GNOISKI Stanisaw


Ur. 14 V w W. w rodzinie nauczycielskiej. O. Kazimierz (1877-1951), nauczyciel matematyki, fizyki i chemii był długoletnim dyr. Państw. SN Męskiego w Siennicy, później Państw. Gim. Męskiego, nast. Państw. Koedukacyjnego Lic. Ped. w Siennicy. M. Hipolita z Selmowiczów (1886-1956), nauczycielka, kierowała przez wiele lat szkołą ćwiczeń przy siennickim Sem., a później uczyła j. ros. i metodyki nauczania w miejscowym Lic. Ped., była też wychowawczynią w Domu Dziecka w Siennicy.

G., podobnie jak i jego rodzice, związał całe swoje życie z Siennicą. Tu w 1936 skończył szk. powsz. Naukę kontynuował w siennickim gim. męskim, powstałym na bazie sem. naucz. Normalny tok nauki przerwał wybuch wojny. Kontynuował ją na tajnych kompletach. W międzyczasie włączył się do konspiracji wojsk. ZWZ/AK. Wziął udział w akcji „Burza” przy wyzwoleniu Siennicy w VII 1944. W miejscu koncentracji żołnierzy AK w Hucie Mińskiej został internowany i wywieziony wraz z innymi akowcami do obozów, najpierw na Majdanek, później do Skrobowa pod Lubartowem. Tu przeszedł szkolenie wojskowe. Obciążony przeszłością akowską, w IV 1945 został aresztowany i wraz z in. akowcami wywieziony w głąb ZSRR. Najpierw trafił do Stalinogorska, a nast. do łagru Dubowka II pod Stalinogorskiem. Z zesłania zwolniony 30 VIII 1945, do Siennicy przybył 8 IX.

W 1945 podjął studia polonistyczne na UW. W 1947 ciężko zachorował na ropne zapalenie płuc. Po operacji w szpitalu Wolskim w W., wrócił do Siennicy. Studia uk. z opóźnianiem, w 1951 uzyskał stopień mgr. filologii polskiej. W tym samym r. zmienił swój stan cywilny, poślubiając Leokadię Kupczuk (ur. 1922), nauczycielkę. W 1953 przyszedł na świat pierwszy s. Adam, a w 1955 Tadeusz. Stan zdrowia nie pozwolił mu na podjęcie pracy w szkolnictwie. Podjął współpracę z pismami literackimi i z Polskim Radiem. Jeszcze w okresie studiów, w 1948 w czerwcowym numerze „Świata Młodych”, opublikował swój utwór „Trznadle”, należał też do studenckiego Klubu Młodych Poetów, którymi członkami byli m.in.: Jerzy Ficowski i Miron Białoszewski. Literatura była jego pasją. W 1955-1957 zamieszczał recenzje nowo wydanych książek w czasopiśmie „Nowiny Literackie i Wydawnicze”, później publikował także w „Głosie Nauczycielskim”. W 1951-1957 związany z umową z Polskim Radiem dostarczał teksty audycji dla programów szkolnych i literackich. Jego autorstwa były audycje: Ballady i romanse, Dwa portrety, Biały róg, Syzyfowe prace, Potocki, Kościuszko, Szymonowic, Kołłątaj, Trembecki.

Od IX 1957 rozpoczął pracę w szkole - w Lic. Ped. w Siennicy, najpierw jako bibliotekarz, nast. jako nauczyciel jęz. pol. i propedeutyki filozofii. Po likwidacji lic. ped. w 1969 kontynuował pracę nauczycielską w ZSZ w Siennicy, gdzie pracował do chwili przejścia na emeryturę w 1983.

Był cenionym pedagogiem i wychowawcą, prowadził kronikę szkolną i z dużymi sukcesami kółko dramatyczne w lic. ped., ale także był działaczem społ. Aktywnie działał w Kole Sienniczan skupiającym wychowanków i absolwentów szkół siennickich, ZNP, TPMM, Maz. Tow. Kultury, Tow. Krzewienia Kultury Świeckiej i ZBoWiD.

Oprócz literatury fascynowała go historia Siennicy i pow. mińskiego. Był współautorem publikacji o Siennicy i jej uczelni W służbie wsi i kraju - w setną rocznicę powstania Seminarium Nauczycielskiego w Siennicy (1966) i monografii Dzieje Mińska Mazowieckiego 1421-1971 (1976), gdzie opublikował obszerny artykuł O nazewnictwie, co wynikało również z jego zainteresowaniem się gwarą mazowiecką. Znawca i miłośnik folkloru siennicko-kołbielskiego. W 1975-1981 był pierwszym kustoszem i przewodnikiem Izby Pamiątek Siennickich Szkół Pedagogicznych.

G. za wieloletnią pracę zawodową, publicystyczną i społeczną był wielokrotnie nagradzany, wyróżniany i odznaczany: Odznaką Tysiąclecia (1965), nagrodą Ministerstwa Oświaty II stopnia (1973), odznaką Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej (1973), Złotą Odznakę ZNP (1975), ZKZ (1978), odznaką Zasłużony Działacz Kultury (1984), Medalem KEN (1987) oraz odznaką „Za Zasługi dla Woj. Siedleckiego” (1988).

Zm. 16 VI 1989 i został pochowany na cm. w Siennicy.

 

Kuligowski J., Gnoiński Stanisław, [w:] Słownik biograficzny nauczycieli i zasłużonych dla oświaty i Związku Nauczycielstwa Polskiego w powiecie Mińsk Mazowiecki, pod red. M. Górskiej, z. 1, Mińsk Mazowiecki 2005, s. 74-75 (niniejsza nota została również opublikowana w „Roczniku Mińskomazowieckim” z. 4, cz. II, 1997-1998, s. 218); Gnoiński S., Wyzwolenie. Wspomnienia lipiec 1944-wrzesień 1945, „Rocznik Mińsko-mazowiecki” z. 4, cz. II, 1997-1998, s. 142-217; Siennicka uczelnia pedagogiczna. Historia, nauczyciele, absolwenci, Siennica 2005; W służbie wsi i kraju. W setną rocznicę powstania Seminarium Nauczycielskiego w Siennicy, red. B. Gass, S. Goiński, S. Jagodziński, F. Król, H. Łętowski, S. Rżysko, W. 1966; dokumentacja rodzinna ze zbiorów G.

(autor Janusz KULIGOWSKI)