Ur. się 7 IX 1941 we wsi Sulisławice (pow. sandomierski) w rodzinie chłopskiej. Syn Tymoteusza i Marianny Podsiadły. Rodzeństwo: brat Jan, siostra Halina. O. posiadał 2,5 ha ziemi ornej, na której założył 1,5 hektarowy sad. Jego zainteresowania, rola nauczyciela w środowisku wiejskim i prestiż zawodu zdecydowały o dalszej edukacji M. Po ukończeniu Szk. Podst. w Sulisławicach (1948-55) podjął naukę w Lic. Pedagogicznym w Sandomierzu, które ukończył w 1961 r. To w szk. średniej rozbudzono w młodym człowieku zainteresowania historią. Będąc czł. kola historycznego poznawał przeszłość Sandomierza i zabytki miasta. Zetknięcie się z historią regionalną zaważyło na wyborze kierunku zainteresowań. M. angażował się w badania regionalne, uczestnicząc w pracach Komisji Regionalnej PTH i towarzystwach regionalnych oraz w zespołach autorskich, przygotowujących monografie: Sandomierza, Opatowa, Sokołowa Podl., S., Węgrowa i Radzynia. W czasie nauki w szk. średniej działał już w OSP w Sulisławicach.
W 1961 r. rozpoczął studia historyczne w WSP w Kr. Bardzo aktywnie działał w Studenckim Kole Naukowym im. Joachima Lelewela, które badało przeszłość miast małopolskich, w tym Kr. Pracami kierował wybitny badacz historii regionalnej prof. dr hab. Feliks Kiryk. W czasie studiów zrodził się także drugi nurt zainteresowań M. – wiązał się on nie tylko z jego chłopskim pochodzeniem, ale także działalnością w ZMW; w l. 1965-66 kierował Zarz. Uczelnianym ZMW. Działalność ta zainspirowała M. do podjęcia badań dotyczących historii wsi, ruchu ludowego i ruchu młodowiejskiego. Te ostatnie zainteresowania zadecydowały o wyborze seminarium magisterskiego. Pod kierunkiem prof. dr. hab. Józefa Buszki przygotował pracę magisterską pt. Działalność parlamentarna ludowców w Sejmie w l. 1930-35, którą obronił 29 VI 1966, uzyskując dyplom mgr. historii. Praca magisterska była studium źródłoznawczym, ponieważ M. dotarł do źródeł archiwalnych oraz protokołów z obrad Sejmu. Nie ograniczył się do zrekonstruowania etapów działalności ludowców na forum Sejmu i zmian jej form, ale ukazał proces zmian taktyki polit. ludowców: z walki parlamentarnej na akcję strajkową. Pracą M. zainteresował się Naczelny Komitet ZSL, zakupując ją do zbiorów ZHRL.
Po ukończeniu studiów M. podjął pracę zaw. jako archiwista, a następnie asystent nauk.-badawczy w Wydz. II Woj. Świat. CAW w W. W tej placówce zainteresował się historią wojskowości. Praca z dokumentem, odkrywanie go, opracowanie i udostępnianie badaczom, było fascynujące dla młodego archiwisty. Uczestniczył również w pomocniczych pracach badawczych i przygotowaniu do druku informatorów archiwalnych, m.in. o aktach WP na froncie wschodnim w l. 1943-45 (część 3 i 4). Brał także udział w przygotowaniu do druku, przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych, centralnego informatora pt.: Druga wojna światowa 1939-45. Informator o materiałach źródłowych przechowywanych w archiwach PRL. W tym też okresie napisał kilkanaście artykułów, gł. informujących o zasobach źródłowych opracowywanej przez M. kolekcji akt okresu II woj. świat. i okupacji w Pol.
W tym czasie zapisał się na seminarium doktoranckie prof. dr. hab. Józefa Buszki na UJ, z którego wywodzili się m.in. profesorowie: Jan Naumiuk, Czesław Brzoza, Franciszek Ziemski, Irena Paczyńska, Alina Fitowa, Andrzej Wojtas, Józef Łaptos i wielu doktorów. Osiągnięcie dojrzałości badawczej M. zawdzięczał wieloletniej pracy pod kierunkiem nauk. prof. dr. hab. Józefa Buszki.
