Wywodził się z rodu pieczętującego się h. Gryf. Jego rodzicami byli: Karol Lechowicz i Petronella z Korzeniewskich. Inne dane na ten temat podaje z kolei Sebastian Uruski. Z jego ustaleń wynika, że Józef Wacław Lechowicz (s. Grzegorza) był żonaty z Heleną Kuleszą, z którego to związku pozostawił s. Kazimierza. Małżonkowie posiadali w 1766 r. maj. ziemski Butejki, położony na Podolu.

L. ur. się na Wołyniu, lecz dokładnej daty i miejsca jego przyjścia na świat nie zdołałem ustalić. Jedno ze źródeł (nagrobek na cm. w Zbuczynie) podaje, że zm. w wieku 64 l., a z tego wynika, że ur. się w 1775 r. Natomiast zapis z 1832 r. w akcie dotyczącym zawarcia drugiego małż., wskazuje na r. 1784. Podano w nim, że „Pan Młody” miał w tym czasie 48 l. Zaprezentowane powyżej daty jego narodzin różnią się od siebie aż o 9 l. W l. 1799-1809 L. służył w pułku cesarsko-ros. lejbgwardii konnych kirasjerów jako oficer sztabowy, a później w pułkach liniowych. Już z powyższych ustaleń wynika, że rozpoczynając karierę wojsk. w 20-tych latach swego życia, musiał ur. się w 1775 r. Dlaczego w akcie małż. zapisano wiek przekłamany, trudno jest jednoznacznie odpowiedzieć.

Służąc w jednostkach liniowych (frontowych), uczestniczył w działaniach zbrojnych skierowanych przeciwko Francuzom i w przegranej przez Rosję bitwie pod Austerlitz w 1805 r. Brał też udział w drugiej wojnie ros.-tureckiej, prowadzonej w latach 1806-12. W następstwie odniesionych ran i pogorszenia stanu zdrowia został zmuszony do zamiany służby wojsk. na cywilną. Odszedł z wojska w st. płk. W 1814 r. powołano go, choć tylko czasowo, na z-cę intendenta generalnego Policji w W. Najprawdopodobniej od 1816 r. piastował już stanowisko komisarza obwodu radzyńskiego, zaś od 1819 r. – realizował obowiązki komisarza obwodu siedleckiego. Jako komisarz stał na czele komisji obwodowej (w woj. podlaskim były cztery obwody, w tym te wymienione), stanowiącej organ wykonawczy Komisji Woj. Podlaskiego. Zasadniczym obowiązkiem należącym do L. jako komisarza obwodowego, było pośredniczenie między społ. przydzielonego obwodu a komisją woj., jak również – ujmując to ogólnie - nadzorowanie lokalnej administracji.

W związku z wybuchem powstania listopadowego, L. 9 XII 1830 został usunięty z powyższego stanowiska, jako jeden z sześciu (na 30) komisarzy w Król. Pol. oraz jeden z dwóch w woj. podlaskim. Gł. tego powodem było - jak określono - „dobro kraju”. Wiadomo jednak, że decyzja ta była konsekwencją zażalenia wniesionego przez płk. Antoniego Kuszla (zob.) na L. do powstańczego Rządu Tymczasowego, za to, że nie wykonał on, jako komisarz, poleceń władzy nadrzędnej. Chodziło o to, że nie rozesłał rozporządzeń rządowych do gmin znajdujących się na terenie jego obwodu, nakazujących formowanie w terenie powstańczej siły zbrojnej. Celowe zaniechanie obowiązków przez L. wynikało z tego, że należał do siatki szpiegowskiej „tajnej carskiej policji”, kierowanej przez księcia Konstantego. Z tego powodu został aresztowany i osadzano go w różnych więzieniach. Wiadomo jedynie, że przebywał w Łęczycy pod ścisłym nadzorem. Na komisarza obwodu siedleckiego „nowe” władze wybrały – w miejsce L. – swojego kandydata, którym był Tomasz Załuski. Po stłumieniu powstania listopadowego przez władze rosyjskie, powyższe stanowisko zajął już Antoni Hincz (dotychczasowy inż. wojewódzki).

L. awansował natomiast na wyż. szczebel urzędniczy, a mianowicie na prezesa Komisji Woj. Sandomierskiego z siedzibą w Radomiu. Wymienionej komisji przewodził na pewno w 1832 r., ale do kiedy? Dokładnie nie wiadomo. W Radomiu przebywał prawdopodobnie krótko, a jego nazwisko nie zostało nawet wymienione w opracowaniach dotyczących sandomierskiej komisji woj. Od 1830 r. mieszkał w W., przy ul. Miodowej 493. W 1832 r. zakończyła się jego kariera urzędnika cywilnego. W tym okresie zachodzą też poważne i znaczące zmiany w jego sytuacji rodzinnej (umiera jego żona, a on zawiera wkrótce kolejne małż.).

Mimo tych zmian, L. nadal prowadzi posesję (dzierżawę) ziemskiego maj. rządowego Zbuczyn. Dzierżawę maj. ziemskiego Zbuczyn, składającego się z folwarku Zbuczyni trzech wiosek: Karcze, Rówce i Zbuczyn, L. otrzymał w X 1815 od Ministerium Przychodów i Skarbu [późniejsza Komisja Rządowa Przychodów i Skarbu]. Tutaj też zamieszkał oficjalnie z rodziną, ale drugim miejscem jego częstego pobytu była W. Dobra te arendował nieprzerwanie przez 24 lata – do śmierci. Procarskie poglądy i zasługi, zdobyte w okresie pełnienia ros. służby wojsk., niejednokrotnie stanowiły jego kartę atutową, oczywiście poza okresem powstania listopadowego.

