Konstanty Laszczka


Ur. 3 IX w Makówcu Dużym k. Dobrego, s. Antoniego i Katarzyny z Kupców. Edukację podst. zdobył w Dobrem. Od najmłodszych 1. wycinał kozikiem w drewnie i lepił w glinie różne postaci, a w szk. rysował i rzeźbił podobizny naucz. i kolegów. Dzięki poparciu miejscowego ziemianina Jana Ostrowskiego, który zainterepował się zdolnościami chłopca, młody Konstanty wyjechał do W., by tam kształcić się u Jana Kryńskiego, prowadzącego warsztat rzeźbiarski i odlewnię. Pierwsze jego prace to statuy konne i pomniki nagrobne. Nast. naucz. był rzeźbiarz Ludwik Pyrowicz. Tworzył pierwsze znane prace: „Chłopiec grający na fletni", „Kolporter" i „Dziewczyny wiejskie" oraz portrety wybitnych Polaków (płaskorzeźby Kościuszki, Kilińskiego, Niemcewicza). Poza pracą twórczą aktywnie działał w akcji oświat. prowadzonej przeciwko rusyfikacji szk. W 1891 odniósł pierwszy sukces na konkursie ogłoszonym przez Tow. Zachęty Sztuk Pięknych - zdobył premię za akt kobiecy „Do kąpieli" i popiersie mężczyzny „Czarna dusza". To pozwoliło mu wyjechać do Paryża. Tu studiował w tzw. „Akademii Juliana" - pryw. szk. artystycznej założonej przez malarza i portrecistę Rodolpha Juliana. Pod koniec t.r. został przyjęty do Ecole Nationale et Speciale des Beaux Arts, studiując pod kierunkiem rzeźbiarza Aleksandra Falguiera. Tam też zetknął się z twórczością in. rzeźbiarzy i artystów, którzy wywarli wpływ na jego twórczość, m.in. z Auguste Rodinem, wybitnym rzeźbiarzem franc.

Po powrocie z Paryża zamieszkał w W. W 1897 ożenił się z Marianną Heleną Aloizą Strońską. Z małż. tego urodziło się dwóch s. i dwie c. ż. jednak zm. młodo w 1911. Poza twórczością artystyczna zaangażował się w działalność pedagogiczną, m.in. w 1. 1897-1899 był naucz. rysunku i modelowania w Szk. Rothalera. W W. długo nie mieszkał i jeszcze w 1899 przeprowadził się na stałe do Kr. Tu za namową Juliana Fałata objął posadę  prof. rzeźby w Szk. Sztuk Pięknych, wkrótce przekształconej w ASP. W Krakowie podjął wspólne prace z Leonem Wyczółkowskim - nad tablicą pamiątkową dla uczczenia 500-lecia UJ. Rzeźbił portrety znanych ludzi ze świata nauki, sztuki, teatru, w tym artystów, pisarzy, uczonych, lekarzy jak np. maski: Adama Mickiewicza, Adama Asnyka, Tadeusza Żuk-Skaryszewskiego, Karola Potkańskiego, Juliana Fałata, Jadwigi Mehofferowej, czy własnych s. Bogdana i Czesława. Przedstawiał też postacie z ludu („Prządka", „Siewca", „Głowa Żyda"). Rzeźby wykonywał w gipsie, terakocie, drewnie, odlewał w brązie. Wykonał szereg plakiet i medali, projektował pomniki (ro.in. „Anioła Zemsty" znajdującego się na cm. Rakowickim w Krakowie czy pomnik Henryka Sienkiewicza w Bydgoszczy). Na uwagę zasługuje brązowe popiersie Marii Łuniewskiej z Korytnicy jego autorstwa (1899, Muz. Narodowe w W.). Projektował nawet wzory monet, które jednak do obiegu nie zostały wprowadzone. Jego twórczość cechowała wszechstronność i różnorodność, prace były wystawiane w Paryżu, Pradze, Londynie, Monachium, Kopenhadze, Wiedniu i wielu in. m.

Nie zaniedbywał działalności edukacyjnej. W 1905 został mianowany prof. zw. stanowisko to pełnił do przejścia na przedwczesną emeryturę w 1935, wskutek ro.in. złożonego podpisu pod protestem przeciw obozowi w Berezie Kartuskiej. W życiu uczelni zasłużył się jako pedagog i wychowawca wielu wybitnych rzeźbiarzy i jako kurator stowarzyszeń studenckich. Naukę rzeźby prowadził według własnego programu. Ceramice, która była jego pasją poświęcił dwie swoje książki - Ceramika artystyczna (1928) i Keramos (1948). W uznaniu zasług Akad. w 1938 przyznała mu tytuł prof. hon. Był naucz. wielu rzeźbiarzy, do jego uczniów można zaliczyć Bolesława Biegasa, Ksawerego Dunikowskiego, Henryka Kunę i Stanisława Popławskiego. Był czł. zał. powstałego w 1897. Tow. Artystów Pol. „Sztuka" i jego wieloletnim prezesem.

Ten znany i ceniony w kraju oraz poza jego granicami artysta nie zabiegał o rozgłos, pozostając nieco w cieniu i osamotnieniu. Do końca swego życia tworzył w swojej krakowskiej pracowni. Zm. w Krakowie 23 III 1956 i został pochowany na cm. Rakowickim.

Jego prace zdobią zbiory Muz. Narodowym w Kr., W. i Poznaniu oraz muz. okr. w Bydgoszczy, Toruniu i S. Szczególne znaczenie posiada zbiór jego prac w Społ. Muz. w Dobrem - miejscowości jego dzieciństwa - powstałym w 1971 dzięki staraniom naucz. i spał. Jana Zycha (1901-1985). Szk. Podst. w Dobrem od 1962 nosi również im. Konstantego Laszczki.


PSB, t. XVI, s. 555-558 (D. Kaczmarzyk); Słownik artystów polskich, t. IV, Wr. 1986; Czy wiesz, kto tojest?, J. Puciata-Pawłowska, Konstanty Laszczka życie i twórczość, S. 1980; H. Kotkowska-Bareja, Konstanty Laszczka 1865-1956, Dobre 1971 (folder wydany z okazji otwarcia Społecznego Muzeum Konstantego Laszczki); fot. [https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Konstanty_Laszczka.jpg; dostęp 30.04.2021].

(autor Janusz KULIGOWSKI)