Swoje badania skupił na dziejach ruchu oporu na płd. Kielecczyźnie. Badania te okazały się trudne, a rekonstrukcja historyczna tematu w oparciu o fragmentarycznie zachowaną dokumentację wymagała zbierania relacji, docierania do zbiorów prywatnych i prowadzenia na szeroką skalę badań ankietowych.
W 1965 r. zawarł związek małż. z Krystyną Wiśniewską, c. Mieczysława. S. Mateusz ur. się 19 I 1973 w W.
1 XII 1968 M. objął dział historii Polski w l. 1914-68 w Redakcji Historii Wielkiej Encyklopedii Powszechnej Państw. Wydawnictwa Nauk. w W. Uczestniczył jako red. działu i autor 295 haseł w zakończeniu I edycji Wielkiej Encyklopedii Powszechnej (t. 12 i 13) oraz w opracowaniu Leksykonu Państw. Wydawnictwa Nauk. Został również zaangażowany do zespołu badawczego Gł. Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Pol., przygotowującego pracę pt. Obozy hitlerowskie na ziemiach pol. 1939-45 (W. 1975) – do makiety tej pracy przygotował wydany metodą małej poligrafii tom pt. Więzienia i areszty o objętości 15 arkuszy. W II 1970 został kierownikiem nowo powstałej red. zestawu haseł i koordynacji, której zadaniem była red. tzw. haseł zbiorczych. Druga woj. świat. pochłonęła M. na wiele lat i stała się jego specjalnością badawczą.
1 IX 1970 otrzymał propozycję pracy w Wojsk. Instytucie Historycznym (dalej WIH) na stanowisku adiunkta w Pracowni Ruchu Oporu Zakładu II Woj. Świat., gdzie miał doskonale warunki do systematycznych badań historycznych, zwłaszcza że jego zainteresowania zbiegły się z realizowanym programem integralnych studiów monograficznych nad ruchem oporu w poszczególnych regionach kraju. W ramach tego programu przygotował pod kierunkiem prof. dr. hab. J. Buszki pracę pt.: Ruch oporu na ziemi opatowsko-sandomierskiej 1939-45, która stała się jego dysertacją doktorską, obronioną 19 I 1973 na Wydz. Filozoficzno-Historycznym UJ. Trzy lata później praca została opublikowana. Autor przedstawił w niej własny model monograficznego ujęcia walki podziemnej w skali regionu, dążył do uchwycenia wszystkich jej przejawów wojsk. i cywilnych, starał się przedstawić we właściwych dla regionu proporcjach poszczególne nurty polit. podziemia oraz formy i kierunki działania. Ten model przez część historyków został uznany za właściwy, ponieważ oprócz partyzantki uwzględniał on w szerokim zakresie walkę cywilną oraz walkę o kulturę i oświatę.
W Zakładzie II Woj. Świat. WIH przez wiele lat pełnił funkcję sekr. nauk. oraz przez dwa l. kierował akcją ankietyzacji żołnierzy podziemia na terenie Kielecczyzny, Małopolski i Śląska. Uczestniczył również w pracach związanych z próbą wykorzystania komputera do badań statystycznych i historiograficznych nad II woj. świat. Eksperyment nie przyniósł jednak wówczas oczekiwanych wyników, gł. ze względu na udział w programowaniu studentów wyż. lat studiów historycznych, których wiedza z zakresu statystyki i historii wojskowości okazała się niewystarczająca.
