CEGOWSKI Mikoaj

Ur. 6 XII 1838 w Żelechowie jako s. Piotra Cegłowskiego i Agnieszki z Sosnowskich. W powstaniu styczniowym walczył w oddz. kpt. Zdzisława Łaskiego na Lubeszczyźnie. C. był adiutantem K. Łaskiego. Później wstąpił do oddz. kosynierów Bronisława Abramowicza. Wziął udział w szeregu bitew i potyczek, m.in. pod Wolą Okrzejską, Młynowem, Korytnicą, Piaskami Luterskimi, Żyrzynem. W jednym z wywiadów prasowych twierdził, że aresztowany został jesienią 1863 r. wskutek donosu, jednak podczas śledztwa nie dał się złamać i nikogo nie wydał.

Popowstaniowe losy C. pozostają nieznane. Wiadomo jedynie, że mieszkając w Żelechowie utrzymywał się z szewstwa i rolnictwa, był dwukrotnie żonaty. Pierwszą żoną C. była Aniela z d. Wagner, która zmarła podczas epidemii cholery w 1867 r. C. po jej śmierci ożenił się z Marianną z Mazurków. Miał liczne potomstwo z dwóch małżeństw, sześć c. i sześciu s.

Zarządzeniem Prezydenta RP Ignacego Mościckiego i premiera Józefa Piłsudskiego z d. 8 XI 1930 C. odznaczony został Krzyżem Niepodległości z Mieczami. W schronisku dla weteranów 1863 r. w W. zamieszkiwał od 1935 r. W I 1938 odznaczony został Krzyżem Oficerskim OOP oraz Medalem Pamiątkowym w 75. rocznicę wybuchu powstania styczniowego. W XII 1938 Oddz. Warszawski PCK zorganizował C. uroczystość setnych urodzin, podczas których życzenia od Prezydenta RP przekazał weteranom gen. Aleksander Osiński, prezes ZG PCK.

C
. po raz ostatni w uroczystościach rocznicowych wybuchu powstania styczniowego uczestniczył w I 1939, składając wraz z Marią Fabianowską wieniec w imieniu weteranów 1863 r. na płycie Grobu Nieznanego Żołnierza w W. W 1939 r. na łamach „Powstańca” pisano o C.: „Zdrowie już mu nie dopisuje i dlatego prawie wcale nie opuszcza swego miłego pokoju w schronisku. Pamięć już mu nie dopisuje zupełnie i jeżeli czasem opowiada o swoich przeżyciach, to o tym, jak mimo długotrwałych tortur w więzieniu moskiewskim nie wydał żadnego ze swych towarzyszy”.

Po wybuchu wojny C. powrócił zapewne do rodziny w Żelechowie. Zm. w 1940 r., pochowany został na cm. par. w Żelechowie. Wnukiem C. był ks. Aleksander Cegłowski (1885-1952), prob. w Prostyni.


Weterani 1863 r. w sześćdziesiątą rocznicę powstania
, pod red. J. A. Święcickiego, W. 1923, s. 70; Żywe pomniki bohaterstwa. Ostatni z 1863 roku, pod red. W. Dunin-Wąsowicza, W. 1933, s. 32; Rocznik Oficerski 1923, W. 1923, s. 39; Rocznik Oficerski 1932, W. 1932, s. 917; „Monitor Polski” 1930, nr 260, s. 1; 1938, nr 17, s. 1; „Światowid” 1937, nr 4, s. 12; „Kurier Warszawski” 1938, nr 1, s. 16; nr 334, s. 3; nr 336, s. 4; „Ilustrowany Kurier Codzienny” 1938, nr 24, s. 13; „Naród i Wojsko” 1938, nr 49, s. 10; „Polska Zbrojna” 1938, nr 338, s. 6; „Powstaniec” 1939, nr 4, s. 19-21; Rok 1863. Za naszą wolność i waszą. W 75-lecie powstania styczniowego, W. 1938, s. 26; Rogala J., Schronisko weteranów na Pradze, „Stolica” 1983, nr 5, s. 24; Gnat-Wieteska Z., Żelechów. Tradycje patriotyczne, Żelechów 2000, s. 47; Markert A. E., Gloria victis. Tradycje powstania styczniowego w Drugiej Rzeczypospolitej, Pruszków 2004, s. 93; CAW, Kolekcja Akt Personalnych i Odznaczeniowych, sygn. 08.11.1930, Krzyż Niepodległości z Mieczami; NAC, sygn. 1-P-3130-9; 1-P-1335; 1-P-3130-10; Powstanie styczniowe i zesłańcy syberyjscy. Katalog fot. ze zbiorów Muz. Historycznego m. st. W., cz. 1, Powstanie styczniowe, oprac. K. Lejko, W. 2004, s. 354, poz. kat. 680.

(autor Emil NOIŃSKI)