TOCZOOWSKI Henryk


Ur. się 22 II 1909 w Gumowie k. Ciechanowa (ówczesna gub. łomżyńska), w rodzinie Hieronima i Anny z domu Oswald. Do gim. uczęszczał w Wilnie, a następnie w W. Uczył się w Państw. Szk. Budowy Maszyn i Elektrotechniki im. H. Wawelberga i S. Rotwanda, którą ukończył w 1926 r. Pracę zaw. rozpoczął w 1926 r. w Podlaskiej Wytwórni Samolotów (PWS) w B. Podl. jako technik w biurze konstrukcyjnym. Uczestniczył, jako technik kreślarz, w pracach przy wdrażaniu do produkcji samolotów budowanych w PWS na licencji franc. „Potez”. Ukończył klubową szk. pilotów PWS otrzymując licencję pilota samolotu turystycznego. Na przełomie 1930/31 zaprojektował mały dwuosobowy samolot sportowy TW-12, z silnikiem 80 KM, którego oblatał 29 IX 1933 na lotnisku przyfabrycznym. Samolot ten służył do celów szkoleniowych w Klubie Lotniczym PWS (KL PWS) do 1935 r.

W 1929 r. należał do grona inicjatorów powołania Klubu Lotniczego przy PWS (KL PWS). W l. 1929-34 zasiadał w Zarz. KL PWS. Pełnił funkcję sekr. Zarz. Klubu i kierownika sekcji sportowej. Obok pracy zaw. i działalności społ. w klubie, uprawiał tenis ziemny, siatkówkę, kolarstwo. Należał do inicjatorów i organizatorów szeregu imprez sportowych i rekreacyjnych organizowanych dla pracowników PWS i mieszkańców m. B. Podl. Od 1934 r. do 1937 r. pracował w Państwowych Zakładach Lotniczych (PZL) w W., a następnie w Lubelskiej Wytwórni Samolotów (LWS) w L., w której uczestniczył w pracach przy opracowywaniu konstrukcji samolotu sanitarnego LWS - 2 i obserwacyjnym LWS-3 „Mewa” pod kierunkiem inż. Jerzego Henryka Teisseyre’a.

Po 1939 r. pozostał w L. uczestnicząc w ruchu podziemnym, zajmował się kolportażem prasy. Aresztowany przez Niemców w II 1941 był więziony na Zamku Lubelskim. Wywieziony do obozu zagłady, zginął rozstrzelany przez hitlerowców 23 IV 1942 w Oświęcimiu. W małż. z Marią Maksymiuk miał s. Jerzego, okulistę, prof. zw. Akad. Medycznej w L.


SBTP, T. 17, W. 2006 (Demidowicz T.); „Gazeta Wyborcza” (wyd. lubelskie) z 23 II 2003, s.5; „Skrzydlata Polska” 1931, nr 2-3, s. 38-9, 48, 76-7, 1934 nr 1, s. 27; 5 lat pracy i istnienia Klubu Lotniczego Podlaskiej Wytwórni Samolotów 1929/1934, B. Podl. 1934, s. 4-9; Glass A., Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939, W. 1977, s. 214-5; Chwałczyk T., Podlaskie skrzydła, Rzeszów 1985, s. 41-3; Hitlerowskie więzienie na Zamku w Lublinie 1939-1944. Pod red. Z. Mańkowskiego, L. 1988, s. 448; Chwałczyk T., Glass A., Samoloty PWS, W. 1990, s. 107-8; Informacje s. z 12 II 2005.

(autor Tomasz DEMIDOWICZ)