Po serii monografii regionalnych Pracownia Ruchu Oporu WIH przystąpiła do przygotowania, w ramach wielotomowej serii Polskiego Czynu Zbrojnego w II Woj. Świat. syntezy pt.: Polski ruch oporu 1939-45. M. wspólnie z dr. Tadeuszem Rawskim i mgr. Bogdanem Kobuszewskim wypracował jej koncepcję. Nad tematem badawczym zespół autorski pracował ok. ośmiu lat, jej efektem była zbiorowa praca o objętości 120 arkuszy, która ukazała się drukiem w X 1988. Mimo upływu czasu stanowi ona wartościowe syntetyczne ujęcie pol. walki podziemnej, zwłaszcza z punktu widzenia historii wojskowości, komplementarności terytorialnej i oporu Polaków, który był odpowiedzią na totalną wojnę narzuconą przez okupanta. M. uczestniczył zarówno w podstawowych pracach badawczych, redakcyjnych (jako współredaktor), jak i autorskich; opracowując cztery rozdziały na temat podziemnej kultury i oświaty, cztery rozdziały o walce z eksploatacją gospodarczą, dwanaście innych podrozdziałów oraz wstęp i zakończenie – łącznie ok. 15 arkuszy – oraz kierował ostatnim etapem prac redakcyjnych. Zwieńczeniem wieloletnich badań nad ruchem oporu był artykuł opublikowany na łamach „Wojskowego Przeglądu Historycznego” pt.: Z problematyki ruchu oporu w Polsce 1939-45. Własną wizję dziejów Polski Podziemnej okresu II woj. świat. zawarł w pracy pt.: Ruch oporu na ziemiach polskich w latach 1939-45 (Katowice 1987), która wówczas stanowiła nowatorskie rozwiązanie problemu badawczego. Na lamach „Dziejów Najnowszych” w 1981 r. opublikował artykuł, w którym przeanalizował stan badań i dokonał oceny historiografii z zakresu ruchu oporu, a także sformułował najpilniejsze postulaty badawcze. Część z nich, zwłaszcza z zakresu Wojska Podziemnego, pozostaje nadal aktualna. Program badań nad Polskim Państwem Podziemnym, mimo udostępnienia źródeł niem., radz. i londyńskich oraz braku cenzury, nadal wskazuje na konieczność wypełnienia luk merytorycznych oraz nowego podejścia do wielu tematów, co częściowo nastąpiło odnośnie AK i NSZ w procesie transformacji ustrojowej po 1989 r.
Historia walki podziemnej do tego stopnia zafascynowała M., że jednemu z jej aspektów poświęcił rozprawę habilitacyjną pt.: Ruch oporu w przemyśle wojennym okupanta na ziemiach polskich 1939-45. Kolokwium habilitacyjne odbyło się 15 XII 1983. Rada Wydz. Filozoficzno-Historycznego UJ nadała M. st. nauk. dr. habilito-wanego. Praca habilitacyjna została opublikowana w 1983 r. W następnym r. M. otrzymał za nią I nagrodę Ministra Szkolnictwa Wyż. i Techniki w grupie prac habilitacyjnych, a w 1985 r. II nagrodę MON. Kontynuacją tego tematu, a zarazem zamknięciem tej problematyki badawczej była monografia pt.: Eksploatacja przemysłu przez okupantów i walka polskiego podziemia w l. 1939-45. Ukoronowaniem rozwoju naukowego M. było otrzymanie w 1989 r. tytułu prof. nadzw., a w 1995 r. prof. zw.
W ramach planów badawczych kierowanej przez M. Pracowni Ruchu Oporu WIH, w 1982 r. przygotował wspólnie z dr. Januszem Gmitrukiem i prof. dr. hab. Witoldem Wojdyłą, monografię pt. BCh 1940-45. Wspólnie z J. Gmitrukiem i Janem Nowakiem przygotował Kalendarium działalności bojowej BCh 1940-45 (W. 1983). W Pracowni przygotowywano monografię ZWZ-AK 1939-45, jej plan został przyjęty przez Radę Naukową WIH, a prace kontynuował zespół pod kierunkiem dr. Krzysztofa Komorowskiego. W badaniach nad ruchem oporu dużo uwagi poświęcono sprawom metodologicznym i metodycznym oraz zasadom pisania monografii. Służyły temu seminaria oraz spotkania historyków wojskowości, w tym wspólne zebrania naukowe z udziałem zaproszonych badaczy z innych placówek. W 1982 r. M. zorganizował z własnej inicjatywy w WIH sympozjum na temat ZWZ, na które zaprosił żyjących komendantów okręgów i dowódców ZWZ/AK. Oceniono wówczas stan badań nad tymi organizacjami, co wykorzystano w praktyce; powstała seria monografii okręgów.
