Ur. się 20 II 1875 w Międzyrzecu Podl. Był synem pracownika państw. leśnictwa Bolesława i Emilii z Ptaszkowskich. Rodzina Hryniewieckich pochodziła z Podola. Ojciec powstaniec z 1863/64 r. opuściwszy Rosję, osiedlił się w Król. Pol. i zarządzał w okolicach Międzyrzeca maj. leśnym Potockich. Matka, też c. powstańca, stworzyła u siebie atmosferę pol. domu pełnego patriotyzmu. L. dziecinne spędził H. w ojcowskiej leśniczówce. Żywo interesował się przyrodą. Swoje zainteresowania rozwijał w gim. lubelskim, gdzie jako zapalony przyrodnik był też jednym z inicjatorów nielegalnego kółka samokształceniowego (1890-93). Tam poznawano literaturę i historię Polski. W 1893 r. zapisał się na studia przyr. na UW, gdzie brał udział w życiu społ. i polit. patriotycznej młodzieży. Za udział w 1894 r. w manifestacji zorganizowanej dla uczczenia 100 – rocznicy Insurekcji Kościuszkowskiej został aresztowany przez władze carskie i wywieziony z kolegami w głąb Rosji do gub. tulskiej, skąd wrócił z zakazem dalszego studiowania.
W l. 1896-1900 kształcił się na Uniw. w Dorpacie, uzyskując dyplom chemika oraz botanika i w krótkim czasie kandydata nauk przyr. W okresie dorpackim działał w postępowym Kole Młodzieży Polskiej i współpracował korespondencyjnie ze znanym pisarzem, filoz. i teoretykiem pol. pozytywizmu Aleksandrem Świętochowskim oraz socjologiem, ekonomistą i działaczem społ. Ludwikiem Krzywickim. Znaczny wpływ na niego podczas studiów wywarł jego prof. znakomity ros. botanik N. J. Kuzniecow, u którego w l. 1899-1901 był asystentem w Katedrze Botaniki Uniw. Dorpackiego. Pierwszą obszerną rozprawę napisał H. pod jego kierunkiem z zakresu tematyki florystycznej, poświęconą florze Uralu. Wydrukowana została w jęz. niem. pt. Die Flora des Urals. Napisał wtedy też wiele artykułów zamieszczonych na łamach pism nauk. takich jak: „Akta Horti Botanici Uniwersitatis Jurjevennsis”, „Wszechświat”, „Przegląd Farmaceutyczny”, „Przegląd Filozoficzny” i inne.
W l. 1900-03 odbył w celach fitogeograficznych trzy wyprawy na Kaukazie. Podczas pierwszej z nich przeszedł przez góry Wielkiego Kaukazu, prowadząc pracę badawczą na obszarze Gruzji, Dagestanu i wybrzeży Morza Czarnego. Relacje z wędrówki pt. Pojezdka z Kachietiju letim 1900 goda zamieścił w „Trudy Botaniczeskogo Sada Impieratorskiego Juriewskogo Uniwersitieta” t. II , 1901. Wrócił przez Krym i Odessę do Dorpatu. Podczas drugiej wyprawy nauk. (1901) na Kukaz H. badał roślinność wybrzeża Morza Czarnego od Tuapse do Suchumi oraz w górach Firszt i Oszten, Krasnaja Polana, Acziszko, źródlisku Mzymty, jeziora Karadywacz i przełęczy Pseaszcho. Trzecia wyprawa prowadziła do Tyflisu (Tibilisi) przez Erewań, następnie wzdłuż rzeki Araks dotarł do Gór Karabachskich, wchodząc na szczyt Kaputóżuch (Kapudżyk). Wynik wędrówki opublikował w tomie V „Acta Horti Botanici Uniwersitatis Jurjevensis” (1904). Po zdaniu egzaminu i obronie pracy (1904) otrzymał tytuł magistra a niebawem został docentem (1909) Uniw. Dorpackiego, gdzie prowadził zlecone wykłady z anatomii i fizjologii roślin. W l. 1904-06 kontynuował studia najpierw w Jenie, a następnie w Lipsku. W 1913 r. przedstawił dysertację pt. Studia anatomiczne nad szparkami oddechowymi roślin dwulistnych, za którą otrzymał w 1914 r. tytuł dr. botaniki.
Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę powrócił do kraju w 1920 r., obejmując posadę prof. na UW. W r. akad. 1926/27 mianowany został rektorem UW. Pod jego redakcją powstało wielotomowe dzieło Poradnik dla samouków. Wraz z Aleksandrem Jankowskim był inicjatorem powołania rezerwatu przyr. w Wigrach i Parku Tatrzańskiego. W l. 1929-39 był prezesem Ligi Ochrony Przyrody (LOP) oraz prezesem założonego z własnej inicjatywy Pol. Tow. Botanicznego w l. 1922-23 i 1945-52. Należał do współorganizatorów Państw. Rady Ochrony Przyrody.
W czasie wojny 1939-45 pozostał w kraju, sprawując funkcję dyr. Ogrodu Botanicznego w W. Po wojnie kontynuował pracę dydaktyczną i nauk. na UW do 1960 r. Zostawił ogromny dorobek piśmienniczy w postaci ponad 220 tytułów prac odnoszących się do botaniki i biografistyki. Był autorem podręczników m. in. pracy O rozwój botaniki w Polsce (W. 1948) i Zarys botaniki w Polsce (W. 1949). Reprezentował Polskę na pierwszym, powojennym Kongresie Ochrony Przyrody w 1947 r. w Brunnem (Niemcy). Był czł. PAN, czł. korespondentem Międzynarodowej Akad. Historii Nauk w Paryżu, czł. hon. LOP (1939), czł. hon. Pol. Tow. Botanicznego (1947).
Posiadał odznaczenia: Order Polonia Restituta kl. III, Krzyż Niepodległości, Sztandar Pracy I-ej klasy, Krzyż Oficerski Francuskiej Legii Hon., Komandorię Serbskiego Orderu Św. Sawy, Komandorię Estońskiego Orderu Kait – selit.
Zm. 13 II 1963 w Brwinowie k. W. i został pochowany na Cm. Powązkowskim w W. D. 15 V 1906 ożenił się z Janiną Wandą Koźniewską, w dwa lata później ur. się im syn Jerzy, znany później architekt, prof. PW, współtwórca Stadionu Dziesięciolecia w W. – 1956 oraz Hali Widowiskowo – Sportowej w Katowicach.
Szafer W., Bolesław Hryniewiecki 1875-1963, [w:] „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 1964, nr 1, s.82; Zieliński K., Międzyrzeczanin – wybitny botanik prof. dr Bolesław Leon Hryniewiecki (1875-1963), życie i działalność, [w:] „Rocznik Międzyrzecki” t. VII, 1975, s. 76-92; Słabczyńscy W.i T., Słownik podróżników polskich, W. 1992, s. 141-42; Demidowicz T., Hryniewiecki Bolesław Leon, [w:] Bialskopodlaski biograficzny słownik sportowy, B. Podl. 1998, s. 69-71; Gromadzki W., Wśród wybitnych botaników (Z Podlasiem w życiorysie), [w:] „Słowo Podlasia” 2000, nr 5; Kornacki R., Międzyrzec w życiorysy wpisany, Międzyrzec Podl. 2011,s. 125-26.
(autor Ryszard KORNACKI)
HRYNIEWIECKI Bolesław (1875-1963), botanik, profesor Uniwersytetu Noworosyjskiego w Odessie i Uniwersytetu Warszawskiego.
Ur. 20 II 1875 r. w Międzyrzecu Podl. Po uk. gim. w L. w 1893 r. rozpoczął studia na Cesarskim Uniw. Warszawskim, z którego r. później za udział w manifestacji ku czci Jana Kilińskiego został usunięty, a nast. więziony i zesłany do gub. tulskiej w centralnej Rosji. Po amnestii w 1900 r. H. uk. botanikę i chemię na uniw. w Dorpacie. Brał udział w wyprawie florystycznej Ludwika Młokosiewicza na Kaukaz. W l. 1904-1906 odbył studia dodatkowe w Jenie u Ernesta Stahla oraz w Lipsku u Wilhelma Pfeffera. W 1902 r. odbył staż w Genewie u Roberta Chodata. Od 1908 r. na uniw. w Dorpacie prowadził wykłady z anatomii, fizjologii, geografii i genetyki roślin oraz botaniki ogólnej.
