CICHOCKA J


Ur. 28 II 1914 w Czerwonce Liwskiej w pow. węgrowskim w woj. mazowieckim w rodzinie wiejskiej Franciszka Wielądka i Apolonii z Okulusów. Dzieciństwo spędziła we wsi rodzinnej w atmosferze domu hołdującego tradycyjnym wartościom patriotycznym, chrześcijańskim i społecznikowskim. Ojciec był szanowanym w regionie działaczem ludowym i samorządowym okresu międzywojennego. Po ukończeniu siedmioletniej Szk. Powszechnej w 1927 r., kontynuowała naukę w Seminarium Nauczycielskim o profilu polonistycznym, prowadzonym przez Siostry Niepokalanki w Wirowie n. Bugiem, gdzie uzyskała maturę, następnie kształciła się w Państw. Seminarium Nauczycielek Gospodarstwa w W. Zdobywszy dyplom ukończenia (VI 1934) – po rocznej praktyce zaw. – została instruktorką gospodarstwa w Ośrodku Pracy Przysposobienia Wojskowego Kobiet w W. (1 IX 1935–1 IX 1936). Potem pracowała jako naucz. w Szk. Ćwiczeń przy Państw. Seminarium Nauczycielek Gospodarstwa w W. (1 IX 1936-11 X 1937). We IX 1937 została skierowana do Miejskiej Szk. w Grudziądzu, gdzie pracowała jako naucz. jęz. pol. do wybuchu wojny.

Od wczesnych lat młodzieńczych interesowała się literaturą i teatrem. Pracując w W. związała się z grupą miłośników legendarnego Teatru Reduta Juliusza Osterwy i uczestniczyła w wykładach i warsztatach teatralnych pod kierunkiem Ludwika Bergera (aktora, reżysera, późniejszego współzałożyciela batalionu AK „Baszta”). Jego idee popularyzacji teatru z repertuarem patriotyczno-społ. i awangardowe metody pracy scenicznej stały się jej bardzo bliskie. Doświadczenia z tego okresu twórczo wykorzystała w okresie powojennym, zakładając w środowisku wiejskim amatorskie koła teatralne. Na kształtowanie jej osobowości wywarły również wpływ osobiste kontakty z luminarzami ówczesnej kultury (Tadeusz Boy-Żeleński, Bolesław Leśmian, Janusz Korczak).

Od 1 IX 1940 do końca XII 1942 była naucz. w Lic. Społeczno-Gospodarczym w W., które pod szyldem szk. zaw. kryło tajne komplety gimnazjalne. Po powrocie do Czerwonki kontynuowała do końca okupacji pracę w tajnej oświacie w ramach struktur TON, ucząc jęz. polskiego i historii na poziomie gim. Oddzielna karta w jej działalności konspiracyjnej to prowadzenie szkoleń z zakresu wojsk. służby sanitarnej. Nie zapomniała o tym miejscowa ludność, która i w okresie powojennym zwracała się do niej z prośbami o pierwszą pomoc medyczną.

W 1944 r. poślubiła Zygmunta Cichockiego i do 1949 r. zajmowała się głównie wychowaniem czwórki dzieci. Ale nawet wówczas nie zrezygnowała ze społ. pracy kult.-ośw. na rzecz środowiska, w którym cieszyła się coraz większym autorytetem.

W 1949 r. wstąpiła do ZSL, w którym pracowała kolejno na wszystkich szczeblach organizacyjnych, od struktur regionalnych, woj. aż po Prezydium NK ZSL, przewodniczenie krajowym kongresom ZSL i pełnienie funkcji wiceprzew. Gł. Komisji Rewizyjnej.

Od 1 IX 1949 przez 28 lat, tj. do przejścia na emeryturę (31 VII 1977) uczyła w Szk. Podst. w Czerwonce Liwskiej, a od 1 IX 1962 była kier./dyr. tej Szk. Wielu naucz. startujących w Czerwonce w zawodzie naucz. awansowało później na kier./dyr. szkół, co w znacznym stopniu było jej zasługą. Stąd mówiło się o jej kuźni kadry kierowniczej.

Była radną gromadzką i WRN w W. (1969-76, przewodniczyła Komisji Oświaty). Współpracowała z wieloma organizacjami swego terenu: Kołem Gospodyń Wiejskich, Kółkiem Rolniczym, kołem PCK, Ligą Kobiet a zwłaszcza ze ZMW (1957-76), któremu przysłużyła się na miarę wiejskich Siłaczek. Sprzyjał temu ówczesny ministerialny projekt „szkoła ogniskiem życia kulturalnego na wsi”, który objął również Czerwonkę. Koło ZMW założyło w szk. z jej inspiracji klub dyskusyjny z odczytami lektorów Towarzystwa Wiedzy Powszechnej, przeprowadzało konkursy wiedzy i konkursy czytelnicze, jak również zajęcia sportowe, co cieszyło się zainteresowaniem i aplauzem wszystkich mieszkańców tej i okolicznych wsi. Z satysfakcją ob-serwowała jak praca organiczna młodzieży ze ZMW sprzyjała integracji środowiska, poczuciu wspólnej odpowiedzialności, pielęgnacji tradycji i organizowaniu dobrej rozrywki. Harmonijnie łączyła liczne obowiązki, traktując prace społ. za odpowiadające jej najistotniejszym zainteresowaniom i zamiłowaniom. Uważała, że prace te, dopełniając pracę zaw., ułatwiały jej pełną samorealizację.

