JARMU Stanislaw

Ur. się 1 XI 1927 r. w Guzówce gm. Wysokie na Zamojszczyźnie, w małorolnej rodzinie chłopskiej Michała i Jadwigi z Paklepów. Do 1939 r. uk. pięć klas szk. powsz. Po wojnie rodzice wyjechali na Ziemie Odzyskane w okolice Gd., zaś J. przeniósł się do L., gdzie w 1947 r. uk. cztery klasy Państw. Gimn. i LO dla Dorosłych, zaś w 1949 r. wstępny kurs pedagogiczny i jako naucz. niewykwalifikowany rozpoczął pracę w szk. powsz. w Parczewie, a nast. w szk. podst. w Przewłoce w gm. Milanów.

W VIII 1948 r. zawarł związek małż. z Eugenią Niebrzydowską, naucz. z Białej pod Radzyniem Podl. Małżeństwo miało dwoje dzieci: Urszulę i Henryka.

W trakcie pracy J. dokształcał się w Lic. Pedagogicznym TPD w L., gdzie w 1951 r. przystąpił do egzaminu maturalnego. Studia filologiczno-historyczne uk. w Państw. WSP w W. Dalsze studia historyczne kontynuował na Wydz. Humanistycznym UMCS w L. zdobywając dypl. mgr. W 1977 r. uzyskał st. nauk. dr. nauk humanistycznych nadany uchwałą Rady Wydz. Humanistycznego UMCS na podstawie obrony dysertacji pt. Dobra międzyrzeckie w latach 1782-1909, napisanej pod kierunkiem prof. dr. hab. Tadeusza Mencla. W zakresie pracy pedagogicznej zdobył III st. specjalizacji zaw. w zakresie nauczania historii.

1 IX 1951 r. J. został dyr. Szk. Podst. w Radzyniu Podl., późniejszej „Jedynki”, sprawując tę funkcję nieprzerwanie do 31 VIII 1991 r. W l. 1958-1978 dodatkowo wykładał w pow. (później woj.) ośrodku metodycznym w B.Podl., a nast. w l. 1978-1989 pracował na pół etatu na Wydz. Zamiejscowym Akad. Wych. Fiz. w B.Podl. Był aktywnym czł. Prezydium Krajowej Rady Postępu Pedagogicznego, pełnił funkcję przew. Woj. Rady Postępu Pedagogicznego w B.Podl. W l. 1982-1988 był czł. rady red. dwumiesięcznika „Ruch Pedagogiczny”.

W 1949 r. J. wstąpił do SL, a po odgórnym „zjednoczeniu ruchu lud.” znalazł się w ZSL. Już wtedy był również czł. OSP i ZNP. W Radzyniu Podl. działał w Zarz. ZNP, pełniąc funkcje skarbnika i prezesa oddz. pow. Był czł. oraz hon. prezesem Radzyńskiego Tow. Regionalnego. Podejmował również inne działania społ., np. w 1968 r. z jego inicjatywy odbyły się uroczyste obchody 500-lecia uzyskania przez Radzyń Podl. praw miejskich. W l. 1973-1990 był radnym, a w dwóch ostatnich kadencjach pełnił funkcję przew. MRN w Radzyniu Podl. Był aktywnym czł. radzyńskich władz TPPR oraz działaczem Frontu Jedności Narodu i prelegentem Tow. Wiedzy Powsz.

Jako działacz społ.-polit. oraz osoba piastująca stanowiska i funkcje znajdujące się w nomenklaturze kadr PZPR, należał do elity komunistycznej Radzynia Podl. Wyrazem zaufania władzy było sprawowanie przez J. funkcji wykładowcy na kursach miejscowej filii Wieczorowego Uniw. Marksizmu-Leninizmu.