M. zainicjował badania nad udziałem grup zaw. i warstw społ. w walce podziemnej. Wspólnie z J. Gmitrukiem zostały przygotowane wspomnienia wojenne leśników pt.: Gniewnie szumiał las. Wspomnienia leśników polskich 1939-45 (W. 1982) oraz kolejarzy pt.: Żołnierze żelaznych szlaków. Wspomnienia polskich kolejarzy (W. 1988). Wspólnie ze Stefanem Lewandowskim przygotował książkę pt.: Pocztowcy i łącznościowcy w walce z okupantem hitlerowskim 1939-45 (S. 1996).
M. w swojej pracy wiele czasu poświęcał popularyzacji osiągnięć badawczych nad ruchem oporu w kraju i w Europie. W 1975 r., wspólnie z prof. dr. hab. Witoldem Biegańskim i prof. dr. Eugeniuszem Kozłowskim, przygotował na XIV Międzynarodowy Kongres Historyków publikację pt.: The policy and strategy of Poland in Second World War 1939-45. Współuczestniczył także w przygotowaniu i red. publikacji pt.: Military Technigue Policy and Strategy in History (W. 1976). Był czł. Kolegium Redakcyjnego obcojęzycznego czasopisma historycznego WIH „Historia Militaris Polonica”. Od 1986 r. był także czł. Komitetu Redakcyjnego serii źródeł wydawanych nakładem Instytutu Zachodniego pt.: „Documenta Occupationis” w jęz. niem. W jej ramach wspólnie z prof. dr. E. Kozłowskim wydał t. 12 pt.: Eksploatacja siły roboczej i grabież ziem polskich przez Wehrmacht w końcowym okresie II woj. świat. (P. 1986). W 1985 r. w jęz. ang., franc., niem. i hiszpańskim ukazało się jego autorstwa syntetyczne opracowanie pt.: Polski ruch oporu 1939-45, przygotowane na XV Międzynarodowy Kongres Historyków w Stuttgarcie. M. brał czynny udział, wygłaszając referaty, w dziesięciu międzynarodowych kongresach i konferencjach nauk. w: Bukareszcie, Londynie, Frankfurcie, Madrycie, Grodnie, Brześciu, Drohobyczu, Zamościu, Kr., W. i Jaszowcu. Był również autorem kilku haseł z dziedziny pol. historii wojskowej do amerykańskiej Międzynarodowej Encyklopedii Wojskowej.
Bardzo aktywnie uczestniczył w krajowym życiu nauk., współpracując z instytutami historii: UJ, UMCS w L., WSP w Kr., Uniw. im. Adama Mickiewicza w P., Instytutem Zachodnim, Zakładem Historii Ruchu Ludowego, Instytutem Historii PAN, Gł. Komisją Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, IPN, Polskim Tow. Historycznym i towarzystwami regionalnymi. Plonem tej współpracy były sesje naukowe, wspólne wydawnictwa oraz działania w zakresie podnoszenia kwalifikacji. Pracując w WIH, wygłosił na konferencjach i sesjach nauk. ponad 30 referatów i komunikatów oraz był organizatorem 6 konferencji nauk., w tym międzynarodowych.
W toku prac badawczych Pracowni Ruchu Oporu, a następnie jako kierownik Zakładu II Woj. Świat., M. wykonywał prace red., m.in. red. materiałów z sesji Służba zdrowia w dziejach obronności kraju oraz z sesji Powstanie warszawskie 1944.
Komisja Historyczna kierowana przez J. Gmitruka powołała go na red. pisma historycznego Zarządu Krajowego (ZK) ZMW – „Roczniki dziejów ruchu młodowiejskiego” (1986-87). W 1982 r. wspólnie z J. Gmitrukiem współorganizował i pełnił funkcję wiceprzew. Komisji Historycznej ZK ZMW. W 1984 r. został powołany do Prezydium Komitetu Olimpiad ZK ZMW oraz był sekr. Olimpiady Wiedzy o Wsi. Systematycznie pogłębiał i poszerzał swoje zainteresowania badawcze, zwłaszcza w zakresie polskiego procesu historycznego okresu II woj. świat. oraz metodologii i metodyki pracy historyka ruchu oporu, wykorzystując zdobyte doświadczenia.