Prowadziła dwa zespoły teatralne w Czerwonce Liwskiej, najpierw dziecięcy, a później także dorosłych. Sięgała po ambitny repertuar, reżyserując sztuki Jerzego Szaniawskiego (Matka, Most, Powódź), Bertolta Brechta (Kaukaskie kredowe koło), Aleksandra Fredry (Dwie blizny), Elizy Orzeszkowej (adaptacje sceniczne Z różnych sfer, Dziurdziowie), Józefa I. Kraszewskiego (Stara baśń), a na scenie dziecięcej m. in. Baśnie Andersena. Spektakle te spotykały się z entuzjastycznym przyjęciem i zdobywały liczne nagrody w konkursach amatorskich zespołów teatralnych, a także dowody uznania ze strony artystów scen pol. W opinii wychowanków była charyzmatyczną pedagog, o olbrzymiej wrażliwości społ., dążącą do wyrównywania i stwarzania szans dzieciom i młodzieży.

Kultywowała ludowe tradycje regionalne. Pod koniec l. 60. XX w. była koordynatorką prac Oddz. Terenowego Tow. Kultury Języka, działającego pod auspicjami prof. Witolda Doroszewskiego; zbierała i zapisywała regionalne słownictwo gwarowe do Słownika języka polskiego.

Kontynuowała działalność społ. jako posłanka na Sejm PRL z listy ZSL VII (1976-80) i VIII kadencji (1980-85). Podczas obu kadencji pracowała w Komisji Oświaty i Wychowania oraz Komisji Kultury i Sztuki wespół z przedstawicielami ówczesnej elity intelektualnej kraju, jak m.in.: Jarosław Iwaszkiewicz, Wojciech Żukrowski, Karol Małcużyński, Tadeusz Hołuj, Halina Auderska, Gustaw Holoubek, szybko zdobywając ich przyjaźń i szacunek. Najbliższe środowisko jej pracy sejmowej tworzyli ludzie z reguły niepokorni wobec PRL-owskiej polityki. Ona sama także – jak podkreślali, żegnając ją na zawsze warszawscy przyjaciele: „uczciwie i bezkompromisowo walczyła o słuszne sprawy swego elektoratu i środowiska zawodowego w tych trudnych dla kraju latach, gdy wielu innym brakowało odwagi, aby dać wyraz swym prawdziwym przekonaniom i iść pod prąd. Być może przyczynił się do tego hart ducha nabyty w działalności konspiracyjnej podczas okupacji".

Ostatnie lata życia spędziła w W., zachowując żywe zainteresowanie sprawami ogólnokrajowymi, a w szczególności swojej Małej Ojczyzny. Nadal utrzymywała więź ze szk. i interesowała się losem wychowanków, którzy zwracali się do niej ze swymi radościami i problemami po wielu latach od opuszczenia murów szk. Do końca swoich dni pielęgnowała pasje, którymi były literatura i teatr. Dużo czytała i śledziła wydarzenia kulturalne. W wolnych chwilach pisała fraszki, w których lekko i dowcipnie komentowała rzeczywistość oraz liryczne wierszyki, dedykowane czł. rodziny i przyjaciołom. Utwory te cieszyły się dużym uznaniem jej znajomych, chociaż traktowała je z właściwą sobie autoironią. Krążąc w prywatnych odpisach trafiły na konkurs poezji Węgrowskie Barwy Jesieni zdobywając II nagrodę (2007).

Odznaczona m.in.: Srebrnym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim i Oficerskim OOP; medalami: KEN, TON, 30-lecia i 40-lecia Polski Ludowej oraz odznakami: Tysiąclecia Państwa Polskiego, złotą ZNP, Zasłużony działacz kultury.

Zm. 9 XI 2008 w W. Spoczywa na cm. parafialnym w Czerwonce Liwskiej.


Wojtas-Ciborska E
., Cichocka Jadwiga, [w:] Słownik biograficzny polskiego ruchu młodowiejskiego. T. 3. Pod red. E. Wojtas-Ciborskiej, W. 2013; [b. a.], Ojczyzna to codzienna rzeczywistość pracy, „Motywy” nr 12 (898) z 21 III 1976; [tamże : Przedstawiciele]; Podsycić ognisko. Z posłanką Jadwigą Cichocką rozmawia Marek Arpad Kowalski, „Tygodnik Kulturalny” nr 29 (1348) z 17 VII 1983; Potrzeba jeszcze czasu [rozmawiała Ewa Rokoszewska], „Zwierciadło” nr 25(1448) z 20 VI 1985; Przy moim współudziale [rozmawiała Ewa Kosińska], „Świat Młodych” nr 107 z 5 IX 1985; Nuckowska E., Społeczna służba, „Magazyn Rodzinny” nr 9(137) z września 1985; Celiński S., Byłam posłem, „Tygodnik Siedlecki” nr 41(175) z 13 X 1985; Nekrologi w: „Gazecie Wyborczej” nr 264(5874) z 12 XI 2008, „Życiu Warszawy” nr 265 z 13 XI 2008 i „Zielonym Sztandarze” nr 48 z 30 XI 2008; Węgrów. Dzieje miasta i okolic 1944-2005, Praca zbiorowa pod red. A. Kołodziejczyka, T. Swata i M. Szczupaka, Węgrów 2006, s. 140, 222, 226, 233; Arch. PSL, Akta osobowe, sygn. 23; Wspomnienia i relacje pisemne b. uczniów, współpracowników i kombatantów: Grażyny A. Brodackiej-Bartoszuk, Jagody Jaczewskiej, Stanisławy Milewskiej, Janusza Śladowskiego, Krzysztofa Wielądka, Jana Zalewskiego; fot. [https://bs.sejm.gov.pl/F?func=find-b&request=000003990&find_code=SYS&local_base=ARS10; dostęp 29.04.2021].


(autor Elżbieta WOJTAS-CIBORSKA)