Przykładem jej wykorzystania było zdobycie posesji majątku Zbuczyn, ale też utrzymanie go w dalszej dzierżawie. W 1835 r. car Mikołaj I darował te dobra płk. Wiktorowi Janowiczowi – dyr. kancelarii głównodowodzącego czynną armią. Pomimo wydanego ukazu, wskazane majętności mogły zostać przekazane dopiero w 1851 r., gdyż do tego właśnie okresu, zgodnie z decyzją namiestnika wydaną w VII 1833, powyższy maj. zagwarantowano i oddano L. w dalszą posesję. Bez wypłacenia odszkodowania umowa dzierżawna nie mogła zostać zerwana, a tego (wypłacenia odszkodowania) władze skarbowe Król. Pol. nie chciały. Z tego też względu Janowicz zgodził się na zastępczy wariant, polegający na tym, aby w zamian za oferowane dobra, wyznaczono mu na donację inny majątek ziemski w Król. Pol. Otrzymał ekonomię Łuków.

W pocz. l. 20. XIX w. zakończono budowę nowej drogi bitej stanowiącej trakt warszawsko-brzeski. Zaplanowano ją w taki sposób, aby ta bokiem omijała ówczesną wieś Zbuczyn. Na jego obrzeżach, w okolicach Zbuczyna, L. jako posesor wybudował budynek pocztowy oraz nowy dom zajezdny, ponieważ droga ta była również częścią szlaku pocztowego.

W okresie prowadzenia aktywnej działalności polit. został odznaczony orderami: św. Stanisława i św. Włodzimierza, za prawe i gorliwe wykonywanie powierzonych mu obowiązków.

Od 1819 r. należał również do loży masońskiej działającej w S. o nazwie „Orzeł Biały Przywrócony”, gromadzącej, tak jak inne tego typu loże, elity miejscowego społ.

L. był dwukrotnie żonaty. Kiedy pierwsza jego żona - Franciszka z Komornickich (1787-1832), zm. w W. po 22 l. małż., ożenił się po raz drugi, w tym samym jeszcze roku. Jego wybranką była 26-letnia panna Karolina Różycka pochodzącą z Wilna, lecz mieszkająca wówczas w W. Z pierwszego małż. pozostawił dwie c.: Aleksandrę (ur. 1811), żonę Aleksandra Galiusa (pracował jako kontroler 14 klasy w expedycji Tymczasowej Komisji Obrachunkowej Intendentury Armii Czynnej w W.), i Józefę (ur. 1818), żonę Jana Tichonowa (dziennikarza 9 klasy w kancelarii głównodowodzącego armią czynną). Z drugiego związku zostawił z kolei dwóch synów: Karola (ur. 1834 r. w W.) i Maksyma (ur. 1835 w W.) oraz trzy córki, zmarłe jeszcze w okresie dzieciństwa. Jedną z nich była roczna Melania Zofia (ur. 1833), druga – sześciomiesięczna Leontyna Filipina Ludomira (ur. 1837), natomiast trzecia to czteromiesięczna Idalia Zofia (ur. 1838). Na cm. w Zbuczynie pochowano, w jednej mogile, wspomniane córki i L.

Zm. 18 VIII 1839 w Zbuczynie w wieku 64 l. Nagrobek znajduje się w bardzo dobrym stanie, lecz najprawdopodobniej był przemieszczany. Po śmierci L. jego córki rościły pretensje o sukcesję po zmarłym ojcu i z tego powodu wytoczyły proces przeciwko Karolinie Lechowicz. Ta jednak, jeszcze za życia męża, doprowadziła do sporządzenia 9 VIII 1839 testamentu urzędowego, na mocy którego stała się wyłączną właścicielką całego majątku. Arendę dóbr Zbuczyn oddała jednak w administrację Franciszkowi Celińskiemu (dzierżawcy dóbr rządowych Wiśniew), natomiast w X 1840 prawa do ich posesji przekazała Feliksowi Orzechowskiemu, emerytowanemu naczelnikowi jednego z oddziałów Banku Polskiego.

 

Boniecki A., Herbarz Polski, t. XIV, W. 1911, s. 51; Uruski S., Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, t. VIII, W. 1911, s. 313; Małachowski-Łempicki S., Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w l. 1738-1821, poprzedzony zarysem historii Wolnomularstwa Polskiego i ustroju Wielkiego Wschodu Narodowego Polskiego, (b.m.w.), s. 78; Kalendarzyk polityczny pijarski na r. pański 1818, W. (b.d.w), s. 190; Nowy kalendarzyk polityczny na r. pański 1819, W. (b.d.w.), s. 226; Kalendarzyk polityczny na r. 1840, W. (b.d.w.), s. 68; „Kurier Warszawski” 1839, nr 256, s. 1-2; Małachowski-Łempicki S., Wolne mularstwo w Lubelszczyźnie 1811-22, L. 1933, s. 89; Warmiński J., S. w okresie powstania listopadowego, „Rocznik Mazowiecki”, t. VIII, 1984, s. 29 i 52; Chojnacki A., Żołnierze w społeczeństwie regionu siedleckiego w l. 1795-1831, Radzyń Podl.-S., 2015, s. 311-12, 353; Arch. Państw. w Radomiu, Zarząd Dóbr Państwowych – Sukcesje, sygn. 21977, 21979, 21980 i 21983; APS, UMZ (urodziny, małżeństwa, zgony) Zbuczyn, sygn. 7, 9, 13 i 14.

(autor Adam KORDYS)