Blisko 10 lat prowadził w WIH, wspólnie z prof. dr. hab. Witoldem Biegańskim, a następnie samodzielnie, seminarium doktorskie z zakresu ruchu oporu, uczestniczyło w nim kilkunastu doktorantów. Po kilku latach obronione zostały pierwsze prace, których był promotorem: mgr. Jacka Sawickiego - ZWZ-AK w aglomeracji podwarszawskiej 1939-45 oraz mgr Wandy Sadurskiej - Udział kobiet w łączności Okręgu Warszawskiego AK 1939-45. Obydwie prace ukazały się drukiem.
Kryzys WIH i stopniowa jego likwidacja spowodowały, że przyjął propozycję pełnomocnika rektora WSR-P w S. dr. Franciszka Gryciuka, który organizował kierunek historia w uczelni siedleckiej, podpisał oświadczenie, iż podejmie pracę na pierwszym etacie po uruchomieniu studiów. W 1992 r. rozpoczął pracę dydaktyczną, nauk. i organizacyjną w WSR-P w S., biorąc udział w tworzeniu przez prof. dr. hab. Zygmunta Sułowskiego Instytutu Historii. W 1995 r. podjął również pracę w Mazowieckiej Wyż. Szk. Humanistyczno-Pedagogicznej w Łowiczu, gdzie wkrótce objął stanowisko dziekana Wydz. Humanistycznego, a następnie dziekana Wydz. Historycznego, który prowadził studia magisterskie stacjonarne i zaoczne oraz podyplomowe. Opracował koncepcję i programy studiów, stworzył ośrodek badawczy, pozyskał kadrę, co umożliwiło wystąpienie z wnioskiem o uprawnienia do nadawania st. dr. nauk humanistycznych w zakresie historii.
Pracując w S. włączył się do badań nad historią Podl. Był prezesem Siedleckiego Tow. Naukowego (STN); w l. 1993-98 – dyr. Instytutu Historii Wydz. Humanistycznego, następnie został dwukrotnie wybrany na dziekana Wydz. Humanistycznego na dwie kadencje – l. 1999-2005. Będąc dziekanem wystąpił z wnioskiem o wydzielenie z Wydz. Humanistycznego Instytutu Zarządzania i przekształcenia go w Wydz. Zarządzania, co zostało zrealizowane przez Rektora. Przyczynił się do powstania nowych kierunków studiów: politologii i neofilologii oraz do uzyskania przez Wydz. Humanistyczny prawa doktoryzacji w zakresie nauk humanistycznych, kierunek historia. Z jego inicjatywy utworzono nagrodę Złotego Jacka, fundowaną przez rektorów uczelni siedleckich, Marszałka Samorządu Wojewódzkiego, STN i Stow. „Brama”, przyznawaną za najlepsze prace nauk. i prace magisterskie dotyczące regionu, a także dla najwybitniejszego twórcy z zakresu kultury i sztuki oraz instytucji zasłużonej dla nauki i kultury Podl. Nagrody są wręczane corocznie w czasie Siedleckich Dni Nauki. Był przew. jury kilku ogólnopolskich konkursów historycznych: Prawda i Pamięć, Małe ojczyzny w Wielkiej Europie, Powstania Polskie 1944 r. M. był współtwórcą Unii Profesorów w S. i czł. jej zarz.
W l. 1990-93 uczestniczył w pracach Komisji Kwalifikacyjnej Rady Szkolnictwa Wojskowego i Nauki, 1992-2000 – Centralnego Ośrodka Metodycznego Studiów Nauczycielskich Ministerstwa Edukacji Narodowej przy WSP w Kr., był czł. Konferencji Rektorów Wyższych Szkół Pedagogicznych, Rady Fundacji Edukacyjnej „Transformacje”, wiceprzew. (od 1999) Rady Naukowej Mazowieckiego Stow. Naukowego im. S. Herbsta, czł. Komisji Historycznej Zarz. Krajowego Tow. Uniwersytetów Ludowych, a od 1988 r. czł. Rady Uniwersytetów Ludowych Zarz. Krajowego ZMW.
