Ur. się 18 I 1807 w Międzyrzecu Podl. jako s. Ignacego i Salomei z Niedźwiedzkich. Tu się wychował. Nauki pocz. pobierał w Łukowie, a następnie uczęszczał do Lic. Warszawskiego, którego dyr. w owym czasie był słynny językoznawca Bogumił Samuel Linde. Egzamin maturalny zdał z wynikami celującymi. D. 12 XI 1829 wstąpił do Królewskiego UW, gdzie studiował na Wydz. Filozoficzno-Matematycznym oraz słuchał wykładów na Wydz. Prawa i Administracji. W momencie wybuchu Powstania Listopadowego (1830) przerwał studia i wprost z ławy uniwersyteckiej zgłosił się do 7 Legii Akademickiej otrzymując „przydział do dział” i został kanonierem. Brał czynny i aktywny udział w walkach pod Grochowem, Bródnem, Białołęką, Targanką, Jakocią i Ostrołęką. W bitwie pod W. został ranny. Za bohaterską walkę był odznaczony przez dowództwo Krzyżem Srebrnym Orderu Wojskowego Virtuti Militari (14 IX 1831). Następnie awansował na st. oficerski – por. art.
Po upadku Powstania Listopadowego z powodu szykan i prześladowań znalazł się we Francji. Pocz. (1832) mieszkał w Avignion, później za radykalne poglądy musiał osiedlić się w Bourges. Ze względu na wykształcenie i ukończone studia matematyczne proponowano mu katedrę profesorską w szkołach franc., ale poza Paryżem. Chcąc mieć kontakt z Polakami w Paryżu pozostaje w mieście bez pracy. Podwyższa swoje kwalifikacje w zakresie matematyki. W V 1842 otrzymał st. licencjata na Sorbonie. W tym czasie zarabiał na życie udzielając korepetycji m. in. hr. Janowi Działyńskiemu (1829-80), z którym potem się przyjaźnił. To dzięki niemu i jego pomocy finansowej N. mógł opracować i wydać drukiem kilka książek z zakresu matematyki. Po l. zwrócił się do Działyńskiego z prośbą : „wyprowadź mnie z tej niewoli egipskiej i zaprowadź na polską ziemię, abym choć raz jeszcze przed śmiercią polskim odetchnął powietrzem! Bo cóż mnie tu czeka we Francji” (list z 27 X 1872).
Jako działacz emigracyjny pocz. związał się z Joachimem Lelewelem i jego partią. W 1834 r. wstąpił do Tow. Demokratycznego Polskiego w Paryżu i został red. pisma polit.-literackiego „Postęp”. W 1836 r. podpisał manifest Tow. Demokratycznego Polskiego i należał do radykalnego odłamu, jako zwolennik zjednoczenia emigracji pol. na ziemi franc. Za radykalne poglądy został w V skreślony z listy czł. W okresie Wiosny Ludów (1848) wchodził w skład Komitetu Emigracji Polskiej. W 1850 r. otrzymał posadę prof. rachunku różniczkowego i całkowego w Szk. Wyż. Polskiej w Paryżu (Montparnasse), wykładał tu dwadzieścia l. i pełnił też funkcję dyr. (1859-64). W Cesarskim Lic. św. Ludwika w Paryżu był egzaminatorem matematyki.
Napisał kilka podręczników do nauczania matematyki: Geometrya, Paryż 1852, P. 1854; Artmetyka z teorią przybliżeń i z notami, Paryż 1866; Geometrya. Wyd. drugie całkiem przerobione. Część pierwsza: Geometrya płaska, Paryż 1868; Trygonometrya z teorią liczb urojonych i z notami, Paryż 1870; Kurs mechaniki rozumowej, T. 1 Statyka – Dynamika punktu,, T.2 Cynematyka – Dynamika układów materyalnych. Hydrostatyka i Hydro-dynamika, Paryż 1873,1876; Algebra. Część I zawierająca algebrę elementarną, Paryż 1879.
Zm. 20 III 1881 i pochowany został na cm. w Montparnasse w Paryżu. Kontynuatorem prac N. był jego s. Bolesław Aleksander Niewęgłowski ur. 15 V 1848.
Kowalski M., Zieliński K., Międzyrzeczanin – wybitny matematyk Henryk Grach Piotr Niewęgłowski (1807-1881), „Rocznik Międzyrzecki” t. I, 1969, s. 9-37; Wędzki A., Przyczynki do biografii Henryka Gracha Piotra Niewęgłowskiego w zbiorach Bibl. Kórnickiej PAN, „Rocznik Międzyrzecki” t. II, 1970, s.144-51; Kotarski S., Czł. Tow. Demokratycznego Polskiego pochodzący z Podl., „Rocznik Międzyrzecki” t. IV, 1972, s.159-60.
(autor Ryszard KORNACKI)