KRZEWSKI Jan


Pochodził z rodziny włościańskiej. Ur. się 13 VII 1866 w Starejwsi pod S. (ob. jest to dzielnica S.) jako syn młodych kolonistów Andrzeja Krzewskiego i Apolonii z Harasimów. Jeszcze tego samego dnia został ochrzczony w kościele pw. św. Stanisława w S. Chrztu udzielił mu ks. Józef Kietliński kapelan więzienny. Jan był najstarszym dzieckiem w rodzinie, miał dwie siostry i trzech braci. Od swojej najmłodszej siostry był 18 l. starszy, gdy się urodziła, przebywał już poza domem. Po ukończeniu nauki w siedleckim gim. studiował w seminarium duchownym w L. Mając 22 l., w 1888 r. otrzymał święcenia kapłańskie. Pocz. był wikariuszem w L., następnie przeniesiono go do Skrzeszewa. W V 1893 został mianowany administratorem par. Huszlew na miejsce ks. Stefana Obłozy. Pracował w Huszlewie siedem lat. W tym czasie rozpoczął remont kościoła: dach pokrył czerwoną dachówką, drewnianą podłogę zamienił na płyty ceramiczne, oddzielił balustradką prezbiterium kościoła od reszty. Jednak konflikt z księżną Konstancją Woroniecką uniemożliwił dalsze prace.

Z d. 11 X 1900, mając 34 l., K. objął par. św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Sarnakach po ks. Edwardzie Podbielskim. Razem z nim przeniósł się do Sarnak organista Władysław Dąbrowski. Współpraca obu układała się dobrze. Młody prob. energicznie zabrał się do pracy w nowej par. Zaczął od oględzin drewnianego kościoła (zob. na okładce tego tomu), wybudowanego w 1816 r., gdyż wymagał on natychmiastowego generalnego remontu. Jego stan techniczny zagrażał przebywającym w nim osobom, co w konsekwencji mogło doprowadzić do likwidacji par., a więc jedynego ośrodka promieniującego polskością. Tymczasem przeszkody ze strony władz zaborczych wciąż się piętrzyły, przez kilka l. nie można było rozpocząć remontu. Wreszcie uzyskano stosowne pozwolenie i w V 1904 prace ruszyły. Kościół został gruntownie przebudowany: wymieniono podwaliny i części ścian, budynek oszalowano na zewnątrz, a wewnątrz otynkowano, całość odmalowano. Ściany wzmocniono metalowymi ściągaczami idącymi w poprzek naw. Aby polepszyć oświetlenie i dać możliwość wietrzenia, powiększono okna, zamieniając półokrągłe na prostokątne z górną częścią półokrągłą. Przebudowany został tylny okap dachu, aby nie zaciekało na ściany. Zamieniono podłogi drewniane na płyty cementowe i terakotę.

Oprócz przebudowy, kościół w 1905 r. otrzymał nowe wyposażenie. Do bocznych naw wykonane zostały dwa nowe ołtarze z drewna dębowego, do nich sześć polichromowanych figur z drewna lipowego. Rozebrano i przerobiono wielki ołtarz z drewna sosnowego, otoczono go piękną balustradą. Wszystko to było bardzo kosztowne, ale K. potrafił zjednać sobie ludzi, zachęcić ich i przekonać do ofiarności. Z tego okresu pochodzi ufundowane przez właściciela browaru Józefa Szummera (zob.) tabernakulum do wielkiego ołtarza oraz dwanaście stacji Męki Pańskiej. Z czasem przybyło nowych chorągwi, feretronów i innego wyposażenia.

R. 1905 to również czas masowego zapisywania się unitów do kościoła kat. W par. sarnackiej przyjęło kat. ok. 2500 unitów z okolicznych wiosek, m.in. z Litewnik, Płoskowa, Hołowczyc, Mierzwic, Serpelic. Par. liczyła teraz ponad 6000 osób. Zanim to jednak nastąpiło, K., narażając się na prześladowania rządu carskiego, potajemnie udzielał sakramentów unitom, nazywanych wówczas przez władze opornymi. W ciągu swego proboszczowania założył lub rozwinął różne bractwa: Bractwo Różańcowe, Bractwo Szkaplerza NMP, Bractwo Trzeciego Zakonu, Bractwo Trzeźwości, kółka żywego różańca i inne. Otoczył murem teren przy kościele. Powiększył cm. grzebalny. Na cm. przykościelnym stanęła grota Matki Bożej na wzór groty z Lourdes, ufundowana przez byłych unitów z Klimczyc.

K. doceniał znaczenie muzyki i śpiewu w liturgii i szerzej w krzewieniu kultury wśród parafian. Dlatego też wspierał działalność chóru parafialnego prowadzonego przez organistę Dąbrowskiego, odrestaurował 10-głosowe organy kościelne (ob. znajdujące się w Drohiczynie), zakupił instrumenty muzyczne i założył orkiestrę. W VII 1906 w Konstantynowie odbyło się poświęcenie kaplicy, na którą to uroczystość przybyła także delegacja z Sarnak z prob. na czele, a podczas mszy św., jak donosiła prasa, przygrywała kapela i śpiewała drużyna śpiewacza z par. Sarnaki.

