Ur. 22 III 1927 w Zglechowie k. MM (dziś gm. Siennica) w rodzinie chłopskiej o tradycjach niepodległościowych. Był najstarszym s. z trójki dzieci Jana i Stefanii z domu Jastrzębskiej. Wybuch II woj. świat. zastał go w rodzinnej wsi. We IX 1940 rozpoczął naukę w gimn. handlowym w MM, od IX 1943 był jednocześnie żołnierzem AK w łączności komendy Obwodu, a po zakończeniu wojny działaczem ZMW RP „Wici” – 1946-48 (był instruktorem w Zarz. Woj. w Łodzi, współdziałał z późniejszym prezesem ZSL, Stefanem Ignarem). W 1950 r. ukończył Wyż. Szk. Gospodarstwa Wiejskiego w Łodzi z dyplomem inż. agronoma w zakresie spółdzielczości rolniczej. Studia łączył z pracą w izbie skarbowej. Pracę magisterską na temat mechanizacji prac rolnych obronił w 1959 r.
W ZMP pełnił kierownicze funkcje, najpierw w Łodzi 1948–49, potem w W. jako czł. ZG ZMP i jego sekr. IX 1956–I 1957. W l. 1954 – 56 z-ca red. nacz. wydawnictwa „Iskry”. W 1953 r. wstąpił do PZPR. W l. 1959-62 odbył studia podyplomowe (doktoranckie) w Wyż. Szk. Nauk Społecznych przy KC PZPR, zdobywając w 1962 r. st. dr. nauk ekonomicznych. Był wybierany z-cą (VI 1964-XI 1968) i czł. KC PZPR (XI 1968–I 1990), z-cą (11 XII 1971–6 IX 1980) i czł. Biura Politycznego KC PZPR (6 IX 1980–29 VII 1989).
Ze ZMW związany od 6 XII 1956, tj. od podpisania oświadczenia grupy działaczy wiejskich o tworzeniu ZMW, był wiceprzew. (II 1957–VII 1960) i przew. ZG ZMW (24 VII 1963–7 XII 1965).
W jedynym nr. tyg. „Wici” z 10 II 1957 zamieścił czołowy artykuł Samodzielność – sprawa ważna (w maszynopisie tytuł brzmiał: Samodzielność – sprawa najważniejsza). Wystąpił z referatami podczas I (8-10 I 1958) i III (XII 1963) Konferencji Ideologicznej ZMW. Był autorem wypowiedzi i artykułów programowych w „Zarzewiu”. M. in. w pierwszym nr. pisma z 1964 r. opublikował artykuł, inaugurując dłuższą debatę pod hasłem Członek ZMW – kto to?, w którym podkreślał: „Członkowi ZMW, obok wiedzy zawodowej, potrzebna jest więc cierpliwość i umiejętność dowodzenia swych racji wobec innych".
Po przejściu do pracy w aparacie partyjnym był z-cą kier. Wydz. Organizacyjnego KC PZPR i red. nacz. miesięcznika „Życie Partii” (XI 1965–XI 1968), I sekr. Komitetu Woj. PZPR w P. (XI 1968–XII 1970), sekr. KC PZPR (20 XII 1970–15 II 1974 i 6 IX 1980–11 XI 1985). Przy jego współudziale została opracowana i weszła w życie w 1971 r. ustawa o objęciu rolników bezpłatną opieką lekarską. Był ministrem rolnictwa (16 II 1974–17 XII 1977) i czł. Prezydium Rządu. Z jego inicjatywy Sejm przyjął w 1977 r. ustawę o zaopatrzeniu emerytalnym rolników.
Po wybraniu na I sekr. Komitetu Krakowskiego PZPR i jednocześnie przew. Prezydium Rady Narodowej m. Kr. (XII 1977–II 1980) podjął pierwsze rozmowy państwowo-kościelne. Był tam również inicjatorem i współorganizatorem Społecznego Komitetu Ratowania Zabytków Kr. Jako wiceprezes Rady Ministrów (18 II– 8 X 1980), odegrał kluczową rolę w rozmowach z Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym w Szczecinie, doprowadzając 30 VIII 1980 w Stoczni Szczecińskiej do podpisania pierwszych porozumień sierpniowych. Wspominał: „Przemawiałem tam nieskończenie wiele razy – żartowałem, że jak wychodziłem z tych rozmów, miałem zamiast mózgu bitą śmietanę".
