Ur. 18 IX 1803 w W. jako trzecie dziecko pary książęcej, Aleksandra Antoniego Sapiehy, właściciela dóbr kodeńskich, oraz Anny Jadwigi Zamoyskiej (zob.), właścicielki m.in. Szydłowca oraz Radzynia Podl. Pierwsze siedem lat życia spędził w Paryżu, gdzie spotkał Napoleona, którego adiutantem był jego ojciec. W 1811 r. Sapiehowie powrócili do Polski. Życie młodego księcia przebiegało bez żadnych ekscesów. W 1819 r. zaczął uczęszczać do szkół publicznych, w tym do Lic. Warszawskiego, spotykając tu m.in. Wojciecha Potockiego, Aleksandra Wielopolskiego, Maurycego Mochnackiego oraz Anastazego Dunina. W l. 1820-4 pobierał nauki w różnych krajach Europy, przebywał na Wołyniu, Podolu i na Krymie. W tym czasie rozpoczął także działalność publiczną u boku znanych osobistości, np. Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego. Na mocy zapisów matki Anny z Zamoyskich Sapieżyny otrzymał Kodeń na własność.
Po powrocie z europejskiej podróży rozpoczął starania o ożenek z c. Stanisława Kostki Zamoyskiego, Jadwigą. Zaręczyny odbyły się 22 IV 1825, a ślub miał miejsce 19 XII 1825 w Puławach. W l. 1830-1 przebywał na misjach dyplomatycznych we Francji i Wielkiej Brytanii, aby następnie brać czynny udział w wojnie pol.-ros. w 1831 r., brał udział m.in. w bitwach pod Kockiem i Lubartowem. Za swój udział w obronie W. w d. 6-7 IX 1831 otrzymał Order Virtuti Militari. Po zakończonych działaniach wojennych, podobnie jak inni, został poddany kwarantannie polit.
Po jej odbyciu, na przełomie 1831/2 r., wraz z małżonką, przebywał we Wr. Podjął wówczas decyzję o pobycie w Cesarstwie Austriackim. W czasie podróży do Galicji Sapiehowie część czasu spędzili w Kr., ale szybko opuścili m. Udali się do wsi Piskorowice niedaleko Sieniawy, należącej do ordynacji zamojskiej. Zaraz po przyjeździe Sapiehowie rozpoczęli na nowo układać sobie życie. Pierwszą osobą, która pomogła S. (nie wliczając swojego teścia Stanisława Kostki Zamoyskiego) był Alfred Potocki z Łańcuta.
W 1835 r. za szacunkową cenę 180 000 złp. S. zakupił zamek w Krasiczynie i tu przeniósł swoją siedzibę rodową z Kodnia. Wraz z s. Adamem Stanisławem rozpoczął poszerzanie kolekcji sapieżyńskiej i budowę arch. krasiczyńskiego. W VII 1860 do Krasiczyna trafiły zbiory dawnej bibl. kodeńskiej z ekslibrisami Jana Fryderyka Sapiehy i Teofili z Jabłonowskich Sapieżyny. Oceniono wtedy, że bibl. liczyła ok. 50 tys. jednostek, w tym ok. 5 tys. było uporządkowanych. Sprowadzono także zbiory z Teofilpola, a dokumenty należące do matki S., Anny z Zamoyskich Sapieżyny, stały się gł. trzonem powstającego arch.
S., wraz z innymi ziemianami, utworzył Tow. Kredytowe Ziemskie i został jego pierwszym prezesem. Był również pierwszym prezesem powstałego w 1845 r. c k. Galicyjskiego Tow. Gospodarczego. Należał do gł. założycieli Akad. Rolniczej w Dublanach. Dbając o rozwój Galicji rozpoczął budowę warsztatów tkackich i kolei, umożliwiającej poprawę komunikacji i wywóz produktów za granicę. Kapitał uzyskał w Banku Wiedeńskim. Dzięki jego staraniom na terenie Podkarpacia powstały koleje, przyczynił się do powstania linii łączącej Kr. ze Lw. Dzięki tym inwestycjom przyczynił się znacznie do złagodzenia biedy i poprawienia bytu okolicznej ludności.
W l. 1861-76 został marszałkiem Sejmu Krajowego Królestwa Galicji i Lodomerii kadencji I-III, działaczem Ruskiego Soboru, a także prezesem licznych instytucji finansowych, m in.: Tow. Kredytowego Ziemskiego, Galicyjskiej Kasy Oszczędności i Galicyjskiego Tow. Gospodarskiego.
S., oprócz dokonań na niwie publicznej i polit., był przede wszystkim człowiekiem, któremu rodzina zawsze była najbliższa sercu, dał wyraz temu w swoich wspomnieniach. W 1875 r. wycofał się z życia polit.
Zm. 1 IX 1878 w Krasiczynie. Spoczął w podziemiach zamku krasiczyńskiego obok swoich przodków i ukochanej żony Jadwigi. Jednym ze znamienitych przedstawicieli domu sapieżyńskiego był wnuk S., Adam Stefan Sapieha, kardynał, abp krakowski (1867-1951).
PSB, t. XXXV, Kr. 1994, s. 76-81 (Kieniewicz S.); Czyż P. A., Przypadki Leona Sapiehy pierwszego właściciela Krasiczyna, „Podkarpacka Historia” 2017, nr 11-2, s. 78-83; Łopuszański T., Pamiętnik c. k. Galicyjskiego Tow. Gospodarczego 1845-94, Lw. 1894, s. 48-51; Sapieha L., Wspomnienia z l. 1803-63, Lw. 1914 [Rzeszów 2015], s. 350; Tłomacki A., Sapiehowie, W. 1996, s. 141-52; Mercik A., Dzieje księgozbioru Sapiehów z Krasiczyna, [w:] Bibl. Sapiehów z Krasiczyna w Zamku Królewskim na Wawelu. Katalog wystawy, Kr. 2014, s. 9-16; https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/foto/leon-sapieha-1 [dostęp: 25 II 2019].
(autor Piotr A. CZYŻ)