WINIARCZYK Feliks


Ur. się w 1867 r. w Trzebieszowie, s. Jana i Ewy z Nowików. W Trzebieszowie prowadził gospodarstwo rolne o powierzchni 46 mórg. W dzieciństwie wraz z braćmi pomagał rodzicom w gospodarstwie. Pisać i czytać nauczył się w domu. Dobrze znał jęz. ros. i gdy po niedzielnych mszach św. w Trzebieszowie czytano w tym jęz. rozporządzenia carskie, które mieszkańcy wsi powinni przyjąć przez podniesienie ręki, W. szybko je tłumaczył, czym niejednokrotnie powodował odmowę zatwierdzenia rozporządzeń przez chłopów. Jako prowodyr tych buntów, W. nie raz miewał kłopoty z władzami zaborczymi.

Podobnie jak starszy brat Aleksander (zob.), W. był aktywnym czł. ruchu ludowego i sympatykiem „Zarania”. Jeszcze w czasach zaborów organizował spotkania dla mieszkańców Trzebieszowa, gdzie dyskutowano o sytuacji społ.-polit. i omawiano aktualne sprawy i zarządzenia. Kolportował w gm. nielegalne pisma i gazety, za co niekiedy bywał karany pozbawieniem wolności przez władze zaborcze. I tak ukarano go najpierw dwoma tyg. więzienia ros. za kolportaż „pism niecenzurowanych”, a w 1916 r., za rozpowszechnianie „Gazety Ludowej”, pięcioma dniami więzienia z wyroku niem. sądu polowego.

Pierwszą partią, do której przystąpił, było PSL. D. 11-13 VI 1916, jako prezes Zarz. Pow. PSL, reprezentował pow. łukowski na walnym zjeździe PSL w L., gdzie został zaproszony do prezydium. Od XII 1916 do lI 1919 pełnił funkcję prezesa okręgu PSL „Wyzwolenie” pow. łukowskiego. Utrzymywał kontakty z naczelnymi władzami PSL, o czym świadczy wykupienie przez niego części udziałów spółki wydawniczej „Wyzwolenie”. W 1918 r. red. ta wymieniała go pośród swoich autorów i współpracowników. Był też czł. Wydz. Sejmiku Pow. w Łukowie. W XI 1918 przebywał w Łukowie, nawołując mieszkańców do rozbrajania Niemców.

Gdy w 1919 r. odbywały się wybory do Sejmu Ustawodawczego, pierwszego po odzyskaniu niepodległości, W. kandydował z listy Nr 2 PSL „Wyzwolenie”, na której otrzymał pierwsze miejsce. Po zwycięskich wyborach uzyskał mandat posła z okręgu wyborczego Nr 19 (Łuków i Garwolin). Jedna z jego pierwszych interpelacji poselskich, złożona d. 28 III 1919 wraz z kolegami z klubu PSL do Min. Komunikacji, dotyczyła prośby o budowę stacji kolejowej Szaniawy II „z powodu dużej ilości pasażerów, którzy się zgłaszają na przystanek Szaniawy II”, jak również o „przeniesienie bocznicy z I Szaniaw do II Szaniaw dla ładowania i wyładowywania towarów, których przewidziany duży przywóz i wywóz”. W l. 1919-22 był czł. Komisji Robót Publicznych. Współtworzył również konstytucję marcową.

W III 1920 W. oficjalnie przeszedł do PSL „Wyzwolenie”. W jego domu w Trzebieszowie bywali działacze ludowi: Maksymilian Malinowski, Irena Kosmowska, Jadwiga Dziubińska, Paweł Chadaj czy minister Stanisław Thugutt. W. znał się osobiście z marszałkiem Józefem Piłsudskim, o czym wspominał w rozmowach z rodziną. W pow. łukowskim był czołowym działaczem „Wyzwolenia”, m.in. wraz z naucz. Stanisławem Kruczkiem.

Oprócz działalności polit. W. udzielał się na różnych polach działalności społ. Był prezesem spółdzielni mleczarskiej w Trzebieszowie, prezesem straży ogniowej, czł. Wydz. Sejmiku w Łukowie, czł. spółki rolniczo-handlowej i sklepu spożywczego, założycielem Kasy Stefczyka oraz wiceprezesem Związku Kółek Rolniczych w Łukowie. Wraz z żoną Michaliną i bratem Aleksandrem przez wiele lat śpiewał w chórze kościelnym, gdzie występował jako tenor solista. Przyczynił się do organizacji szk. w Trzebieszowie, do której ściągnął nauczyciela, co zapoczątkowało rozwój szkolnictwa na terenie Trzebieszowa. W 1922 r., dzięki staraniom W., szk. otrzymała nowe locum w dworze pozostałym po parcelacji folwarku.

Energiczna działalność społ. W. przysporzyła mu wielu wrogów w środowisku lokalnym, zwłaszcza w kręgach ziemiańskich i kościelnych. I tak prob. Trzebieszowa, ks. Antoni Surracki, uskarżał się w 1920 r. do władz kurii diec., że „Trzebieszów został opanowany przez partię „Wyzwolenie”, która ze swoim posłem rządzi miejscowym sklepem, mleczarnią, kółkiem rolniczym, organizacjami młodzieży”. Posła negatywnie sportretowała też mieszkająca w sąsiedztwie Trzebieszowa Helena Mniszek w powieści Sfinks.

W 1928 r. W. ponownie kandydował do ciał ustawodawczych RP, tym razem do Senatu RP II kadencji. Został wybrany z listy Nr 36 PSL „Wyzwolenie” okręgu wyborczego Nr 26 (woj. lubelskie). Jako senator w l. 1928-30 pracował w Komisji Gospodarstwa Wiejskiego.

Po wygaśnięciu mandatu senatorskiego W. nie zrezygnował z działalności społ. Był inicjatorem i pomysłodawcą planu melioracji Trzebieszowa, który miała zrealizować Spółka Wodna, w jej powstanie zainwestował znaczne sumy pieniężne. Niestety, w czasie realizacji projektu mieszkańcy Trzebieszowa wycofali się z przedsięwzięcia, a sąd nakazał pokrycie przez pomysłodawcę wszystkich kosztów, związanych z niezrealizowanym projektem. Przegrany proces i pogarszający się stan zdrowia sprawiły, że wycofał się z aktywnego życia społ.-polit.

Zm. 9 III 1934, został pochowany w grobowcu rodzinnym na cm. w Trzebieszowie.


Szczechura
T., Ruch ludowy w Siedleckiem, W. 1984; Geresz J., Z dziejów par. i gm. Trzebieszów, Trzebieszów 2000; Rzewuski J., Par. rzymskokat. i dobra ziemskie w Trzebieszowie w l. 1790-1939, W. 2017; Winiarczyk A. J., Ponad dwieście lat rodzin Kucharskich i Winiarczyków, W. 1997 (mps); Szczygielski T., Trzy pokolenia ludowców, Trzebieszów 1999/2000 (mps) - mps znajdują się w arch. rodziny Szczygielskich i powstały na bazie wspomnień krewnych autorki: ciotki Alicji Winiarczykówny i dziadka Apoloniusza Szczygielskiego, który był wnukiem Feliksa Winiarczyka; Interpelacja poselska W., w: AAN, Prezydium Rady Ministrów, sygn. 5346/19, s. 4 udostępniona na stronie Bibl. Sejmowej:https://bs.sejm.gov.pl/exlibris /aleph/a22_1/apache_media/TTDHLG2Y4FMQ5FC7958CHCE4DN5SYK.pdf.

(autor Małgorzata SZCZYGIELSKA)