PLESZCZYSKI Adolf


Ur. się 18 XII 1841 w Żeliźnie, pow. radzyński. Nauki wstępne pobierał w domu rodzinnym, szk. średnią ukończył w B. Podl. w 1858 r. Następnie w r. później zapisał się do Seminarium Duchownego w Janowie Podl., w którym dwa lata spędził na kursie filozoficznym i rok na teologii. W 1862 r. uzyskał stypendium w Akad. Duch. w W., którą ukończył w 1866 r. ze st. kandydata teologii. W t. r. przyjął święcenia kapłańskie w Janowie Podl. z rąk bp. Beniamina Szymańskiego. Przez r. był wikariuszem w katedrze janowskiej, a w 1867 r. ponadto sekr. w miejscowym konsystorzu i prefektem w 2-klasowej szk. Po kasacie diecezji podl. utracił w 1868 r. etat wikariusza. Potem w l. 1868-76 był prob. w Kożuchówku. Do pomocy duszpasterskiej skierowano mu ks. Stefana Rękawka, który został przeniesiony z Międzyrzeca w wyniku interwencji władz carskich. Współpraca obu księży układała się bardzo pomyślnie i harmonijnie. 23 V 1876 bp lubelski Walenty Baranowski przesłał P. nominację na probostwodo Międzyrzeca Podl., gdzie przebywał do I 1890. Za działalność na rzecz unitów prześladowanych przez władze carskie i karany sądownie za używanie jęz. pol. w przysięgach został usunięty z par. międzyrzeckiej. W 1891 r. był zatwierdzonyna probostwo w Żeliszewie, a w IV 1896 został prob. w Maciejowicach i tu pozostał do końca życia. Zm. 14 II 1925.

Już w młodym wieku P. rozpoczął działalność badawczą pisząc prace, które nie utraciły dotąd wartości. Bliski współpracownik Hieronima Łopacińskiego, dostarczał materiały do „Wisły”, pierwszego czasopisma etnograficznego wydawanego przez Jana Karłowicza. Prace ks. z zakresu historii Kościoła, dotyczące Podl. i Akad. Duch. w W., stawiają go jako jednego z najpoważniejszych badaczy tych kwestii, zaś prace z teologii należały do podstawowych w zakresie ascetyki XIX w. Na stanowisku prob. w odległych od centrów nauk. parafiach natrafiał często na znaczne trudności w pracy badawczej. Starania o uzyskanie probostwa w Garbowie k. L. w 1893 r. nie znalazły aprobaty u władz carskich.

P. należał do najbardziej zasłużonych międzyrzeckich prob. Zajmował się remontem kościoła św. Mikołaja, m. in. położył tam marmurową posadzkę, upamiętnił tablicami zasłużonych dla Międzyrzeca księży Jana Kuzawińskiego i Adama Kukiela. Swą bogatą bibl. przekazał Seminarium Duchownemu w L. Gromadził zbiory w zakresie sztuki i starożytności swojego regionu w trosce o formacje przyszłych kapłanów. W czasie pobytu w Maciejowicach był inicjatorem krzyża – pomnika i kopca poświęconego Tadeuszowi Kościuszce. Jako jeden z nielicznych księży z gub. siedleckiej stał na czele miejscowego koła Macierzy Szkolnej. Był jednym z organizatorów Związku Katolickiego.

Dorobek naukowy P. przedstawia się imponująco. Pisał artykuły do pism kat., prace popularno-religijne jak: Katechizm – żywot Jezusa Chrystusa. Żywoty świętych: Wincentego, Stanisława Kostki, Franciszka Salezego. Dokonywał przekładów z jęz. obcych jak: Duch św. Franciszka Salezego. Napisał pracę dotyczącą historii Kościoła w Polsce – Monografia o Akademii rzymsko-katolickiej w W. lat 1836 – 67. Pozycja ta została wydana w 1907 r. Najbardziej interesował się regionem międzyrzeckim. „Bojarzy Międzyrzeccy” ,”Wochy i Koziary”, „Znad brzegów Krzny rzeki Podlasia”, „Zabawy, gry i tańce z okolic Międzyrzeca”, „Opis historyczno-statystyczny parafii międzyrzeckiej” to tylko niektóre prace świadczące o dużej znajomości przedmiotu i wnikliwości badacza, dysponującego własną metodą umożliwiającą samodzielne studium skomplikowanych zagadnień. Praca o ówczesnej parafii międzyrzeckiej stała się podstawowym materiałem dla współczesnych badaczy historii miasta Międzyrzeca Podl.

 

Kowalski M., Bibliografia powiatu radzyńskiego i jego regionu, Międzyrzec Podl. 1969; Kubicki P., Bojownicy kapłani, Sandomierz 1933, t. II, cz. I, s. 184-85; Stopniak F., Pleszczyński Adolf (1841-1925), [w:] Słownik polskich teologów katolickich, W. 1982, t. III. s. 377-79; Młynarski Z., Zasłużeni dla Międzyrzeca Podl. (krótko o dobrej książce) rec., „Podlaskie Echo Katolickie” 2002 z 31 VIII, s. 10; Geresz J., Międzyrzec Podlaski. Dzieje miasta i okolic, B. Podl.-Międzyrzec Podl. 1995, s. 188-92; Geresz J., Z dziejów kościoła św. Mikołaja w Międzyrzecu Podl., Międzyrzec Podl. 1997, s. 32-5.

(autor Ryszard KORNACKI)