Ur. się w 1853 r. Radzyniu Podl. jako s. Heli (Edwarda) Buchbindera, żyd. malarza, dekoratora i kopisty, oraz Rajzli (Rozalii) Podolskiej; brat malarza religijnego Józefa Buchbindera (zob.). Pocz. nauki rysunku i malarstwa zawdzięczał swemu bratu, który, jako artysta, związał całe swoje życie z duchowieństwem kat. Nie wiadomo, czy tak jak on przyjął chrzest. B. nie zdecydował się na bliską współpracę z przedstawicielami Kościoła kat. Wręcz odwrotnie, wybrał zupełnie inną drogę kształcenia artystycznego niż jego brat. Pierwsze nauki malarskie odbył u starszego od niego o zaledwie 10 l. portrecisty żyd. pochodzenia Stanisława Heymana (1843-1915). Relacja uczeń-mistrz przekształciła się wkrótce w wieloletnią przyjaźń. Wiedzę czerpał także od Adama Wiktora Malinowskiego (1829-92), pejzażysty i dekoratora teatralnego, który naukę malarstwa rozpoczynał w L., a w 1873 r. został naczelnym dekoratorem Warszawskich Teatrów Rządowych: Wielkiego, Rozmaitości i Letniego. Fakt, że B. w młodzieńczych latach nie uczył się u znamienitych mistrzów wynikał z tego, że jego rodzina nie miała funduszów na kształcenie uzdolnionego artysty.
Nieprzeciętne zdolności malarskie B. spowodowały, że w wieku 16 l. rozpoczął naukę w warszawskiej Klasie Rysunkowej (1869-71) u Wojciecha Gersona (1831-1901) i Rafała Hadziewicza (1803-86) oraz Aleksandra Kamińskiego (1823-86). Dzięki wybitnym zdolnościom w 1871 r. udało mu się zdobyć posadę projektanta w Operze Wiedeńskiej. Następnie podjął studia w Königliche Akademie der bildenden Kunste w Monachium, które trwały od 1873 do 1878 r. Po ich odbyciu został uczniem Szk. Sztuk Pięknych w Kr. (1879-82), gdzie kształcił się pod okiem Jana Matejki (1838-93) – dyr. tej placówki. W szk. dało się odczuć niekiedy antysemickie tendencje, niemniej Matejko stawał w obronie utalentowanych Żydów, którym niektórzy robili trudności. Uzyskawszy stypendium fundacji Matejki, B. w 1883 r. wyjechał na dłużej do Monachium, zaś w 1897 r. przeniósł się na stałe do Berlina, gdzie zm. Wystawiał tam swoje prace w l. 1884-8, nie osiągnął jednak sukcesów jako malarz, lecz bardzo mocno udzielał się w okresie wcześniejszym w Monachium w kolonii pol., przede wszystkim w środowisku artystycznym. Niektórzy badacze mylą tę postać z Simonem Buchbinderem, który żył w l. 1899-1969. Jest malarzem zapomnianym, a jego pełna biografia czeka na opracowanie.
Twórczość B. mieści się w nurcie sztuki akademickiej; malował niewielkie sceny rodzajowe, obyczajowe, historyczno-rodzajowe, portrety i miniatury, w których nawiązywał do tradycji malarstwa holenderskiego zarówno pod względem nastroju, jak i tematyki oraz sposobu malowania. Ogromy wpływ wywarła na niego Stara Pinakoteka – zbiory malarskie muz. sztuki w Monachium. Wiele jego obrazów przedstawia też sceny rodzajowe i historyczne związane z ziemiami pol. (np. Mieszczka z XV wieku, Abdykacja Królowej Bony, Zygmunt III pokazujący dworzanom swoje prace złotnicze). Jako dojrzałego malarza zainteresowała go najbardziej tematyka żydowska. Skupił się więc na malowaniu Żydów pol., odkrywając piękno ich tradycji i obyczajowości. Był bardzo ceniony za staranność i szczegółowość w odtwarzaniu, szczególnie stroju i akcesoriów epoki, potrafił również znakomicie oddać ekspresję przedstawionych scen (Modlący się Żyd). Jego prace znajdują się w Muz. Sztuki w Łodzi, Muz. Narodowym w W. oraz Żydowskim Instytucie Historycznym, a także w Mishakan Museum of Art w Ein Harod (Izrael).
Horst L., Shimon Buchbinder, Münchner Maler im 19. Jahrhundert, vol. 1, Munich 1981, s. 142; Piątkowska R., Buchbinder Szymon, [w:] Polski Słownik Judaistyczny. Dzieje, kultura, religia, ludzie, red. Borzymińska Z., Żebrowski R., t. 1, W. 2003, s. 241; NN, Dom Matejki, „Czas” 1897, nr 15, s. 2; NN, Malarz żydowski dziadkiem antysemity, „5 rano” 1937, nr 127, s. 2; NN, Simon Buchbinder, internationally known artist dies in the Hague at 69, „Jewish Telegrphic Agency”, vol. 36, 1969, s. 4; Stępień H., Liczbińska M., Artyści polscy w środowisku monachijskim w l. 1828-1914: materiały źródłowe, W. 1994, s. 175, 194; Malinowski J., Malarstwo pol. w XIX w., W. 2003, s. 222-3; Stępień H., Artyści polscy w środowisku monachijskim w l. 1856-1918, W. 2003, s. 157, 163, 171; Styrna N., Zrzeszenie Żydowskich Artystów Malarzy i Rzeźbiarzy w Kr. (1931-9), Kr. 2009, s. 29-30; fot. [https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Szymon_Buchbinder_Malarz_z_palet%C4%85.jpg; dostęp 25.04.2021].
(autor Alicja GONTAREK)