Ur. się 3 VI 1836 „w Rynku” pod numerem 493 w Wolnym Mieście Kr., s. Jana Wincentego (1800-63), stolarza i masarza, znanego i słynnego z wyrobu kiełbasy „krakowskiej suchej”, oraz matki Elżbiety Łucji z d. Walser (1800-36), która zm. 13 dni po jego urodzeniu. Był młodszym bratem Agnieszki Marianny (1827-?), ks. Ludwika Jacka (1830-1908), studenta UJ, alumna seminarium Ignacego Kajetana (1832-57) oraz Antoniego Modesta (1834-6). W okresie dzieciństwa S. i jego rodzeństwo wychowywane było przez Małgorzatę z Kuziemskich Wolską, którą ojciec poślubił 1 II 1837. W młodości mieszkał w Kr. przy ul. Floriańskiej 6 w kamienicy „Pod Okiem Opatrzności i dwoma baranami”.

Przypuszczalnie pocz. edukację odbywał w domu. Od 1848 r. uczył się w krakowskim Gim. św. Anny, które wówczas, pomimo niekorzystnych uwarunkowań, było ostoją polskości. W 1853 r. ukończył klasę VI tej szk. Po gim. uczęszczał na wykłady na UJ. Dalszą edukację kontynuował do 1856 r. w krakowskim Instytucie Technicznym, a następnie studiował na Cesarsko-Królewskim Instytucie Politechnicznym w Wiedniu, kończąc uczelnię w 1858 r.

Praktykę zaw. rozpoczął w 1859 r. w austriackiej Cukrowni Dürenkrut pod Wiedniem. Od tego czasu przez 54 l. pracował w cukrownictwie. Do ok. 1874 r. był zatrudniony w Cukrowni Model na stanowisku chemika, a następnie dyr. Od ok. 1874 r. aż do śmierci w 1913 r. przez ok. 40 l. kierował Cukrownią Elżbietów (Sokołów Podl.), pełniąc aż do 77 r. życia funkcję dyr. Był jednym z pierwszych Polaków pracujących na tym stanowisku w Król. Pol. Obydwa zakłady unowocześnił. W Cukrowni Elżbietów wprowadził dyfuzję Roberta (1875), oświetlenie elek-tryczne i napęd elektryczny (1904) oraz elektrownię przyfabryczną, a ponadto zmodernizował szereg stacji technologicznych. Dwukrotnie musiał odbudowywać po pożarach cukrownie: Model (1869) oraz Elżbietów (1903).

Wśród współpracowników miał opinię dobrego kolegi, a dla robotników był łagodnym zwierzchnikiem. W Cukrowni Elżbietów współpracował z właścicielami - rodziną Lesserów, a szczególnie z administratorem Bronisławem Lesserem, ze swymi zastępcami -pomocnikami: Edwardem Sulimorskim, Janem Godlewskim, Gustawem Stopczyńskim, Stefanem Rószkiewiczem; mechanikami: Adolfem Beckmanem, Leonem Mszczonowskim; chemikami: Emilem Bohdanem Broniewskim, Wincentym Lipkowskim, Karolem Chrząszczewskim, Wacławem Brygiewiczem, Józefem Dankowskim, Ignacym Koźniewskim, Jackiem Babczyńskim; rafinerem Bolesławem Czułajewskim; zmianowymi: Gustawem Stopczyńskim, Stanisławem Miłkowskim, Zbigniewem Gibińskim.

S. był czł. Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych w Kr. oraz czł. zw. Tow. Opieki nad Zabytkami Przeszłości (1912). Wraz z rodziną wspierał społ. inicjatywy, w tym m.in. budowę pomnika Adama Mickiewicza (1897).

Od 1904 r. pełnił obowiązki prezesa, powstałej przy Cukrowni Elżbietów, Ochotniczej Straży Ogniowej. Wspomagał finansowo ZZ Pracowników Król. Pol. (1909).

S. zm. w Elżbietowie 16 IX 1913 w wieku 77 lat. Cztery dni później odbył się w W. jego pogrzeb. Spoczywa w rodzinnym grobie na cm. Powązkowskim (kwat. R, rząd 3, miejsce 6,7).