K. jako gorący patriota angażował się również w działalność społ., rozbudzając ducha polskiego wśród swoich par. We IX 1906 zarejestrowane zostało Koło Polskiej Macierzy Szkolnej (PMS) w Sarnakach, z którego inicjatywy założono pol. szk., działającą równolegle ze szk. ros., a także bibl. Przew. Koła był prob. ks. K. Gdy po roku działalność PMS została oficjalnie zlikwidowana, ksiądz za własne pieniądze założył bibl. par. i z niej w dalszym ciągu szerzył czytelnictwo. Po dziesięciu l. znowu brał czynny udział w otwieraniu szk. ludowych z ramienia PMS. Ponadto z jego inicjatywy powstało w Sarnakach kółko rolnicze „Skiba Sarnacka”, Stow. Mleczarskie „Walka”, Zakład Wyrobów Cementowo-Piaskowych Spółki Sarnackiej, Kasa Oszczędnościowa. Sprowadzał instruktorów, organizował wystawy rolnicze i sam z własnej kieszeni fundował nagrody. On też był inicjatorem i propagatorem zakładania sadów, jako pierwsze powstały sady pod Grzybowem i Lipnem.

W V 1910 zorganizował pielgrzymkę z Sarnak do Częstochowy. We IX 1912 brał udział w Kongresie Eucharystycznym w Wiedniu, następnie udał się z pielgrzymką do Rzymu.

Par. była liczna, ks. podejmował różnorodne zadania i konieczne stało się wsparcie. Dlatego w 1911 r. wybudował wikariat z zabudowaniami i murowanym ogrodzeniem. Już w t. r. pojawił się wikariusz, ks. Bolesław Karpiński. W następnym r. był tu ks. Wacław Gąska, kolejny to ks. Karol Sawulski. W II 1915 przybył na wikariusza ks. Franciszek Dzięga i pracował tu do końca 1918 r. Od tego czasu w par. sarnackiej pracowało co najmniej dwóch księży.

Gdy wybuchła I woj. świat., opuszczający ten teren Rosjanie wywieźli w 1915 r. w głąb Rosji dzwony kościelne. Do Sarnak wkroczyli Niemcy i zaczęła się ciężka okupacja. Na szczęście kościół nie ucierpiał w czasie działań wojennych. Wkrótce na terenie parafii sarnackiej powstały tajne gniazda POW, przygotowując młodych ludzi do walki o wyzwolenie ojczyzny. W XI 1918 dwa oddz. POW z Sarnak wzięły udział w rozbrajaniu Niemców w Sarnakach i okolicy. W wyniku potyczek z Niemcami w Janowie Podl. i w Droblinie zginęło trzech par. sarnackich, a ich pogrzeb 20 XI stał się wielką manifestacją patriotyczną. Były uroczyste przemowy i salwy honorowe.

Niespodziewanie w trzy dni po tym wydarzeniu, 23 XI 1918 nad ranem zm. prob. K. Miał zaledwie 52 l., 30 l. służył w kapłaństwie. Jego pogrzeb następnego dnia, w niedzielę, zgromadził ogromną rzeszę parafian i osób z innych par., podobno kilkanaście tysięcy ludzi. Przybyło 10 księży. Nabożeństwo żałobne wygłosił ks. dziekan Ostojski z B. Podl., wzruszające kazanie w kościele wygłosił ks. J. Kocięcki z Górek, a na cm. ks. A. Rybiński z Ruskowa. Trumnę na cm. nieśli gospodarze, poprzedzały ją z wieńcami liczne delegacje bractw i stow., dzieci ze szk. i młodzież z kółek. Przy trumnie jako straż honorowa szedł oddz. żołnierzy, przybyły w tym czasie do Sarnak. K., żegnany z wielkim żalem przez swoich parafian, spoczął na sarnackim cm., na wzgórku przy gł. alei. Parafianie wkrótce ufundowali mu kamienny nagrobek, poddany renowacji w 2012 r. W 100. rocznicę jego śmierci, 23 XI 2018 w kościele par. odprawiona została msza św. w jego intencji, a na grobie zapalono znicze.

 

Wasilewska A., Ks. Jan Krzewski (1866-1918). 100 rocznica śmierci, „Gazeta Łosicka” 2018, nr XII, s. 51-2; Wasilewska A., Ks. Jan Krzewski (1866-1918) – 100. rocznica śmierci, „Rocznik Ziemi Sarnackiej” 2019, nr 2, s. 59-94; Gryciuk F., Kto zbudował kościół w Huszlewie? (Cz. II), „Echo Katolickie” z 20 II 2019 – czasopismo dostępne w Internecie.

(autor Agata WASILEWSKA)