W Dorpacie w 1908 r. H. założył rodzinę zawierając związek małż. z Janiną z Koźniewskich, która urodziła mu s. Jerzego, znanego w przyszłości architekta. Koledzy tak wspominali H.: Był wodzirejem balów akademickich, człowiekiem o ogromnym poczuciu humoru. Potrafił podczas przydługich i nudnych czasem posiedzeń gremiów uczonych układać dowcipne kalambury. Sam zawsze dbał, by jego wypowiedzi były ciekawe, okraszane nienaganną łaciną, z licznymi odwołaniami do literatury pięknej.
H. w 1913 r. obronił doktorat i w 1914 r. został prof. nadzwyczajnym, a w 1915 r. prof. zwyczajnym morfologii i systematyki roślin na Uniw. Noworosyjskim w Odessie. Pełnił również funkcję dyr. miejscowego Ogrodu Botanicznego. W Rosji przebywał przez prawie 25 l. i zasłużył się dla miejscowej Polonii. Należał do współzałożycieli radykalnego Koła Młodzieży Pol. w Dorpacie. Aktywnie działał w organizacjach polonijnych w Odessie. Jako kierownik Wydz. Szkol. w Odessie (1914-1918) przyczynił się do objęcia wielu dzieci polskich obowiązkiem szkoln. W 1919 r. groźba zajęcia przez bolszewików Odessy przyspieszyła decyzję o wyjeździe do odradzającej się Pol. Niestety, podczas ewakuacji uległ zniszczeniu jego bogaty księgozbiór i cenny materiał badawczy.
Po powrocie do Pol. H. znalazł pracę na UW, gdzie od 1919 r. kierował katedrą systematyki i geografii roślin i przyjął stanowisko dyr. Ogrodu Botanicznego UW. Pełnił tę funkcję przez 40 l. W l. 1925-1926 był dziekanem Wydz. Filozof. UW, nast. przez r. rektorem (1926-1927), a w l. 1927-1928 prorektorem UW. W 1922 r. H. wybrany został na czł. PAU, a w 1951 r. na czł. rzeczywistego PAN. Był współzałożycielem, wieloletnim prezesem oraz czł. honorowym Pol. Tow. Botanicznego i Ligi Ochrony Przyrody. Dyr. Ogrodu Botanicznego był także w pierwszych l. okupacji. W 1942 r. decyzją okupanta ogród zamknięto dla Polaków, a ponad 65-letniego H. wyrzucono z pracy.
H. mieszkał przez całą wojnę w Brwinowie. Po wojnie (do 1960) był dyr. Ogrodu Botanicznego. Zajmował się też wykładami z historii botaniki i florystyki. Był czynnym wykładowcą do 1957 r. Na emeryturę odszedł mając 85 l. Pozostawił ponad 150 prac w jęz. pol., ros. i niem. Znany był jako znakomity pedagog łączący zainteresowania botaniczne z humanistycznymi. Był jednym z pionierów i wybitnych działaczy ochrony przyrody w Pol. oraz przyczynił się do utworzenia parków narodowych: tatrzańskiego i świętokrzyskiego.
H. zm. 13 II 1963 r. w Brwinowie k. W. Pochowany został w Alei Zasłużonych na Cm. Powązkowskim w W.
H. został odznaczony Krzyżem Komandorskim OOP (8 XI 1930 r.), Krzyżem Niepodległości (19 XII 1933 r.), Krzyżem Oficerskim OOP (20 IX 1951 r.), Złotym Krzyżem Zasługi (9 I 1947 r.). H. jest Komandorem Orderu Świętego Sawy (Jugosławia), Oficerem Orderu Legii Honorowej (Francja). Posiada zagraniczne wyróżnienia: Order Krzyża Orła III klasy (Estonia, 1932 r.) oraz Order Krzyża Białego Związku Obrony III klasy (Estonia).
Pracę H. upamiętnia obelisk w Ogrodzie Botanicznym UW.
Gawkowski R., Bolesław Hryniewiecki. Dyrektor uniwersyteckiego ogrodu, „Uniwersytet Warszawski”, nr 6 (50) (grudzień 2010), s. 43. Zieliński S., Mały słownik pionierów polskich kolonialnych i morskich : podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze, eksploratorzy, emigranci - pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni, W: Inst. Wyd. Ligi Morskiej i Kolonialnej, 1933, s. 154.
(autor Elena VLADIMIROVA)