Ur. 12 IX 1912 w S. w rodzinie kolejarskiej Józefa Szuby i Marii (nazwisko panieńskie nieznane). Miała czworo rodzeństwa. Po przedwczesnej śmierci ojca wychowaniem piątki dzieci zajmowała się matka. Edukację rozpoczęła w 1919 r. w Szk. Powsz. Kolejowej przy ul. Świętojańskiej 7 (później Szk. Podst. nr 1). Następnie uczyła się w Gim. Żeńskim im. Królowej Jadwigi również w S. W 1931 r. otrzymała świadectwo maturalne z bardzo dobrymi wynikami. Ze względu na wyróżniającą się sprawność fizyczną i zamiłowanie do sportu marzyła o studiach w Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego (CIWF) w W. Mimo pozytywnego wyniku na egzaminie nie została przyjęta do CIWF, ale przeszła pomyślnie rekrutację na Wydz. Humanistyczny UW. Niestety, szybko musiała przerwać studia ze względu na trudną sytuację finansową rodziny. Dorabiała wówczas udzielając korepetycji.
W l. 30. zaczęła uprawiać wyczynowo tenis w Klubie Tenisowym i następnie w Wojsk. Klubie Sportowym. Odnosiła zwycięstwa i zajmowała czołowe lokaty w turniejach regionalnych, zdobywała tytuły mistrzyni S. i pow. w singlu, deblu i mikście. W 1937 r. wywalczyła tytuł mistrzyni woj. lubelskiego.
W l. II woj. świat. należała do AK, udzielała się w PCK. W 1943 r. przyjęła do domu na wychowanie 11-letniego Ludwika Deryłę (1932-2008), uratowanego na stacji kolejowej w S. chłopca deportowanego z Zamojszczyzny, któremu jako przybrana matka zapewniła wykształcenie (płk WP).
Po wyzwoleniu wróciła do sportu, wraz z mężem odbudowała zniszczone korty i założyła w Klubie Sportowym Związku Zawodowego Kolejarzy (KS ZZK) „Ognisko” sekcję tenisa, w której trenowała dzieci i młodzież oraz znowu brała udział w turniejach. Wygrywała mistrzostwa S., wywalczyła 12 tytułów mistrzyni Mazowsza w singlu i deblu. Uczestniczyła w zawodach w innych dyscyplinach sportu, m.in. w pływaniu, piłce ręcznej, koszykówce, strzelectwie. W 1948 r. była kpt. reprezentacji m. w rozegranym w S. meczu sparingowym z reprezentacją Polski seniorek w siatkówce.
Od 1948 r. pracowała w utworzonym Pow. Komitecie Kultury Fizycznej w S., instytucji zajmującej się zarządzaniem sportu i organizacją imprez. W l. 1950-3 była przewodniczącą Miejskiego Komitetu Obrońców Pokoju i delegatką na Ogólnopolskie Kongresy Pokoju. W 1952 r. rozpoczęła zaoczne studia na Akad. Wychowania Fizycznego. Po ich ukończeniu w 1956 r. podjęła pracę naucz. wychowania fizycznego w Państw. Szk. Ogólnokształcącej st. licealnego im. Królowej Jadwigi w S. (ob. II LO), w której przygotowywała uczniów do miejskich zawodów międzyszkolnych i wyż. szczebla w wielu dyscyplinach oraz do pokazów gimnastycznych na miejskich i pow. uroczystościach.
Nadal działała w organizacjach propagujących sport, rekreację i turystykę. W KS ZZK „Ognisko” (później KS „Kolejarz” i KS „Pogoń”) pracowała w różnych sekcjach, a w l. 1958-60 i 1962-5 była czł. zarz. klubu. Prowadziła m.in. szkółkę łyżwiarską dla dzieci i młodzieży szk., zaczynając w l. 50. zajęcia na zamarzającym zimą stawie w Parku „Aleksandria”, a następnie na przyszkolnym i miejskim lodowisku.
W l. 50. założyła pierwsze w S. zespoły ćwiczebne z ćwiczeniami korekcyjnymi dla kobiet pracujących. Po utworzeniu 3 V 1957 Tow. Krzewienia Kultury Fizycznej (TKKF) zaangażowała się w działalność tej organizacji. Na zjeździe założycielskim weszła w skład ZG i w tym samym r. została czł. prezydium Zarz. Woj. TKKF w W. Z jej inicjatywy 20 XII 1957 powołano pierwsze w S. Ognisko TKKF „Relax”, które nadal prowadzi aktywną działalność upowszechniającą wśród mieszkańców m. rekreację rodzinną i zdrowy styl życia. Przez wiele l. była w nim prezeską, wice-prezeską i czł. zarz., a zwłaszcza pomysłodawczynią różnorodnych masowych imprez rekreacyjnych i sportowych cieszących się dużą popularnością (turnieje, konkursy, zloty, spartakiady). Po utworzeniu woj. siedleckiego w l. 1975-8 kierowała pracami Zarz. Woj. TKKF.
Od poł. l. 50. aktywnie propagowała krajoznawstwo i turystykę. Pocz. należała do utworzonego w 1956 r. przy Prezydium MRN pierwszego w S. koła Polskiego Tow. Krajoznawczo-Turystycznego. Brała udział z rajdach i zlotach. Ukończyła kurs przewodników turystycznych po S. oraz Mazowszu i Podl. Przez wiele lat wybierano ją do władz Oddz. PTTK w S., komisji tematycznych oraz kół na terenie m. W kadencji 1972-6 była prezeską Zarz. Oddz., w kilku kadencjach wchodziła w skład ZG PTTK. Była również aktywną członkinią Ligi Kobiet Polskich i innych stow.
Za długoletnią działalność społ. była wielokrotnie nagradzana i wyróżniana, m.in. ponad 30 medalami i odznakami resortowymi i stow. W 1970 r. otrzymała Złoty Krzyż Zasługi, a w 1978 r. Rada Państwa przyznała jej Krzyż Kawalerski OOP.
Zm. 17 XI 1995 w wieku 83 lat, pochowana na cm. przy ul. Cmentarnej w S. W 1936 r. zawarła związek małż. z Adamem Żyburą (zob.), z którym podzielała pasję do sportu.
Kirchner A., Maria Żyburowa (biogram), „Nowiny Podlaskie” 1995, nr 50-1; Garbaczewski J., Wybitni Siedlczanie, Słownik biograficzny, S. 1998, s. 49-50; Litwiniuk E. J., Kobiety S. Wybrane sylwetki, S. 2007, s. 28-30; Pierwsze l. TKKF, pod red. Z. Mikołajczaka, W. 1972; Kirchner A., 80 lat działalności PTK-PTTK w S. 1908-88, S. 1988; Trzydziestolecie Tow. Krzewienia Kultury Fizycznej, pod red. Z. Mikołajczaka, W. 1989, s. 119; 50-lecie TKKF w S. Historia, osiągnięcia, ludzie, pr. zbiorowa, S. 2007; APS, KW PZPR w l. 1975-90, sygn. 2051, k. 1, Życiorys Marii Żyburowej; Składnica Akt Urzędu Miasta S., Akta rejestrowe Ogniska TKKF „Relaks”, Protokół z posiedzenia przedstawicieli instytucji i działaczy sportowych w celu założenia TKKF w S. w dn. 20.12.1957 r.
(autor Sławomir KINDZIUK)