowie. W 1961 r. pracował w charakterze asystenta w Instytucie Badań Systemowych PAN. W 1962 r. został absolwentem studiów matematycznych na Wydz. Matematyki i Fizyki UW. Pracę magisterską na temat arytmetyki drugiego rzędu napisał pod kierownictwem prof. Andrzeja Mostowskiego. W 1963 r. Sz. wyjechał na roczny staż do USA, najpierw do Stanford (Kalifornia), a następnie do Berkeley (Kalifornia). W tym czasie Sz. pracował nad podstawami geometrii pod kierunkiem prof. Alfreda Tarskiego. Podczas pobytu w USA poznał wielu profesorów, których interesowała ta sama problematyka badawcza, co później zaowocowało zaproszeniami na liczne konferencje, wykłady i sympozja, ale również wspólnymi badaniami nauk. i publikacjami.

Po powrocie do kraju kontynuował pracę nad tematem podstaw geometrii na Wydz. Matematyki, Informatyki i Mechaniki UW. Pracował pocz. w charakterze asystenta stażysty, później asystenta. Interesował się sztuczną inteligencją. Na podstawie przedłożonej rozprawy pt.: Matematyczne własności desarguesowskiej geometrii afinicznej, 1 VII 1968 uzyskał st. dr. nauk matematycznych. Następnie 8 XI 1971, na podstawie oceny ogólnego dorobku nauk. oraz przedłożonej pracy habilitacyjnej pt.: Rola aksjomatu Pasch'a w geometrii euklidesowej, otrzymał tytuł dr. habilitowanego nauk matematycznych.

W l. 1978-81 pracował w Filii UW w Białymstoku na stanowisku docenta. W 1981 r. Sz. otrzymał zaproszenie do Ames, stan Iowa na roczne wykłady w Iowa State University of Science and Technology. Roczny pobyt został przedłużony o rok, w związku z ogłoszonym stanem wojennym w Polsce. Rodzina wróciła do Polski w 1983 r. Od X 1985 Sz., w ramach dodatkowego etatu, pracował w WSRPwS na stanowisku docenta w Zakładzie Matematyki, gdzie prowadził wykłady, seminarium dyplomowe oraz prace magisterskie z zakresu podstaw geometrii. Pod jego kierunkiem pracował zespół nauk. realizujący temat: „Badanie złożoności aksjomatów” oraz temat dydaktyczny pt.: „Zastosowanie języka MIZAR dla potrzeb dydaktyki”.

W 1987 r. dziekan Wydziału Chemiczno-Matematycznego doc. dr hab. Stanisław Godlewski złożył wniosek do rektora WSRPwS o wystąpienie do Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyż. w sprawie przeniesienia doc. dr hab. Sz. z UW do WSRPwS, uzyskując zgodę rektora UW. W tym samym okresie Sz. został wybrany na stanowisko kierownika Zakładu Matematyki oraz dziekana Wydz. Chemiczno-Matematycznego na kadencję 1987-90, a następnie 1990-93. Od 1 III 1990 rektor WSRPwS przedłużył Sz. pełnienie funkcji kierownika Zakładu Matematyki na Wydz. Chemiczno-Matematycznym na czas nieokreślony. W XI 1987 do Rady Wydz. Chemiczno-Matematycznego wpłynął wniosek o nadanie Sz. tytułu prof. nadzwyczajnego nauk matematycznych, który otrzymał z rąk Prezydenta RP Wojciecha Jaruzelskiego 20 VII 1990.