W małż. z Anną z d. Otto (1842-91) miał c.: Annę Joannę (1860-1924), Eugenię Małgorzatę (1864-1941), Irenę Wandę (1873-1928), urodzone przypuszczalnie w Wiedniu. Zięciowie S. byli cukrownikami, późniejszymi dyr. lub wicedyr. cukrowni. Anna wyszła za Tadeusza Kazimierza Józefa Bierzyńskiego (1849-1914). Mężem Eugenii był Emil Bohdan Ignacy Broniewski (1855-1922). Irena została żoną Tadeusza Rószkiewicza (1874-1937). E. B. I. Broniewski był ministrem Przemysłu i Handlu (17 IV-23 X 1918) w rządzie powołanym przez Radę Regencyjną, a ponadto p.o. Prezydenta (Premiera) Rady Ministrów Król. Pol. (10-17 X 1918), tuż przed odzyskaniem przez Polskę niepodległości. W okresie międzywojennym za „króla” pol. cukru uważano wnuka S. Mieczysława Maksymiliana Broniewskiego (1893-1966), zaś drugi z wnuków Zygmunt Stanisław Józef Antoni Anna Broniewski (1890-1949) od 1944 r. był kmdt gł. i gen. brygady NSZ.


„Czas” 1853, nr 173, s. 4; „Kurjer Warszawski” 1869, nr 267 + dod., s. 4, 1870, nr 51 + dod., s. 5, 1884, nr 4b, s. 4, 1897, nr 189, s. 2, 1904, nr 27, s. 12; 1909, nr 359, s. 10; 1937, nr 349, s. 11; „Gazeta Przemysłowo-Rzemieślnicza” 1874, nr 21, s. 18; „Strażak” 1903, nr 9, s. 16; „Kalendarz dla Cukrowników” na rok [1892-1913/14]; „Gazeta Cukrownicza” 1913, t.40, nr 51, s. 497, 1914, nr 32, s. 96, 1922, nr 40/43, s. 465, s. 48; Sprawozdanie Zarz. Tow. Opieki nad Zabytkami Przeszłości 1912, W. 1913, s. XXVIII; Tolpygin M. A., Ežegodnik’’ po saharnoj promyšlennosti Rosìjskoj Imperìi za [1881/2-1890/91]; Leniek J., Książka pamiątkowa ku uczczeniu jubileuszu trzechsetnej rocznicy założenia Gimnazyum św. Anny w Kr., Kr. 1888, s. 254; Wawrykiewicz E., Spis techników w guberniach Król. Pol., W. 1899, s. 92-3; Kras J., Życie umysłowe w Kr. w l. 1848-70, Kr., 1977, s. 79, 82, 94; Maliszewski J., Cukrownia Elżbietów (1845-1939), „Rocznik Polskiego Tow. Historii Techniki” T. VII (2007), W. 2009, s. 37, 39; Broniewski B., Poland Adieu; From Privilege to Peril, Universe, Inc. New York, Bloomington 2010; Corpus Studiosorum Universitatis Iagellonicae 1850/51-1917/18, t. III, pod red. K. Stopki, Kr., 2014; Arch. Narodowe w Kr. (dalej ANK), Akta Stanu Cywilnego (dalej ASC) zapowiedzi i małżeństw Par. Kościoła Panny Maryi w Wolnem Mieście Kr. (dalej: PKPM), akt 42/1826, s. 78-9; akt 15/1837, s. 29-30; ANK, ASC urodzin PKPM , akt 18/1827, s. 16; akt 202/1830, s. 51; akt 156/1832, s. 39; akt 169/1834, s. 73; akt 129/1836, s. 33; ANK, ASC zgonów PKPM, akt. 88/1836, s. 30; akt 170, s. 57; akt 135/1857, k. 85; akt 65/1863, k. 284; www.osp.com.pl/mazowieckie/sokolowski/Sokolow-Podlaski/OSP-Cukrownia-Sokolow-Podlaski/o-nas/nasza-historia.

(autor Bogdan MARDOFEL)