KALENIK Mieczysaw


Ur. się 1 I 1933 w Międzyrzecu Podl. jako syn Jana i Aleksandry z domu Chmielewskiej. Miał starszą siostrę Janinę i młodszego brata Eugeniusza zwanego przez wszystkich Zdzisławem. Ukończył Szk. Podst. nr 2 oraz Gim. Ekonomiczno-Handlowe w Międzyrzecu Podl. (matura w 1952 r.). Od 1947 r. uczestniczył w kursach żeglarskich zdobywając różne st. wtajemniczenia żeglarskiego. W szk. średniej wykazywał zainteresowania humanistyczne, interesował się poezją i recytacją wierszy. Jego hobby umiejętnie rozwijała w nim znakomita polonistka prof. Jadwiga Świerczyńska. W 1952 r. wziął udział w Ogólnopolskim Konkursie Recytatorskim (eliminacje wojewódzkie) i tam zauważyła go prof. Państw. Wyż. Szk. Teatralnej (PWST) w W. Zofia Małynicz i zaproponowała mu studia w tej uczelni. W l. 1953-57 studiował w PWST, w tym czasie opiekował się Aleksandrem Zelwerowiczem, rektorem hon. PWST – aktorem najwyższej klasy, aż do jego śmierci w 1955 r.

Jeszcze przed uzyskaniem dyplomu został zaangażowany do zespołu Teatru Komedia w W. Debiutował tu w musicalu „Pocałuj mnie Kasiu” z muzyką Cole Portera, w reżyserii Jerzego Rakowieckiego. Miał też przyjemność fechtować w szkole ze słynnym aktorem franc. Gérardem Philipe. W czasie studiów grał epizodyczne role w wielu filmach: „Godzinach nadziei” w reżyserii Jana Rybkowskiego, „Syrenie warszawskiej” Tadeusza Makarczyńskiego, „Zimowym zmierzchu” i „Skarbie kapitana Martensa” Jerzego Passendorfera. Od 1954 r. występował w Teatrze Telewizji. Współpracował z Czesławem Szpakowiczem w Teatrze Sensacji, który z czasem przeobraził się w popularną „Kobrę” reżyserowaną przez Józefa Słotwińskiego. Występował też w Młodzieżowym Teatrze Telewizji m.in. w ostatnim filmie Leonarda Buczkowskiego „Smarkula” i w „Pierwszym dniu wolności” Aleksandra Forda. W filmie „Paryż, Warszawa bez wizy” reżyserowanym przez Hieronima Przybyła, kreował rolę kapitana Jenoty. W trakcie realizacji filmu poznał osobiście dwóch wielkich pilotów. Jednym z nich był ostatni dowódca Dywizjonu 303 Witold Łokuciewski, drugim specjalista od wyszkolenia cywilnego Wiktor Pełka.

K. brał udział w znanych serialach: „Czterdziestolatek” Jerzego Gruzy, „Polskie drogi” Janusza Morgensterna i „Czarne chmury” Andrzeja Konica. Grał w filmach reżyserowanych przez Andrzeja Wajdę: „Wszystko na sprzedaż”, „Pan Tadeusz”. Dobrze wspominał współpracę z Jerzym Antczakiem w trakcie kręcenia filmów „Hrabina Cosel” i „Noce i dnie”.

W sezonie teatralnym 1958-59, gdy grał w Teatrze Powszechnym w W., został zaangażowany przez Aleksandra Forda do filmu „Krzyżacy”, w którym kreował postać Zbyszka z Bogdańca. Zdjęcia rozpoczęły się w 1959 r.: Był to początek sierpnia. Nie mieliśmy wtedy kaskaderów. Dobrze że byłem wtedy sprawny fizycznie i fechtunkowo. W filmie nie miałem żadnego dublera. Wszystko co robiłem, robiłem sam. W kolejnym sezonie 1959-60, gdy grał w filmie „Krzyżacy”, znalazł się w Teatrze Narodowym, którym kierował Władysław Daszewski. W l. 1960-61, za dyrekcji Kazimierza Dejmka, Teatr Narodowy odnosił wielkie sukcesy na arenie międzynarodowej. Cały zespół łącznie z K. prezentował „Historyję o chwalebnym zmartwychwstaniu Pańskim” Mikołaja z Wilkowiecka i „Żywot Józefa” – Mikołaja Reja we Włoszech, Austrii, Niemczech, Anglii i Francji. Od 1971 r. pracował już w Teatrze Nowym w W., gdzie dyr. był Mariusz Dmochowski. Po raz drugi K. Dejmek zaangażował go do Teatru Polskiego w 1980 r. Tu K. doczekał emerytury.