W czasie kierowania szk. przez J., w l. 60. wzięła ona udział w Lubelskim Eksperymencie Pedagogicznym. W 1965 r. została włączona do grona placówek wiodących w woj. lubelskim, a w 1967 r. otrzymała „Odznakę Tysiąclecia Państwa Polskiego”. Szk. osiągnęła wysoki poziom dydaktyczny i wych. J. był inicjatorem nadania szk. im. Bohaterów Powstania Styczniowego w setną rocznicę jego wybuchu. W 1973 r. otrzymała nowy sztandar. W 1981 r. została wyróżniona Medalem KEN, a po 1989 r. znalazła się w Klubie Przodujących Szk.

Wśród współpracowników J. wzbudzał szacunek jako odpowiedzialny zwierzchnik, autorytet dla naucz. i uczniów, człowiek traktujący pracę zaw. jak służbę i posłannictwo, którego hasłem było pozytywistyczne: Zwycięstwa ojców trzeba utrwalać nauką i pracą.

J. aktywnie udzielał się w pracy nauk. i publicystyce na łamach prasy lokalnej i regionalnej. Był czł. rady programowej radzyńskiego Magazynu Społeczno-Kulturalnego „Grot”. Swoje zainteresowania nauk. koncentrował na historii lokalnej XIX i XX w., a zwłaszcza II woj. świat. W 2001 r. znalazł się w składzie kolegium red. „Radzyńskiego Rocznika Humanistycznego”. Opublikował kilkanaście artykułów nauk. i monografii. Wśród najważniejszych można wymienić: Powiat radzyński w latach 1861-1914 (L. 1961), Szkice z dziejów Radzynia Podlaskiego i byłego powiatu radzyńskiego (Radzyń Podl. 1995), Radzyński Obwód Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej (1939-1944) (B.Podl. 2000).

Wielokrotnie wyróżniany i odznaczany: 1968 r. – Srebrny Krzyż Zasługi; 1969 r. – Odznaka za Zasługi dla Lubelszczyzny; 1970 r. – Srebrny Medal Zasługi dla Pożarnictwa; 1973 r. – Nagroda Ministra Ośw. i Wych.; 1975 r. – Krzyż Kawalerski OOP; 1977 r. – Nagroda Kuratora Ośw. i Wych.; 1978 r. – Odznaka za Zasługi dla Województwa Bialskopodlaskiego; 1981 r. – Nagroda Ministra Ośw. i Wych. 1 st.; 1987 r. – Nagroda Inspektora Ośw. i Wych.; 1987 r. – Nagroda Inspektora Ośw. i Wych., Nagroda Specjalna Kuratora Ośw. i Wych.; 1989 r. – Nagroda Specjalna Inspektora Ośw. i Wych.; 1990 r. – Nagroda Ministra Edukacji Narodowej 1 st.

J. zm. 26 III 2005 r. Msza pogrzebowa, która miała bardzo uroczysty charakter, odbyła się 1 IV o godz. 10.00 w Kościele pw. Świętej Trójcy w Radzyniu Podl. Odprawiał ją ks. kanonik Zbigniew Chaber. J. pochowany został na miejscowym cm. komunalnym.


RED
, Stanisław Jarmuł (1927-2005) – nota pośmiertna, „Radzyński Rocznik Humanistyczny”, t. 3, 2005, s. 279-283; Dr Stanisław Jarmuł nie żyje. Przemówienie Dyrektora Szkoły mgr. Mariana Marciniuka wygłoszone podczas pogrzebu doktora Stanisława Jarmuła, „Niecodziennik i Nieconocnik Samorządu Uczniowskiego Szkoły Podstawowej Nr 1 w Radzyniu Podlaskim”, Nr 2 (31), IV 2005, s. 1; M. Skowron, Pożegnaliśmy wybitnego pedagoga, tamże, s. 2; Arch. zakładowe Szk. Podst. Nr 1 im. Bohaterów Powstania Styczniowego w Radzyniu Podl., akta osobowe Stanisława Jarmuła; T. Łukaszczuk, Stanisław Jarmuł – dyrektor szkoły, historyk, społecznik, erudyta, http://sp1radzyn.eu/index.php/pozegnanie/329-stanislaw-jarmul [dostęp: 27.08.2021].


(autor Dariusz MAGIER)