M. został powołany do Komitetu Nauk Historycznych PAN, gdzie powierzono mu funkcję z-cy przew. Komisji Historii Wojskowości. Był przew. Komisji Historycznej ZG OSP (2008-2013), w l. 2014-19 wiceprzewodniczącym ZG Ludowego Tow. Naukowo-Kulturalnego, Stow. Frankfurter Projekt Deutsch-Polnische Geschichte i Amerykańskiego Tow. Bibliograficznego. Został wybrany na prezesa ZG Stow. Historyków Wojskowości, na prezesa ZG Stow. Dom Polski „Sarmacja”. Był czł. Tow. Miłośników Historii w W. oraz towarzystw nauk. w Sandomierzu, W. i Drohiczynie; czł. hon. Komitetu Festiwalu Nauki i Sztuki w S. W 2004 r. uzyskał nominację i wpis do Złotej Księgi Nauk Humanistycznych.
Po przejściu na emeryturę w 2013 r. przez dwa lata pracował na umowę o dzieło w Akad. im. Leona Koźmińskiego w W. Później podjął pracę etatową w Wyż. Szk. Administracji w Bielsku-Białej. Pracę zakończył w 2018 r. ze względu na stan zdrowia.
M. zorganizował w Instytucie Historii Akad. Podlaskiej pracownię wydawniczą, która wydała własnym sumptem 82 pozycje książkowe, wzbogacając wiedzę historyczną o regionie. Utworzone z nich biblioteczki regionalne trafiły do szkół na Podl. Uczestniczył w wydawaniu „Szkiców Podlaskich” (od 1994 r. czł. Rady Naukowej, następnie red.), „Podlaskiego Kwartalnika Humanistycznego” (czł. red.), obcojęzycznej „Doctriny” (przew. Rady Naukowej), następnie od 2004 r. red.; „Transformacji” (1995 – czł. Rady Redakcyjnej), „Mazowieckich Studiów Humanistycznych” (czł. Rady Redakcyjnej 1996-2002), „Prac Archiwalno-Konserwatorskich” (od 2001 r. czł. Kolegium Redakcyjnego), „Roczników dziejów ruchu ludowego” (od 1996 r. czł. Rady Redakcyjnej), „Zeszytów Historycznych ZG OSP” (od 1996 r. czł. Kolegium Redakcyjnego), „Pro Memoria” (od 2002 r. czł. Komitetu Programowego), „Zeszytów Naukowych WSRP. Historia” (red. naczelny), Komitetu Wydawniczego WSRP-AP (czł., następnie przew. 1996-99).
Brał udział w pracach badawczych nad monografiami miast podl.: S., Sokołowa Podl., Radzynia Podl. i Węgrowa. W S. opublikował kilka swoich podstawowych prac, w tym: syntezę Druga wojna światowa (S. 2003, W. 2005), współautor i redaktor nauk. książki: Edukacja i kultura Polski Podziemnej 1939-45 (S. 1997), Wywiad ZWZ – AK 1939-45 (S. 2002), za którą otrzymał nagrodę Złotego Jacka, sześć t. dokumentów Powstanie warszawskie 1944 (W. 1997-2004), Europa walcząca 1939-45 (S. 2005). Wspólnie z Siedleckim Tow. Naukowym podjął trud wydawania serii „Monografie Podlaskie”, których opublikowano pięć.
Był współorganizatorem kilkudziesięciu sesji naukowych, m.in. w 2003 r. VII Ogólnopolskiego Forum Historyków Wojskowości w S. nt. źródeł do historii wojskowości, międzynarodowych sesji nauk.: „Militarne aspekty powstania warszawskiego” (W. 2004), „Druga wojna światowa w Europie 1939-45” (S. 2005), ogólnopolskiego konkursu dla młodzieży szk. „Powstania polskie 1944” oraz wspólnie z Uniw. Pedagogicznym w Brześciu, Uniw. Pedagogicznym w Drohobyczu i Uniw. Pedagogicznym w Wilnie cyklu sesji pt. .”Rzeczpospolita Obojga Narodów”. Kierował zespołem Kampinoskiego Parku Narodowego i Stow. im. S. Herbsta, opracowującym dzieje Kampinosu i okolic (współautor i red. nauk.).