Będąc w USA Sz. miał okazję obserwować jak wyglądało kształcenie studentów z niepełnosprawnością, którzy dzięki różnorakim usprawnieniom dostępnym na uniwersytecie mieli możliwość brać czynny udział w życiu uczelnianym. Tutaj zrodził się pomysł kształcenia integracyjnego studentów niepełnosprawnych w Polsce. W 1989 r. Sz., dokładając wszelkich starań, doprowadził do podjęcia uchwały Senatu o otwarciu uczelni siedleckiej jako pierwszej w kraju dla osób niepełnosprawnych. Od 1991 r. został wdrożony oficjalny program kształcenia studentów z niepełnosprawnością. Wiązało się to z pozyskiwaniem dofinansowań do rozbudowy i remontów generalnych lokali dydaktycznych, akademików, ale również nowej kadry naukowej, rozwojem nowych kierunków na uczelni. W tymże roku Sz. podjął dodatkową pracę w Instytucie Matematyki Filii UW w Białymstoku. Został także powołany w skład Komitetu Redakcyjnego Wydawnictw WSRPwS.

W 1992 r. dzięki inicjatywie Sz. założono przy uczelni Stow. Popierania Edukacji Niepełnosprawnych „Hefajstos”, którego został prezesem. Gł. celem Stow. było wspieranie studentów niepełnosprawnych w czasie ich kształcenia na uczelni, poprzez m.in. różnorakie konferencje i zjazdy, działania wydawnicze, rehabilitacyjne (np. turnusy „Dni Integracji”), kursy jęz. migowego. Wszystko to z myślą o tym, aby studenci niepełnosprawni mogli włączyć się nie tylko w życie uczelniane, ale nade wszystko społeczne. W l. 1992-93 Sz. podjął pracę w Zespole Szkolno-Wychowawczym Centrum Rehabilitacji Inwalidów w Konstancinie-Jeziornie.

18 III 1993 Sz. został wybrany na stanowisko rektora WSRPwS na kadencję 1993-96, a 26 V 1996 na kadencję 1996-99.

W III 1994 uchwałą Plenum ZG Polskiego Związku Niewidomych Sz. powołano do Rady Naukowej Polskiego Związku Niewidomych. W tymże r. utworzył Centrum Kształcenia i Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych wraz z Radą Konsultacyjną. Gł. zadaniem tego Centrum było tworzenie warunków niezbędnych osobom z niepełnosprawnością do funkcjonowania na równych prawach studenta na uczelni. Pod jego kierownictwem prowadzone było seminarium nauk. „Student niepełnosprawny”, które miało na celu upowszechnienie wiedzy o kształceniu integracyjnym studentów niepełnosprawnych. Poruszana tematyka obejmowała zagadnienia funkcjonowania osób niepełnosprawnych w społeczeństwie, problemy kształcenia na poziomie wyż., rehabilitacji społecznej, roli wykładowcy w procesie nauczania niepełnosprawnych studentów, możliwości zatrudnienia oraz samodzielnej egzystencji w społeczeństwie. Proponowano zmiany, jakie powinny być wdrożone na uczelni, teoretyczne oraz praktyczne, aby jednostka była przygotowana do kształcenia integracyjnego. Utworzona została Pracownia Tyfloinformatyki (ma na celu nauczanie osób słabo widzących i niewidomych pracy na komputerze), Ośrodek Logopedyczny, dostosowana została biblioteka do potrzeb osób niepełnosprawnych (drukarki, notatniki i odtwarzacze brajlowskie, mówiące notesy, ekrany dotykowe itp.).

Od IV 1998 Sz. zgodnie z Uchwałą Rady Wydz. Chemiczno-Matematycznego został zatrudniony na stanowisku prof. zw. w Instytucie Matematyki i Fizyki.

1 X 1999 WSRPwS przekształcono w AP. W 2000 r. w Instytucie Matematyki i Fizyki utworzono Podyplomowe Studium z Matematycznych Podstaw Zarządzania Finansami, którego kierownikiem od 1 X 2000 został Sz. W tymże r. wybrano Sz. w skład Senatu AP na kadencję 2000-2002. Pełnił również funkcję Pełnomocnika Rektora AP ds. Osób Niepełnosprawnych. Od X 2001 podjął pracę w ramach drugiego etatu na UMCS w L. Pod koniec IX 2002 powołano Sz. na kierownika Zakładu Podstaw Matematyki w Instytucie Matematyki i Fizyki AP. Rok później Zakład Podstaw Matematyki przekształcono w Katedrę Podstaw Matematyki. W 2003 r. przeszedł na emeryturę, ale do 2008 r. pracował w charakterze prof. zw. w Katedrze Podstaw Matematyki Instytutu Matematyki i Fizyki na Wydz. Nauk Ścisłych AP.

