Winter antoni


Ur 23 V w S. w rodzinie robot., s. Józefa i Heleny z Zadrożnych. Uczęszczał do Szk. Powsz. nr 4 w S., a nast. do Państw. Gim. Matem.-Przyr. im. Hetm. S. Żółkiewskiego w S.; w 1930 zdał maturę. W 1. 1930-1936 stud. na Wydz. Humanistycznym UW, napisał pracę Historyczno-topograficzny rozwój miasta Łukowa do XVI w. i uzyskał dyplom mgra filoz. w zakresie historii. We IX 1936 podjął dwuletnią bezpłatną praktykę pedagogiczną w Gim. im. Hetm. S. Żółkiewskiego pod kierunkiem naucz. historii Wiktora Sitkiewicza. 25 I 1939 rozp. pracę zaw. w Pryw. Męskim Gim. i Lic. Biskupa Podl. w S. jako naucz. historii i zagadnień życia współczesnego. W czasie okupacji niem. brał czynny udział w konspiracji, prowadząc nauczanie na tajnych kompletach (1939-1944). W II 1940 otrzymał zatrudnienie w Zarz. Miejs. jako kancelista Wydz. Aprowizacji. Zwolniony w II 1941, w obawie przed wywiezieniem na przymusowe roboty, przyjął pracę w siedleckim oddz. niem. firmy budowlanej L. Klinka, zajmującej się m.in. budową baraków na terenie obozu jeńców sowieckich w S., Suchożebrach i Woli Suchożebrskiej. Jako buchalter, mając kontakt z jeńcami, dostarczał im potajemnie żywność, ubrania, lekarstwa, wydawał fikcyjne przepustki umożliwiające ucieczkę z obozu. Po likwidacji firmy, w IV 1942, zatrudniony w Biurze Ewidencji Ludności Zarz. Miejs. w S. przy wypisywaniu kart rozpoznawczych. Tu także, znając cenę, jaką może zapłacić wystawiał wielu osobom fikcyjne dokumenty. Z d. 1 II 1943 otrzymał przeniesienie do Wydz. Zdrowia na stanowisko referenta administracyjnego, zajmował się opieką i udzielaniem pomocy Polakom wysiedlonym z Zamojszczyzny, współorganizując dla dzieci i starców Zakład Opiekuńczy przy ul. Świętojańskiej, a z sąsiadującego zakładu dezynfekcyjnego, w którym mieściła się konspiracyjna drukarnia, kolportował podziemną prasę AK.

Po zakończeniu woj. nadal pracował w Zarz. Miejs. pełniąc funkcję kier. Wydz. Opieki Społ., nast. kierownika Wydz. Społ. z referatami: opieki społ., zdrowia, kult. i oświat. W l. 1944-1949 był również naucz. historii w reaktywowanym Gim. i Lic. Biskupa Podl. W VI 1950 przeszedł do Prezydium MRN na stanowisko kierownika Referatu Pracy i Pomocy Społ. Zwolniony ze względów polit. w IV 1952 powrócił do zawodu naucz. 1 IX zatrudniony na etacie naucz. historii i geografii w Tech. Mech. w S., gdzie pracował do przejścia na emeryturę we IX 1971, a w niepełnym wymiarze godzin do 1977.

W czasie pracy zaw. prowadził własne badania nauk. z zakresu historii regionalnej. Oprac. kilkanaście rozpr., referatów i artykułów historycznych, część z nich ogłosił drukiem a część pozostawił w mps. Do gł. jego dzieł należą: monografia Dzieje Siedlec 1448-1918 (W. 1969), po ponad 30 l. kwerend prowadzonych w archiwach i bibliotekach wielu m. w Polsce, oraz niepublikowany dotychczas tom Siedlce 1918-1939, którego maszynopis, liczący 653 s., uk. w 1980. Publikację własnych badań regionalnych zapoczątkował artykułem Karygodne niedbalstwo („Przyjaciel Podl.", 1936 nr 3). Na przełomie 1937/1938 opublikował na łamach „Ziemi Siedl." w cyklu dziesięcioodcinkowym szkic O początkach miasta Łukowa oraz w formie 30 s. broszury Początki Siedlec (S. 1939); praca ta była wcześniej publikowana również w „Życiu Podl.". W czasach PRL-u działalność publicystyczną podjął w 1966 na łamach „Trybuny Maz." (nr 104) artykułem Śladami wozu Tespisa w Siedlcach, a nast. podał do druku tekst Siedlce i siedlczanie w rewolucji 1905-1907 zamieszczony w zbiorze Rewolucja 1905-1907 na Mazowszu i Podlasiu (W. 1968). Od 1973 był współredaktorem periodyku „Siedlce", publikując w nim kolejne materiały z zakresu historii regionalnej: Prasa siedlecka 1918-1939, referat z sesji popularno­naukowej Znajomość historii własnego regionu - podstawą ksztaltowania uczuć patriotycznych, Prasa siedlecka do 1918 roku. W 1. 80-tych ukazały się drukiem: Siedlce w okresie II Rzeczypospolitej w pr. zb. pod red. J. R. Szaflika - Społeczeństwo siedleckie w walce o wyzwolenie narodowe i społeczne (W. 1981), Muzeum Ziemi Podlaskiej w Siedlcach („Zesz. Met.", 1982 nr 4), Siedlce jako ośrodek administracyjny w XIX w. („Szkice Podl.", z. 1, 1983), Szkic dziejów siedleckiego rzemiosla na tle rozwoju drobnego przemyslu w Polsce („Szkice Podl.", z. 2, 1986), Drukarstwo siedleckie („Szkice Podl.", z. 3, 1988). W mps. dotychczas niepublikowanym, pozostały oprócz wspomnianego studium Siedlce 1918-1939, m.in.: Siedlce w latach 1918-1920; Teatry amatorskie i objazdowe w Siedlcach w latach 1918-1939, Związek Harcerstwa Polskiego Siedlcach do 1939 roku; Przyczynki do historii Zawodowej Miejskiej Straźy Poźarnej w Siedlcach; Przyczynek do historii Szkoly Podstawowej nr 6 w Siedlcach, Wodociqgi i kanalizacja w Siedlcach (lata 1866-1939); Problem zorganizowanej walki z gruźlicq na terenie miasta Siedlce wlatach 1918-1939.