Poseł na Sejm IV – IX kadencji (30 V 1965–3 VI 1989), przew. Klubu Poselskiego PZPR (XII 1980 – VIII 1985), przewodniczył Nadzwyczajnej Komisji Sejmowej do rozpatrzenia projektów ustaw związanych z realizacją drugiego etapu reformy gosp. (10–23 X 1987). Był czł. Rady Państwa (8 X 1980–6 XI 1985) i z-cą przew. (6 XI 1985–19 VII 1989). Od 1980 r. przez dziesięć lat współprzewodniczył Komisji Wspólnej Rządu i Episkopatu. Prezes Naczelnej Rady Spółdzielczej (24 IV-12 X 1989).
Niezwykle bystry obserwator, z ducha liberał, zręczny pragmatyk, utalentowany mediator, wyznawca ideałów pracy organicznej, wyniesionych jeszcze z ZMW RP „Wici”, które ukształtowały jego charakter, towarzyszył młodzieży do ostatka, skutecznie zaszczepiając w swoim otoczeniu zalety praktycyzmu i chłopskiej rzetelności.
Sprzyjał odrodzeniu się organizacji w 1980 r., w następnych latach brał udział w ważnych wydarzeniach związkowych, m. in. przybył na Forum Młodych Rolników ZMW do Woj. Ośrodka Postępu Rolniczego w Poświętnem (9–11 X 1981). W I 2007, na spotkaniu młodowiejskich pokoleń w dawnym Domu Chłopa w W., w półwiecze ZMW, wygłosił do swych przyjaciół z organizacji ostatnie przemówienie.
Autor książek: Rynek i ceny nawozów mineralnych (1966, książkowa wersja pracy doktorskiej), Porozumienie (1983) oraz pamiętnikarsko-wspomnieniowych, obrazujących jego drogę życiową i polityczną z 1998 r.: U szczytów władzy i Z mazowieckiej wsi na szczyty władzy. Pod ps. Jan Zawada opublikował ok. stu artykułów na temat sytuacji wsi w „Nowoczesnym Rolnictwie” oraz pod własnym nazwiskiem w miesięczniku „Dziś”. Czł. krakowskiej Kuźnicy, dr Władysław Loranc, napisał w kontekście jego publicystyki: „Bez kontynuacji społecznej i politycznej emancypacji ludzi pracy nie odzyska znaczenia żadna wartość, z którą utożsamia się przyzwoity człowiek w Polsce".
Interesował się historią. W wolnym czasie wędkował.
Jego żona, dr Wanda Barcikowska, związana była z kształceniem zaw. rolników, zaś córka Maria jest znaną prof. medycyny w dziedzinie neurologii.
Odznaczony m. in. Orderem Sztandaru Pracy I i II kl. oraz Orderem Budowniczego Polski Ludowej (1977).
Zm. 10 VII 2007 w W. i spoczął na Powązkach Wojskowych.
Kto jest kim w Polsce, Edycja 1, W. 1984, s. 274 i Edycja 2, W. 1989, s. 52-3; Tulibacki T., Dr nauk ekonomicznych Kazimierz Barcikowski. Pożegnanie (1927- 2007), „Gazeta Wyborcza” nr 217 (5525) z 17 IX 2007; Wojtas-Ciborska E., Barcikowski Kazimierz, [w:] Słownik biograficzny polskiego ruchu młodowiejskiego. T. 1. Pod red. E. Wojtas-Ciborskiej, W. 2009; Mołdawa T., Ludzie władzy 1944-91. Władze państwowe i polityczne Polski według stanu na dzień 28.02.1991, W. 1991, s. 68, 71, 87- 8, 132, 136-7, 139, 142, 171-2, 175, 178, 205, 253-8, 261-2, 264, 315, 323, 333; Łysek J., Micuła Cz., Wojtas-Ciborska E., Ech, ta młodość…O czym „Zarzewie” pisało?, W. 2002, s. 1-3, 18, 23, 25, 40, 44, 81-3, 91, 104, 108, 109, 113, 143, 239; Zmarli w W. w 2007 roku, „Gazeta Wyborcza” nr 255 (5563) z 31 X -1 XI 2007; Loranc W., Prywatyzują historię Polski, „Przegląd” nr 15 (433) z 15 IV 2008; Nekrologi w „Gazecie Wyborczej” nr 163 (5471) z 14 – 15 VII 2007 oraz w „Trybunie” nr 161(5278) z 12 VII 2007; Tamże informacja PAP: Kazimierz Barcikowski nie żyje. Odszedł współtwórca Porozumienia Szczecińskiego, 163 (5280) z 14 – 15 VII 2007 i 164 (5281) z 16 VII 2007; Konsultacja, uzupełnienia i foto dr Wandy Barcikowskiej z dnia 12 II 2009.
(autor Elżbieta WOJTAS-CIBORSKA)