Grał na deskach różnych teatrów z wieloma wybitnymi aktorami występującymi jeszcze przed wojną i współcześnie, byli to m.in.: Adolf Dymsza, Jan Kurnakowicz, Jerzy Pichelski, Jerzy Duszyński, Elżbieta Barszczewska, Mieczysława Ćwiklińska, Kazimierz Rudzki, Zdzisław Mrożewski, Barbara Horawianka, Mieczysław Voit, Tadeusz Fijewski, Mieczysław Czechowicz, Stanisław Jasiukiewicz, Nina Andrycz, Danuta Szaflarska, Andrzej Szczepkowski, Wiesław Gołas, Gustaw Holoubek, Władysław Hańcza, Stanisław Zaczyk, Janusz Zakrzeński i inni.

Interesował się sportem. W czasie studiów w W. był mistrzem akademickim w rzucie dyskiem. Znał osobiście takie znakomitości, jak: Janusz Sidło i Zbigniew Radziwonowicz (rzut oszczepem), Zbigniew Krzyszkowiak (długodystansowiec), czy Marian Foik (sprint) i Władysław Komar (rzut kulą).

Znał osobiście poetę Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego oraz pisarzy Marka Hłaskę, Tadeusza Konwickiego, Barbarę Wachowicz i Jana Himilsbacha. Przez 6 lat był najpopularniejszym aktorem w Kr. u „Wierzynka”. Wygrał plebiscyt „Przekroju”. W 2001 r. otrzymał tytuł Hon. Obywatela Miasta Międzyrzeca Podl.

Często odwiedzał rodzinne miasto. Postanowił po śmierci żony osiąść w nim na stałe. Lubił życie w zgodzie z naturą. Wspierał swoim wielkim doświadczeniem młodzież międzyrzecką działającą w grupie teatralnej przy Miejskim Ośrodku Kultury. Przez wiele lat był jurorem w Ogólnopolskim Turnieju Literatury Tworzonej na Obczyźnie „Od Mickiewicza do Miłosza”.

Zm. po ciężkiej chorobie 16 VI 2017 i został pochowany na cm. w Międzyrzecu Podl. przy ul. Brzeskiej. W pogrzebie brała udział najbliższa rodzina, przyjaciele oraz liczni mieszkańcy miasta z czł. Zakonu Rycerskiego Ziemi Międzyrzeckiej. Żona aktora – Wiesława Czapińska była znaną w Polsce i za granicą publicystką i pisarką. Córka Magdalena Weronika jest instruktorem płetwonurkowania. Skończyła Szk. Filmową w W. kierunek operatorski (zdjęcia podwodne).

 

Sadowy W., Ludzie teatru – mijają lata, zostają wspomnienia, W. 2000; Zbyszko z Bogdańca – Mieczysław Kalenik. Red. R. Kornacki, Międzyrzec Podl. 2002; Kornacki R., Zbyszko z Bogdańca czyli prawie wszystko o Mieczysławie Kaleniku, Wr. 2014; Sadowy W., Pożegnanie (1. 01. 1933-16. 06. 2017). Mieczysław Kalenik, „Gazeta Wyborcza-Stołeczna” 2017 z 4 IX, s. 8 (fot.); Mieczysław Kalenik, „Ekran” 1964, nr 7 z 16 II; Kamola T., Trzeba grać sercem, „Żołnierz Wolności” 1964, nr 90 z 17 IV; Mieczysław Kalenik, „Perspektywy” 1975, nr 3 z 24 X; Świąder J., Mieczysław Kalenik, „Sztandar Ludu” 1976, nr 10; Budzińska A., Aktorskie losy, „Panorama” 1977, nr 50 z 11 XII; Kornacki R., Zbyszko z Międzyrzeca, „Tygodnik Domowy” 1993, nr 19 (26) z 12-18 V; Krzak Z., Chętnie wracam w rodzinne strony, „Nowiny” 1995, nr 11/28 z 18-19 III; Lubczyński K., Zbyszko z Międzyrzeca, „Dziennik Wschodni” 1999, nr 143 z 25 VI; Kornacki R., Mieczysław Kalenik w „Pastorałce”, „Słowo Podlasia” 2002, nr 4 z 22-28 I 2002.

(autor Ryszard KORNACKI)