Łącząc pracę zaw. z badaniami regionalnymi aktywnie uczestniczył również w życiu społ.-kult. m. Działalność społ. podjął już w okresie studiów wstępując do Akad. Koła Podlasiaków w W-wie oraz Tow. „Bratnia Pomoc" studentów UW. Po II woj. świat. wniósł cenny wkład w reaktywowanie Zw. Zaw. Pracowników Samorządowych,·a nast. Zw. Zaw. Pracowników Państw. pełniąc przez pewien czas funkcję przewodn. Koła Miejs. ZZPP. W 1. 1945-1949 był czł. Zarz. Pow. Komit. Opieki Społ. oraz czł. Komit. Doradczego PCK. W I 1947 wstąpił do SD, od 17 XII 1949 do 30 IX 1952 przewodn. koła SD przy Prezydium MRN. Ze względu na pasywność w działalności Stronnictwa i uleganie wpływom PZPR w 1960 zrezygnował z dalszego członkostwa w tej organizacji. W 1. 1950-1952 ławnik Sądu Pow. w S i Sądu Woj. w W-wie. 1 IX 1952 został czł. ZNP. Od 1946 działał w s-ckim oddz. Pol. Tow. Historycznego, a nast. Tow. Miłośników Podl. Pełniąc funkcję społecznego opiekuna zabytków m. S., od 1955 przewodn. oddz. Komisji Opieki nad Zabytkami, był także czł. Woj. Komisji Opieki nad Zabytkami. W 1955 podjął działalność w PTT-K. W 1956 został czł. Maz. Tow. Kult. w W-wie. Od 1974 działał w Komisji Historycznej Zarz. Woj. ZBoWiD.

W. był wybitnym naucz., zaangażowanym społecznikiem, cenionym przez władze m., mieszkańców S. i regionu, naucz. i uczniów. Należy do grona słynnych siedlczan. W uznaniu zasług RM nadała jego im. jednej z ulic w m. Za pracę zaw. i społ. został odznaczony, m.in.: Krzyżem Kawalerskim OOP (1979), Złotym Krzyżem Zasługi (1974), Złotą Odznaką ZNP (1976), Medalem XXX-lecia PRL (1979), Medalem pamiątkowym XXX rocznicy wyzwolenia Ziemi Siedleckiej (1974), Złotą odznaką Za zasługi dla woj. w-skiego (1975).

Żonaty od 1938 z Eugenią Jurczak. Miał s. Jana Wiktora (ur. 28 VII 1939, lekarza kardiologa) i c. Marię (ur. 19 IX 1944). Zm. 16 X 1988, został pochowany na Cm. Centralnym w S.


AS ZSP nr 1 w S., sygn.169/IV, Teczka akt osobowych W.; E. Szymczak, Biografia Antoniego Wintera (1910-1988) - pedagoga, spolecznika i badacza regionalnego, pr. dypl. pod kierunkiem prof. J. Myślińskiego. W.-Kielce 1994; I. Sadło, Antoni Winter - pedagog, historyk i dzialacz spoleczny, pr. mgr. pod kierunkiem prof. dr hab. E. Pawłowskiego, S. 1999; A. Zawadzka, Szkoła siedlecka 1939-1944; Zarys dziejów pow. siedleckim; Zasłużeni dla oświaty i wychowania powiatów siedleckiego i Jasickiego, pr. zb. S. 2005; fot. [http://zolkiewski172lata.blogspot.com/2014/08/zokiewszczacy-antoni-winter.html; dostęp 30.04.2021].

(autor Bogdan ZIONTEK) [†]