HARDEJEWSKI


Ur. 7 III 1903 w Hołubli w pow. siedleckim. Aktywny czł. Pow. ZMW. W I. 1923-1924 był k­ ntem Miejs. Hufca ZHP w S., a w I. 1934-1939 pełnił obowiązki instruktora oświaty pozaszk. w Inspektoracie Szkol. w S., naucz. z zawodu, był działaczem społ.-kult. W 1927 uk. SPR w Komorowie i uzyskał stopień ppor. 1I 1939 uzyskał st. por. WP.

Oficer rezerwy 22 pp w S. Zaprzysiężony w konspiracji 11 XI 1939, przyjął ps. „Grab". Objął funkcję szefa propagandy Kom. Obwodu SZP Siedlce. Nawiązał kontakty z szefem BIP Okr. w W., Aleksandrem Bartoszukiem „Borysem" i organizacjami paramilitarnymi w pow. siedleckim. Dzięki operatywności i nawiązanym przez H. kontaktom w ramach Kom. Obwodu ZWZ Siedlce „Sowa" w poł. 1940 powstało BIP. Było najlepiej zorganizowanym i rozbudowanym ogniwem w terenie. W ośrodkach ZWZ obwodu S. powołał referaty BIP-u. Por. rez. H. „Grab" był szefem BIP-u przez cały okres okupacji (jego zastępcą była Janina Jankiewicz „Danka", pracująca w Magistracie w S.). Położył zasługi w zakresie zorganizowania: nasłuchu radiowego i wydawania w oparciu o nie „Codziennego Komunikatu Radiowego", referatu „N", specjalizującego się w dezinformowaniu i agitacji wśród żołnierzy Wehrmachtu. Dzięki jego staraniom została sprowadzona drukarnia pedałowa umożliwiająca uruchomienie od jesieni 1942 przedruku „Biuletynu Informacyjnego" w nakładzie 1000 egz. oraz własnego pisma obwodu S. - „Wiadomości Polskie", redagowanego m.in. przez H. Drukarnię umieszczono w piwnicy pod miejską łaźnią przy ul. Świętojańskiej w S.

Por. „Grab" utrzymywał kontakty z referatem propagandy Pow. Kom. BCh - Tomaszem Kazimierowiczem i z pow. TON. Był czł. Prezydium Tajnej Pow. Komisji Oświat. i Kult. w S., odegrał znaczną rolę w rozwoju tajnego naucz. w pow. siedleckim.

Areszt. 4 XI 1944 przez NKWD w mieszkaniu Genowefy Więckowskiej „Rozalka". Razem z mjr. Marianem Zawarczyńskim sądzony w Kutnie. Z wyroku NKWD został wywieziony do obozu sowieckiego. Powrócił do kraju w 1954. Podjął pracę w SP nr 6 w S. Zm. w V 1990. Pochowany na cm. na Powązkach w W. Odznaczony: Odznaką ZNP za Tajne Nauczanie, Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem KEN, Krzyżem Walecznych, czterokrotnie Medalem Wojska, Krzyżem AK, Krzyżem Partyzanckim i Medalem Skandynawskim za udział w Ruchu Oporu.


Podlasie w walce…, Biogramy
, z. 2, s. 24-26; Z. Anusz, Działalność slużby zdrowia, s. 107; Biuro Informacji i Propagandy Komendy Obwodu ZWZ-AK Siedlce, [w:] Podlasie w walce…, Biogramy, s. 9; L. Dmowski, Podlasie w walce. Szkice z gniazda „Sowy”, W. 1998, s. 11; fot. [http://www.dziewule.pl/towarzysze_broni.html; dostęp 30.04.2021].

(autor Anna CHARCZUK)