M. wypromował 150 mgr. historii i 15 dr. nauk humanistycznych: Jacka Sawickiego, Wandę Sadurską, Zbigniewa Puchalskiego, Tadeusza Frączka, Wiesława Charczuka, Leszka Czarneckiego, Henryka Micińskiego, Zbigniewa Siemaka, Jerzego Malinowskiego, Jerzego Tomczyka, Ryszarda Bzinkowskiego, Arkadiusza Indraszczyka, Grażynę Korneć, Annę Charczuk oraz Rafała Dmowskiego. Był recenzentem 15 prac dr., uczestniczył jako recenzent lub przew. komisji w 7 przewodach habilitacyjnych oraz recenzował 13 wniosków na tytuł prof.
Jego dorobek nauk. i publicystyczny obejmuje ogółem 410 prac: 34 książki, w tym 7 obcojęzycznych, a 10 to prace indywidualne. Wśród publikacji zwartych 20 to monografie i syntezy, 11 t. dokumentów, 2 inwentarze i kalendarium. Ponadto był red. i współred. 17 publikacji zwartych, w tym 6 syntez, 4 encyklopedii i 10 t. źródeł. Uczestniczył w redakcjach 11 czasopism nauk. (w tym 3 obcojęzycznych), a był red. 4 czasopism nauk. Publikacje w ujęciu rocznym wskazują na rozwój na-uk. M.: w 1967 r. – 5, 1968 – 5, 1969 – 8, 1970 – 9, 1971 – 2, 1972 – 1, 1973 – 6, 1974 – 5, 1975 – 14, 1976 – 7, 1977 – 9, 1978 – 9, 1979 – 4, 1980 – 12, 1981 – 9, 1982 -14, 1983 – 11, 1984 – 12, 1985 – 23, 1986- 11, 1987 – 15, 1988 – 10, 1989 – 5, 1990 – 2, 1991 – 4, 1992 – 3, 1993 – 4, 1994 – 8, 1995 – 14, 1996 – 27,1997 – 18, 1998 – 7, 1999 – 8, 2000 – 9, 2001 – 8, 2002 – 13, 2003 – 31, 2004 – 19, 2005 – 15, a w 2006 r. – 14. Warto podkreślić, że 205 publikacji przypada na okres pracy M. w S.
M. posiadał znaczący i liczący się w skali kraju i Europy dorobek nauk. Specjalizował się w historii najnowszej, zwłaszcza w dziejach II woj. świat. Był pracownikiem wymagającym zarówno od siebie, jak i od innych, konsekwentnym i dobrym wychowawcą, lubianym przez studentów. Był człowiekiem życzliwym, optymistycznym, z dużym poczuciem humoru; posiadał niezwykłą umiejętność skupiania wokół siebie ludzi i integrowania środowiska.
Za wieloletnią pracę nauk., dydaktyczną, organizacyjną i wychowawczą został odznaczony: Krzyżem Kawalerskim OOP, Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem KEN, medalem „Za zasługi dla Kielecczyzny”, złotą odznakę „Za zasługi dla archiwistyki”, medalem „Za zasługi dla obronności kraju” oraz złotą Hon. Odznaką ZMW i medalem Humanistyki – Medal im. Księżnej Aleksandry Ogińskiej.
Zm. 6 VI 2020 w W., został pochowany na cm. Bródnowskim (kw. 66g-6-10). Po jego śmierci ukazała się publikacja: J. Gmitruk, P. Matusak, Polska wojna gospodarcza 1939-45, W. 2020.
Włodarkiewicz W., Prof. Piotr Matusak – jako historyk dziejów najnowszych, [w:] Wojsko i kultura w dziejach Polski i Europy. Księga jubileuszowa Piotra Matusaka w 65 rocznicę urodzin, W.-S. 2006, s. 5-12; Protasiuk D., Prof. dr hab. Piotr Matusak – jako dziekan Wydz. Humanistycznego 1 IX 1999-31 VIII 2005, Tamże …, s. 13-9; Korneć G., Bibliografia publikacji prof. dr. hab. Piotra Matusaka, Tamże …, s. 20-42.
(autor Wojciech WŁODARKIEWICZ)