Sz. otrzymał następujące odznaczenia: Złoty Krzyż Zasługi za 20-letnią wyróżniającą się pracę dydaktyczno-wychowawczą (W. 12 IX 1984), Medal KEN za zasługi dla oświaty i wychowania (W. 13 IX 1989), odznakę pamiątkową 9 Podlaskiej Brygady Zmechanizowanej im. Generała Władysława Sikorskiego (S. 10 VI 1995), odznakę za zasługi dla Związku Kombatantów Rzeczpospolitej Polskiej (2 X 1996), Nagrodę i Honorowy tytuł Laureata Nagrody im. kpt. Jana Silhana za r. 1996, odznakę honorową „Zasłużony dla Rolnictwa” Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej (29 IX 1997), odznakę „Za zasługi dla woj. ostrołęckiego”(Ostrołęka 11 VI 1997), Certyfikat Dobroczynności Fundacji Dzieciom „Zdążyć z Pomocą” i statuetka „Summa Bonitas”, Dyplom uznania Fundacji Unia Pomocy Niepełnosprawnym „Szansa”, Nagroda Marszałka Woj. Mazowieckiego w 2000 r. za działalność nauk. i społ., Nagroda Prezydenta Miasta S. za szczególny wkład w rozwój Miasta w zakresie spraw społ. (S., 9 II 2001), Nagroda Ludomira Benedyktowicza w dziedzinie nauk.-dydaktycznej i humanitarnej (S., 1 XII 2002).

W 1963 r. poznał przyszłą żonę Bożenę Sójkę, która po ukończeniu technikum ekonomicznego pracowała jako księgowa. Ożenił się po powrocie z USA, 12 IX 1964. 20 IX 1965 na świat przyszedł pierwszy s. Stanisław, drugi s. Włodzimierz ur. się 18 X 1970. Starszy s., mając amerykańskie świadectwo maturalne, poszedł na studia informatyczne w W., obecnie pracuje w banku; młodszy z kolei ukończył lic., a następnie studiował matematykę pocz. w W., a ukończył w S., aktualnie jest wykładowcą w City College Norwich w Wielkiej Brytanii.

Zm. 11 VII 2010, pogrzeb odbył się w Michałowicach w kościele Wniebowzięcia NMP. Urna z prochami spoczywa na cm. w Ursusie-Solipcach. W 2011 r. została ufundowana nagroda im. Profesora Lesława Szczerby, przyznawana w kategoriach: wybitny młody pracownik nauki w wieku do 35 l. oraz wybitny student, celem której jest zachowanie pamięci prof.

 

Zacharuk T., Prof. Lesław Szczerba – matematyk i humanista, [w:] Lesław Szczerba – człowiek i dzieło. Pod red. T. Zacharuk, J. Kunikowskiego, S. 2012; s. 11-13; Klocek B., Spełnione marzenia o Akademii, [w:] Tamże …, s. 68; Szczerba B., Opacz, Ames, Siedlce... Moje życie z Leszkiem, [w:] Tamże … s. 93-5, 97, 100; Szczepankowski B., Mój Przyjaciel i Mistrz, [w:] Tamże …s. 118-19; Kluciński W., Przyjaźń przetrwała długie lata, [w:] Tamże …, s. 129; Cieniuch S., Profesor Lesław Szczerba – największy przyjaciel siedleckiej uczelni, [w:] Tamże …, s. 171; Arch. UPH, Akta osobowe Sz., sygn. VI/2884; Arch. UW, Akta osobowe Sz., sygn. WMP31273; Informacje s. Włodzimierza.

(autor Natalia RODGER)